DSC02333 (5)

XXII

chwujnosc aaaoxA

Myśl o Essexie nie opuszcza widocznie Szekspira i jesienią roku 1600, kiedy eks-namiestnik i niefortunny wódz, wypuszczony na wolność, nie zbliiat się do dworu, chorując i udając chorobę, planując rozpaczliwe kroki dla ratowania swego prestiżu. Jego wahania i ciągle zmiany planów były zagadką i udręką dla przyjaciół. Były rysem charakteru, który zaobserwowany przez Szekspira za życia Essexa, pojawił się po jego śmierci w chwiejnych, dalekich od decyzji, przewlekających się namysłach Hamleta. W utworze, pisanym w ciągu jesieni 1600 roku, właśnie wtedy kiedy Essex nie umiał zdobyć się na szczere pojednanie z królową, sięgnął Szekspir po temat z wojny trojańskiej, w której Grecy narażeni zostali na klęskę z powodu dąsów i bez-

(czynności Achillesa. Achillesem nazwał Essexa w roku 1598 Jerzy Chapman w dedykacji poświęcającej mu przekład Iliady. Szekspir czyni ostateczny wysiłek w dramacie swoim, Tioilusie i Kresydzie, żeby doradzić niefortunnemu wodzowi pogodzenie się z królową. Świadczą o tym niedwuznacznie słowa Ulissesa o czci należnej dla władzy Eg' i wszelkich jej szczebli (I, 3). Tak odczytana lub widziana w teatrze scena ta mogła stanowić ważkie słowo pod adresem adherentów Essexa, żeby za-■ wrócili z drogi konspiracji i pogodzili się z Elżbietą, | po której zgonie korona i tak przypaść może ich I bohaterowi.

n

Mimwmmwnunuin

SZEKSPIR W OKRESIE SPISKU ESSEXA    XXIII

Że grupa zwolenników Essexa zdawała sobie sprawę z wagi słów padających ze sceny, tego dowodzi ich krok w dniu 7 lutego 1601, w przeddzień wybuchu buntu Essexa: zwrócili się do aktorów teatru Pod Kulą Ziemską z prośbą o wystawienie Króla Ryszarda II jako sztuki przedstawiającej fakt detronizacji króla w historii Anglii. W parę dni później, po wybuchu buntu, tylko udowodnienie, że aktorzy nie byli wtajemniczeni w zamysły spiskowców, ustrzegło ich przed zemstą królowej: sprawcy zamówienia zostali straceni.

Ale głębokie emocje zespołu Sług Lorda Szam-belana i teatru Pod Kulą Ziemską nie ustały i po egzekucji nieszczęsnego, chwiejnego, nigdy do zdecydowanego uderzenia niezdolnego pretendenta do angielskiego tronu. Łatwo sobie wyobrazić przeżycia Szekspira w pamiętnym miesiącu lutym 1601 roku, kiedy nie tylko wspaniały Essex, potomek dynastii królewskiej, faworyt królowej, ulubieniec narodu, lecz i hrabia Southampton, najbliższy przyjaciel i mecenas poety, zamieszany w spisek, stał wobec grozy topora katowskiego. Zguba jego wydawała się nieuchronna. Tylko w ostatniej chwili w drodze łaski, ze względu na młodzieńczy wiek i ślepe przywiązanie do Essexa, skazany został na dożywotnie więzienie w Tower. Jeżeli w domach wysokich rodów, w oficynach kupców i warsztatach rzemieślników dni te i tygodnie budziły grozę, to bez wątpienia aktorzy z otoczenia Szekspira i Szeks-