DSC06347 (2)

pytanie lub zespól pytań, na które odpowiedzi ma dostarczyć b(h danie¹⁰⁵.

Bardziej ogólną definicję problemu badawczego przedstawia J. Sztumski. Według niego problemem badawczym nazywamy to, co jest przedmiotem wysiłków badawczyOĘ, ifzyli to, co orientuje nasze przedsięwzięcia poznawcze¹⁰⁶.

Przyjmując, że problem badawczy jest swoistym pytaniem należy zauważyć, że pytania mogą mieć różną formułę gramatyczną i różną postać. Stosując kryterium sposobu odpowiadania na pytanie oraz liczbę możliwych odpowiedzi w logice wyróżnia się:

-    pytania rozstrzygnięcia,

-    pytania dopełnienia (uzupełnienia)¹⁰⁷.. ^

Pytania rozstrzygnięcia są to — jak twierdzi Z. Ziembiński —

-    takie pytania, które domagają się wyboru jednej z danych wypowiedzi wykluczających się^m. Tego rodzaju pytania składają się według niego z partykuły pytającej „czy” oraz z całego zdania oznajmującego, objętego tą partykułą¹⁰⁹. Przykładem może być następujące pytanie: „Czy zjawisko agresji występuje na poziomie edukacji wczesnoszkolnej?” W treściach tego typu pytań zawarta jest gotowa odpowiedź, dlatego nie powinno się takich pytań formułować jako głównych problemów badawczych, natomiast mogą one być bardzo użyteczne w budowaniu kwestionariuszy ankiety lub wywiadu.

Przystępując do badań mamy przeświadczenie, że występuje jakieś zjawisko (np. agresja wśród uczniów klas I-III szkoły podstawowej), ale nie znamy jego rozmiarów, przyczyn, skutków, uwarunkowań itp. Ich poznanie wymaga postawienia innego rodzaju pytań, które są nazywane pytaniami dopełnienia lub pytaniami do uzupełnienia. Pytania te zaczynają się od przysłówków lub zaimków pytajnych typu: „dlaczego?”, ,jak?”, „kiedy?”, „gdzie?”, „w jaki sposób?”, „po co?”, „kto?” itp. Pytania tego typu mogą mieć tylko

*    S. Nowak: Metodologia badań socjologicznych. Warszawa 1970. s. 214.

'** J. Sztumski: Op. cit., s. 42.

*    K. Ajdunkiewicz: Op. cit.. s. 88.

*    Z. Ziembiński: Logika praktyczna. Warszawa 2002. s. 8. Cyt. za: S. Palka: Op. cit.. s. 12. ^m Ibid.