DSCN0424 (2)

Wiertło ma dwie krawędzie tnące ab i cd na dwóch szlifowanych stożkach, których wierzchołki leżą poza ostrzem (rys. 77). Od czoła stożka wychodzą dwa symetryczne wycinki powierzchni stożkowych abf i cde, których tworzące są do siebie przesunięte

równolegle i pochylone w różnych wiertłach pod różnymi kątami wierzchołkowymi. Tworzą one dwie krawędzie tnące wiertła. Pomiędzy tymi krawędziami pozostaje krótki odcinek linii prostej zwany ścinem. W odniesieniu do krawędzi tnących ścin leży pod kątem zbliżonym do 55° (rys. 78).

Rys. 78. Geometria oStrza wiertła

Wartość kątów wierzchołkowych wierteł do stali i żeliwa wynosi 118°, do stopów lekkich, brązu i mosiądzu ^ 140°, a do miedzi — 125°.

Wiertło skrawa tylko swymi krawędziami tnącymi, a powierzchnie boczne służą jedynie do prowadzenia go w otworze. W celu zmniejszenia oporów tarcia pozostawia się na powierzchni cylindrycznej wąski pasek śrubowy o średnicy nominalnej wiertła, a pozostałą część skrawa na średnicę mniejszą.

Rowek służy do odprowadzania wiórów, jak również do dopływu cieczy chłodzącej. Kąt pochylenia (wzniosu) rowka w wiertłach do metali twardych jest mały, a im miększy jest materiał, tym większy powinien być ten kąt (rys. 79).

Rys'. 79. Typowe wiertła kręte z chwytami; a) walcowym, b) stożkowym Morse’a

W wiertłach do żeliwa i stali kąt ten wynosi 16—30°, do elektronu i kruchego mosiądzu — 10-^13°, a do miedzi, ciągliwego mosiądzu i aluminium ^ 35-^40°, -

Chwyt służy do zamocowania wiertła we wrzecionie wiertarki. Zależnie od sposobu zamocowywania wykonywane są wiertła z chwytem cylindrycznym lub stożkowym. Wiertła z chwytem cylindrycznym zamocowuje się w uchwytach dwu- lub trójszczę-kowych, a wiertła z chwytem stożkowym —1 bezpośrednio we wrzecionie wiertarki lub za pośrednictwem stożkowych tulejek redukcyjnych (rys. 80).

W celu zabezpieczenia zamocowania wiertła oraz umożliwienia wyjęcia go koniec chwytu wiertła stożkowego zaopatruje się w płetwę, a gniazdo w żłobek wyfrezowany na wrzecionie. Płetwa wchodzi w żłobek i, niezawodnie unieruchamia wiertło. Zamocowanie wiertła dzięki dociskowi w czasie pracy jest tak mocne, że przy wyjmowaniu trzeba je wybijać z gniazda. Do usuwania wiertła służy klin stożkowy wsuwany w żłobek (rys. 81).

Dokładność wykonania¹ otworów wierconych zależy pd prawidłowego zaostrzenia wiertła, Ręczne ostrzenie wymaga dużej wprawy i z tego względu powszechnie stosuje się specjalne szlifierki do ostrzenia wierteł. Do sprawdzenia kąta zaostrzenia i równoległości tworzących służy wzornik (rys. 82).

65

5 Samochody i ciągniki