DSC05442 (4)

64

Rym- 21 Pazmmń. Złota Kaplica przy katedrze - wnętrze. 1836-1837, arch. F. M. 1 —

Spośród innych realizacji Poznania tego okresu wyróżnić należy budowę Zicmstwa Kredytowego, które wzniesiono według planów innego ucznia Schmkla, Augusta Soliera (180S-I853). Neorenesensowy obiekt usytuowany na rogu AJcj Wilhelmów* kich (ob. AJ. Marcinkowskiego), otrzymał ściętą narożnie fasadę, wypełnioną dużymi arkadowymi otworami. Motywy renesansowe pojawiły się także w gmachu Komendantury Królewskiej (1844—1846), przy pł. Wilhelm o wskim. zaś budynek I ntendentury (1843-1847) przy ul. św. Marcina utrzymany został w stylu włosko-r om ańskim - oba obiekty przypisywane są Wilhelmowi Orewitzowi.

Spośród budownictwa mieszkalnego Poznania wyróżnić należy pałacyk Engla (1837-1838) przy moście Chwali szewskim, o fasadzie nawiązującej do pałaców weneckich (przypasywany A. Sollerowi) oraz okazały Pałac Anders* chów (1855-1856) przy Al. Wilhelm owakich ozdobiony bogatą dekoracją neorenesansową. Nowym akcentem w architekturze sakralnej miasta byk budowa w latach 1838-1841 ewangelickiego kościoła św. Piotra o formach romańskich, w interpretacji Rundbogcnstilu. Projekty tej budowli przybyły wprost z Berlina, wykonane w Naczelnej Dcputacji Budowlanej.

Tradycyjnie ważną rolę w architekturze Wielkopolski odgrywało budów-Mdwo rezydcncjonalnc. którego szereg przykładów, wraz z historią pałacu kórnickiego, zostało już zaprezentowanych wcześniej. W okresie wczesnego historyzmu w dziedzinie tej dominowały pałace wzorowane na włoskiej willi itnesaasowej oraz neogotyckie zamki. Znaczny wkład w rozpowszechnianie na terenie Wielkopolski tych dwóch konwencji stylowych wniósł wybitny architekt niemiecki i jod en z najbardziej znanych twórców europejskich połowy XIX w. Fryderyk August Stuler. W roku 1644 wzniósł on w Strzelb neorenesansowy pałac dla niemieckiej rodziny von Zacha Główny jego korpus ujęły dwie niskie wieże na wzór rzymskiej Vifla Borghese. a w tyle stanęła smukła campanila połączona z budynkiem arkadową loggią. Z tym architektem wiąże się także pałac w Wierzbicyanach (1646). o podobnym aeoreocs&nsowym charakterze.

Stuler celował także w rezydencjach o charakterze neogotyckim, którym nadawał specyficzny wyraz, wprowadzając półkoliście zamknięte otwory okienne i drzwiowe w „stylu arkadowym** (zamek w Pokorno wic. 1847-1850. i Margoninie, przebudowa około 1842). Do wzorów angiels kich nawiązał natomiast w okazałym zamku w Jarocinie (1647-1835). Spośród wielkopolskich rezydencji innych autorów wspomnieć należy neo-reactansowy pałac-willę w Czerwonej Wsi architekta Karola Wuziemberga. i niewysoką wieżą ustawioną z boku, co nadawało jej charakter willi toskańskiej. Podobny charakter zyskała willa w Miłosławiu przebudowana w Utach 1843—1844 przez hr. Seweryna Mielżyńskiego. Zupełnie odmienną, jedyną w swoim rodzaju formę otrzyma! pałac w Rozbitku, wzniesiony według projektu nieznanego architekta w latach 1856-1858 dla niemieckiej rodziny Otto. o wysokich dachach, z bocznymi wieżami nakrytymi namiotowymi hełmami — w architekturze obiektu dostrzec można elementy „neorenesansu niemieckiego**, jaki zdobędzie popularność w ostatniej ćwierci XIX stulecia.

F. A. Stuler był także czynny na Pomorzu. W latach 1840-1845 wzniósł malowniczo położony nad brzegiem Zatoki Puckiej pałac w Rzuccwic. Wyróżnia się on wydłużonym, nieregularnym planem i elewacjami z nietyn-kowancj cegły. Z nazwiskiem architekta wiązany jest także zamek w Jabłonowie, jedna z największych rezydencji na terenie Pomorza, powstały w latach 1854-1859 dla Stefana Narzymskiego. Architektura obiektu, wyrastająca z neogotyku angielskiego, została opracowana w duchu schinkiowskim, ■ w elewacjach pojawiąją się typowe dla Stulera arkadowe okna. Stuler jest autorem projektu kościoła w Jabłonowie, który stanął w latach 1659-1666. Obiekt ten jest jednym z najwcześniejszych przykładów dojrzałego neogotyku ss ziemiach polskich, nawiązując w ogólnej kompozycji bryły, ze smukłą •idą w fasadzie, do ham burskiego kościoła św. Mikołaja autorstwa George'a Gilberta Scotta.