DSC02782

71

3. Naturalizm pitagorejski. Archytas

osiągnąć jedynie przy zastosowaniu matematyki i pokrewnych jej dyscyplin, geometrii, arytmetyki i muzyki. (Fragmenty w Vorsokr.).

Tłum.: Z. Cierniakowa (§ 4), L. Joachimowicz (§ 3), B. Kupis (§§ 1,2)

1.    (Vorsokr. B 3) Stob. Flor. IV 1, 139 Hense. Można zdobyć wiedzę albo ucząc się od kogoś innego, albo odkrywając samemu to, czego się nie wie. Nauczyć się czegoś można tylko od kogoś innego i przy obcej pomocy, dokonać odkrycia można samemu o własnych siłach. Odkrycie jednak dla tego, kto szuka, jest lekkie i łatwe; dla tego, kto nie posiada umiejętności szukania, jest wprost niemożliwe.

2.    (Vorsokr. A 1) Diog. Laert. VII 83. Tenże Archytas w geometrii pierwszy odkrył sześcian, jak Platon wspomina w Państwie.

3.    (Vorsokr. A lOa) Aulus Gellius, Noct. Att. X 12, 8. To, co wynalazł i skonstruował, jak opowiadają, filozof pitagorejski Archytas, należy uważać za rzecz nie mniej godną podziwu niż wiarygodną. Wielu znakomitych Greków, a także filozof Faworyn, surowy badacz pamiętnikarskich przekazów z dalekiej przeszłości, najwyraźniej stwierdzają w swych pismach, że Archytas jakimś sposobem i dzięki znajomości mechaniki skonstruował z drzewa fruwającego gołębia, ...który poruszał się pod działaniem sprężonego i zamkniętego wewnątrz powietrza.

4.    (Vorsokr. A 9) Cicero, De senectute 12, 39. Twierdził on [Archytas] mianowicie, że natura nie dała człowiekowi nic bardziej niebezpiecznego i zgubnego nad zmysłowość, której chciwe żądze w sposób bezmyślny i niepowściągliwy szukają zaspokojenia. Dla nich to zdradza się ojczyznę, dokonuje przewrotów politycznych, tajemnie knowa z wrogiem, nie ma w ogóle żadnej zbrodni, żadnego przestępstwa, do których popełnienia nie pobudziłaby żądza rozkoszy. Gwałty, cudzołóstwa i wszelkie tego rodzaju czyny haniebne wywołane są jedynie tylko jej ponętami. Rozum natomiast jest najwspanialszym darem i błogosławieństwem udzielonym nam przez jakiegoś boga czy naturę — zmysło-