DSC06583 (4)

Złoża kamieni szlachetnych 295

Fot. 14.2. Granaty okruchowe

Występowanie i geneza rozsypiskowych złóż diamentów

Diament - minerał składający się z czystego krystalicznego węgla o ciężarze właściwym 3,52 g/cm³. Najczęściej ma postać kryształów ośmio-ściennych, rzadziej zaś dwunastościennych lub sze-ściościennych. Minerał bezbarwny i przezroczysty lub zabarwiony drobnymi domieszkami tlenków metali na żółtawo, brunatno, czarno, zielonkawo i niebieskawo. Diament cechuje silny połysk i bardzo wysoki współczynnik załamania światła, wynoszący dla światła czerwonego - 2,407, dla fioletowego - 2,465. Ma najwyższą twardość ustaloną w skali Mohsa na 10 i jest 1000 razy twardszy od kwarcu. Odmianą diamentu jest karbonato, minerał czarny, nieprzezroczysty, z drobnoziarnistymi skupieniami, oraz bort - minerał szary, o nieprawidłowych kształtach, układzie promienistym, z kulistymi skupieniami i zrostami. Wielkość kryształów diamentów w rzadkich przypadkach dochodzi do kilku centymetrów [Maślankiewicz, 1960, 1964].

Diament używany był od czasów starożytnych jako wyjątkowy kamień szlachetny, wyróżniający się silnym połyskiem, zwanym diamentowym. Dzięki wyjątkowej twardości używany przez dłu

gie lata; oszlifowany diament o ostrych krawędziach nie ulega zmianie, a także zachowuje stale silny połysk. Oszlifowany diament zwany brylantem (rys. 14.2) jest wysoko ceniony w jubilerstwie i w złotnictwie, a jego wartość zależy od wielkości, barwy, czystości (ilość wrostków) i rodzaju szlifu. Diament o równoległych ścianach, najczęściej w postaci ośmiościanu, wykorzystuje się często przy cięciu innych kamieni szlachetnych, a także znajduje szerokie zastosowanie w przemyśle, głównie w technice wiertniczej (koronki diamentowe) oraz do cięcia szkła i skrawania metali. Powszechnie wykorzystuje się proszek diamentowy o różnej granulacji do szlifowania i polerowania.

Pierwotne złoża diamentów związane są z kominami, dajkami i żyłami zasadowych skał magmowych, przeważnie kimberlitami, a także pery-dotytami. Skały te są różnego wieku od 2300 do 80 min lat. Większość znanych skał kimberlito-wych i perydotytowych występujących w środkowej i południowej Afryce pochodzi z okresu proterozoicznego, a często również z kredy.

Pierwsza wiadomość o rozsypiskach diamentów w osadach przybrzeżnomorskich szelfu południowo-zachodniej Afryki, od ujścia rzeki Oranje (rys. 14.3) na południu do zatoki Luderitz na północy, pojawiła się w 1959 r. w związku z wydaniem koncesji na ich eksploatację konsorcjum „Marinę Diamond Corporation”. Wkrótce potem podjęte zostały dalsze poszukiwania i jakkolwiek w pierwszych latach wyniki eksploatacji nie były zachęcające, to już z początkiem 1962 r. osiąg-

1 - kimberlity; 2 - współczesne piaski przybrzeżnomorskie

Rys. 14.3. Rozsypiska diamentów u ujścia rzeki Oranje

Źródło: RUhle, Szamałek na podstawie różnych danych.