DSC06963 (3)

WSTĘP

1. BAROK POLSKI I JEGO TŁO EUROPEJSKIE

Każdy, kto zajmuje się literaturą, wie, że na dzieje jej składa się pewna ilość prądów, i potrafi mniej lub więcej, poprawnie ukazać okresy, w których prądy te występowały^ a nawet wymienić daty wstępną i końcową owych okresów. Zazwyczaj wyobraża on sobie, że ten czy inny prąd wygasa i ustępuje swemu następcy, tak że granica, między nimi jest czymś w rodzaju linii prostej czy dobrze poprowadzonej miedzy. Rzeczywistość jednak, ustalana przez historyków literatury, mówi coś innego. Z jej punktu widzenia mapa prądów literackich przypomina mapę bogato urzeźbionego wybrzeża morskiego, obejmującego równie dobrze zalewy, zatoki i nawet głęboko w ląd wciskające się fiordy, jak półwyspy, wyspy czy archipelagi rozsiane wzdłuż brzegu. Na mapie prądów literackich odpowiednikiem rzeźby geograficznej wybrzeża byłyby stosunki chronologiczne graniczących z sobą zjawisk literackich. Ukazywałaby ona, że prąd pozornie wygasły i martwy wciska się w teren swego następcy i trwa tam nieraz przez lata całe, a równocześnie następca ten — niekiedy na długo przed uznawaną datą jego narodzin — występował w granicach swego poprzednika i przygotowywał sobie miejsce, które miał zająć w przyszłości. Takie dynamiczne rozumienie procesu historycznoliterackiego sprawia, że datowanie okresów literackich ma zawsze charakter aproksymatywny, że