DSC04231

ARY W \NIA I STRATYGRAFIA

ARY W \NIA I STRATYGRAFIA

;>k <Ul

lei *tr«tygrłific*nej. Sm to głównie ślady uglejenU, trat _reh autorów jako ślady protonów glebotwórezych, mają. itratygrafieane. Dotyczy to niektórych profilów na Orz*, a także według U, Maruwzezuku profilu w Horodle nad

Bugiem,

Ważną korelacyjną cechą strukturalną lessu jest występowanie w nim śladów sieci poligonów w postaci klinów głębokości do 5 m i szerokości do 1 m. Tak znaczna głębokość powoduje, że w niektórych profilach kliny te rozcinają całą miąższość lessu zlodowacenia pólnocnoooU skiego. Są ślady świadczące o syngenetycznym powstawaniu klinów w stosunku do akumulacji pyłu lessowego.

Miąższość lessu stadiału głównego jest większa aniżeli lessów starszych. Wynosi ona od kilku do około 20 m. W stosunku do sytuacji geomorfologiczno-topograficznej największa miąższość lessu występuje w dolnej części stoków i zboczy. Równie duża miąższość jest znana z obszarów międzydolinnych.

Oznaczono niektóre ze znalezionych szczątków kręgowców i mięczaków, ale zespól ten nie ma znaczenia przewodniego. Do najpospolitszych znalezisk kręgowców należą kości mamuta. Z przełomu Wisły przez wyżyny znane są kości Coelodonta antiąuitatis (Blumenbach), Bison pracuś (Bojanus), Eqmis caballus Linnaeus, Sus scrofa Linnaeus. Mięczaki są reprezentowane głównie przez Pupiila muscorum Muller, Succinea oblonga Draparnaud, Limnaea, Vallonia tenuilabris (Al. Braun), Colu-mella edentula columella v. Martens i in. (W. Pożaryski, 1953, A. Jałm, 1956, J. Jersak, 1965; M. Prószyński, 1952).

Oprócz lessu na wyżynach duże znaczenie dla stratygrafii stadiału głównego mają utwory wypełniające jaskinie. Składają się na nie (T. Madeyska-Niklewska, 1969) pokrywy ostrokrawędzistych bloków skalnych i gruzu oraz lessu w pobliżu otworów jaskiń. Z fauny występie Dicrostonyx torąuatus (Pallas). Miąższość pokrywy osiąga 3 m, ale tylko w przy wylotowej części jaskiń, np. w Jaskini Nietoperzowej.

Profil stratygraficzny osadów rzecznych stadiału głównego zlodowacenia północnopolskiego jest stosunkowo mało znany. W dolinie Wisły osady te badano tylko na pewnych odcinkach. Na wyżynach profil składa się z piasków średnioziarnistych z wkładkami piasków drobnoziarnistych i gruboziarnistych i z soczewkami żwiru, głównie, np. na Wyżynie Lubelskiej, opoki odwapnionej i z ławicami mułków w dolnej części osadów (W. Pożaryski, 1953). Miąższość osadów osiąga 18 m.

Ku zboczom doliny piaski rzeczne przechodzą stopniowo w fację de-luwialną, osadzoną w środowisku peryglacjalnym, nazywaną piaskami wysokiego zasypania. Pod takimi piaskami występuje less. Piaski rzeczne W. Pożaryski wiąże z młodszą częścią stadiału głównego (od schyłku fazy pomorskiej po koniec młodszego dryasu?). Najprawdopodobniej odpowiadają one wiekowo piaszczystym i piaszczysto-ilastym osadom tworzącym górną część tarasu ostatniego zlodowacenia w dolinie Wisły w okolicach Krakowa. Na powierzchni tarasu występuje w przełomie kilka stopni erozyjnych nie mających swych odpowiedników poniżej i powyżej przełomu.

Podobna budowa tarasu stadiału głównego jest znana dokładnie z wielu dolin na Wyżynie Lubelskiej, a zwłaszcza z doliny Wieprza (m. in. A. Jahn, 1956).