DSC03547 (6)

płytek poddanych temu zabiegowi wynosiły 0,7—3,5 cm (w pracowni nr 1 przeważają 1,1—1,5 cm a w pracowni nr 2 okazy powyżej 1,6 cm), a grubości 0.13—0,47 cm (większość 0,13—1,25 cm). Ogólne zestawienie wymiarów lepiej zachowanych okazów zamieściliśmy w tablicy 11, b.

Odcięte końce płytek są charakterystycznymi odpadami występującymi we wszystkich poziomach obydwu pracowni (por. tabl. 1).

13. Połwytwory oprawek stożkowatych

Są to stożkowate odcinki poroży, najczęściej odpiłowane z zakończeń (ryc. II, a—b). Część z nich miała powierzchnie ostrugane a kilka miało już wywiercone świdrem otwory (średnice 0,52—0,9 cm, najczęściej 0,52— —0.66 cm). Powierzchnie ich nie zostały jeszcze wygładzone (ryc. 11, ryc. 20 i ryc. 27). Między nimi znajduje się kilka zakończeń z zaznaczonymi miejscami zamierzonego odcięcia (ryc. 11, b i ryc. 23, o). Na dwóch półwytworach zachowały się szparki od piłek posiadające 0,09 i 0,11 cm szerokości. Rozmieszczenie półwytworów w poszczególnych pracowniach zawiera tablica 1.

14—15. Róże poroży

Charakterystycznymi odpadami wszystkich pracowni obrabiających poroża są róże odcięte piłkami od wieńców. Do tego celu używano piłek grubych dających szparki o szerokościach 0,08—0,25 cm (najczęściej 0,1 cm). Większość róż pochodzi od wieńców zrzuconych (78—85%), reszta należała do wieńców zwierząt upolowanych. Ten stan rzeczy wynikał zapewne ze sposobu zaopatrywania się w surowiec.

W innych pracowniach, np. w Wolinie na stanowisku 4, przeważają róże ze zwierząt upolowanych (51,3%) a w Gdańsku na stanowisku 2 odwrotnie, większość stanowiły zrzutki( 62%).^w Zestawienie róż zawiera tablica 1.

16. Klocki z poroża

Są to walcowate odcinki trzonów poroży odcinane przy pomocy piłki. Są to półprodukty wyjściowe do wyrobu płytek zębatych. Zaledwie kilka okazów dochowało się w stanie nie naruszonym (ryc. 34); na ogół są to już fragmenty z oddzieloną kompaktą a więc same rdzenie spongiosy. Płytki kompakty oddzielano od klocków mechanicznie przy pomocy topora i dłuta. Na wielu klockach zachowały się nasieki topora i ślady nacięć dłuta. Od sposobu oddzielania kompakty zależał kształt fragmentów klocków i odwrotnie — ich kształty mogą być źródłem do poznania tajników

^M Por. E. Cnotliwy, Wczesnośredniowieczne przedmioty..., op. cit., str. 218 oraz Z. Hilczerówna, Rogoumictwo gdańskie w X—XIV wieku, op. cit., str. 50.