DSC06606

Geologia i kopaliny Morza Bałtyckiego 319

przemysłową do produkcji tłucznia żwirowego, żwirów płukanych oraz mieszanek żwirowo-piaskowych [Kotliński, 1983; Masłowska, 1991].

Uwzględniając potrzeby regionu nadmorskiego, należy uznać za celowe dalsze kontynuowanie badań geologiczno-dokumentacyjnych surowców dla potrzeb budownictwa i drogownictwa, szczególnie w związku z planowaną budową autostrad.

Minerały ciężkie

Historia badań mineralogicznych osadów Bałtyku przedstawiona została w pracach B. Nowaka [1963], R. Racinowskiego [1974], W. Wajdy [1980], R. Kot lińskiego [1984]. Bałtyckie rozsy-piska minerałów ciężkich mają charakter wtórny, co oznacza, że ich powstanie związane jest z selektywną redepozycją minerałów. Różnice w charakterze koncentracji są głównie wynikiem wielokrotnej redepozycji osadów pod wpływem prądów falowo-wiatrowych. Jedną z podstawowych cech

dh Gjb I 13 IM4 Hs H-ló

1 — minerały przezroczyste; 2 — minerały nieprzezroczyste; 3 - minerały zmienione; 4 — okruchy skał; 5 — glaukonit; 6 - węglany

%

■i R Uh £54    1 U

1 - skały krystaliczne; 2 - kwarc pochodzący z rozkruszenia skał krystalicznych; 3 - wapienie i dolomity; 4 - piaskowce zwięzłe; 3 — piaskowce słabo zwięzłe; 6 — lidyty, krzemienie, kwarc lokalny i mułowce

Rys. 16.5. Udział odmian petrograficznych żwirów (w %) w różnych frakcjach, na przykładzie Ławicy Słupskiej Źródło: Kotliński, 1978.

neralogicznej. Tworzą one nieregularne izolowane płaty lub wydłużone pasmowo strefy ułożone z reguły równolegle do strefy brzegowej. Minerały ciężkie, w tym składniki użyteczne (ilmenit, cyrkon, rutyl, magnetyt oraz granaty), stanowią domieszkę w piaskach drobno- i bardzo drobnoziarnistych, reprezentujących typ skaleniowo-kwar-cowy [Nowak, 1963; Sochan, 1973; Racinowski, 1974; Kotliński, Kramarska, 1977; Kotliński, 1984; Wajda, 1980, 1982].

Piaski wzbogacone w minerały ciężkie odznaczają się najwyższą zawartością minerałów cięż-

Fot. 16.7. Powstawanie nagromadzeń minerałów ciężkich w strefie brzegowej Bałtyku

Rys. 16.6. Udział grup minerałów ciężkich (w %) w różnych frakcjach piaszczystych, na przykładzie Ławicy Słupskiej Źródło: Kotliński, 1978.

rozsypisk bałtyckich jest ich niestabilność, spowodowana głównie zmiennością reżimu hydrodynamicznego. Efektem tej zmienności są szybko następujące zmiany jakościowe — dekoncentracja lub wzrost koncentracji - określonych składników ciężkich (fot. 16.7). Nagromadzenia minerałów ciężkich występują na powierzchi dna Bałtyku w obrębie granatowo-ilmenitowej prowincji mi-