DSC01002 (12)

__Struktura socjometryczna: stuktura afektywno malej grupy

. Jedną z możliwych definicji cząstkowych malej grupy społecznej jest określenie jej w kategoriach systemu interakcji między jednostkami. Jednakże ów system intei akcji nie jest chaotycznym, przypadkowym zbiorem kontaktów międzyludzkich, lecz — jak się rzekło — stanowi pewien wzór, jest więc uporządkowany i dają się w jego obrębie zauważyć wyraźne regularności. Już Homans (1950, s. 112, 118, 120) zauważył, że istnieje korelacja pomiędzy różnym natężeniem częstotliwości interakcji, interpersonalną sympatią oraz podobieństwem działań i uczuć. Wywołuje to efekt charakterystyczny dla każdego wzoru atrakcyjności interpersonalnej, polegający na tym, że pary i większe liczby osób o początkowo wyższym natężeniu interakcji dążą do tego, aby coraz bardziej wyróżniać się od reszty grupy do tego stopnia, że możliwe staje się zaobserwowanie istnienia podgrup lub klik, charakteryzujących się wyższym natężeniem dobrowolnej wymiany pozytywnych uczuć interpersonalnych itd. Tworzy się więc w ten sposób specyficzna struktura, którą ostatecznie cechują dwa wymiary: zróżnicowanie na kliki, podgrupy w perspektywie poziomej oraz określony układ hierarchiczny. Podstawowym i jedynym kryterium strukturotwórczym jest w tym przypadku natężenie interakcji między jednostkami. Oczywiście wyższe natężenie interakcji obserwować się będzie w obrębie poszczególnych podgrup, co umożliwia odtworzenie zróżnicowania poziomego, to jest podziału na poszczególne kliki. Więcej przejawów sympatii spotykamy nie tylko wśród członków podgrup. Także osoby wyżej ulokowane w hierarchii są bardziej łubiane i wokół nich (oraz ich podgrup) obserwuje się zagęszczenie interakcji.

Davis i Leinhardt doskonale pokazują, w jaki sposób bezpośrednie stosunki uczuciowe mogą generować strukturę zawierającą system hierarchicznie uporządkowanych klik. Podstawowym czynnikiem umożliwiającym powstanie struktury w obu jej wymiarach jest typ relacji pomiędzy jednostkami. Autorzy ci wyróżniają trzy główne typy relacji (interakcji) pomiędzy jednostkami, które powodują powstanie struktury, wzoru atrakcyjności interpersonalnej: wzajemne relacje pozytywne, relacje asymetryczne oraz wzajemne relacje niepozytywne (Davis, Leinhardt, 1972. s. 220). Relacje‘asymetryczne wiążą ludzi na różnych poziomach - to one są właśnie czynnikiem tworzącym hierarchię w strukturze. Natomiast wzajemne relacje pozytywne i wzajemne relacje niepozytywne są czynnikiem rodzącym zróżnicowanie i strukturę w obrębie danego poziomu strukturalnego. Oczywiście, wzajemne relacje pozytywne są dominującym typem stosunków w obrębie poszczególnych klik, podczas gdy wzajemne relacje niepozytywne występują pomiędzy członkami różnych klik znajdujących się na tym samym poziomie strukturalnym. Tak więc wszystkie trzy typy relacji generują hierarchiczną strukturę członków małej grupy, którą Davis i Leinhardt przedstawiają w postaci schematu (rysunek 6.1).

Powyższa analiza wzoru atrakcyjności interpersonalnej w grupie powinna być uzupełniona o definicję kliki, która w ramach zarysowanej koncepcji wydaje się łatwa do sformułowania. Otóż może to być podzespół członków grupy, których przeciętna wzajemna sympatia jest większa niż ich przeciętna sympatia dla innych członków grupy (Davis, 1966, s. 86) lub można powiedzieć, że kliki są podgrupami o wyższym natężeniu pozytywnych stosunków pomiędzy ich członkami niż pomiędzy outsiderami (Davis, Leinhardt, 1972, s. 221). Obie definicje są komplementarne w stosunku do