DSCN1738

Literatura:

Coser L. A.. 1966, The Functions of Sociaf Con-flict. Free Press. New York.

Dahrendorf R.. 1959, Cfass and Class Conflict in Industrial Socieiy, Stanford Univ. Press, Stanford.

Słaboń A., 1995, Konflikt społeczny i negocjacje. AE w Krakowie, Kraków.

Konformizm, podporządkowanie jednostkowych zachowań i opinii rzeczywistym lub wyobrażonym naciskom wywieranym przez grupę społeczną. Termin ten używany jest w dwóch znaczeniach: w pierwszym oznacza zmianę zachowań lub opinii jednostki w kierunku zgodnym z oczekiwaniami grupy, w drugim — rezultat tych zmian, a więc pewne upodobnienie (uniformizację) zachowań oraz przekonań członków grupy [S. Mika 1982, s. 400].

W licznych eksperymentach, wśród których najważniejszy był eksperyment Solo-mona Ascha [E. Aronson 1978, s. 44—49), ustalono różne czynniki mające wpływ na zachowania konformistyczne jednostek. Stopień nasilenia konformizmu zależy od cech grupy społecznej, która wywiera nacisk, cech zadania i cech osób, które poddane są naciskowi grupowemu. Wśród cech grupy istotną rolę odgrywa jej liczebność (najsilniejszy nacisk wywiera grupa 3—4-osobo-wa) oraz spoistość (im bardziej spoista jest grupa, tym większy wywiera wpływ). Nacisk grupowy jest tym skuteczniejszy, im trudniejsze i mniej jasne jest zadanie lub sprawa, której nacisk dotyczy. Skuteczność oddziaływań grupy zależy także od cech osób, które poddane są naciskowi — przekonanie o własnych kompetencjach, wiara we własne siły, zdolność do abstrakcyjnego myślenia, wysoka pozycja w grupie są cechami, które sprzyjają odporności na nacisk grupy [S. Mika 1982, s. 410-423].

Grupa dysponuje dosyć bogatym arsenałem środków pozwalających zmusić jednostkę do przestrzegania uznawanych w niej norm, a więc do zachowań kon form i stycznych. Skala możliwych sankcji przebiega

od łagodnych napomnień, przez - do próby użycia siły fizycznej fK rl?¹' 1964, s. 199-238].

Pewien stopień konformizmu, tiĄp. z przestrzeganiem ustanowionych i wartości społecznych, jest niezbędny? normalnego funkcjonowania życia spofc^ nego. Życie w społeczeństwie składający się z samych nonkonformistów, będącym w opozycji do każdej normy spofeca* raczej trudno sobie wyobrazić. Jeśliby ^ istniał jakiś zbiór wartości podzielamy przez oddziałujące na siebie jednostki istniałyby stosunki społeczne - jeśli mot& nazwać w ten sposób nie uporządkować interakcje - lecz nie społeczeństwo” [R£ Merton 1982, s. 204]. Konformizm stanów, jeden z typów indywidualnego przystosowania, w którym podmiot akceptuje zarówno pewne cele kulturowe, jak i zinstytucjonalizowane środki ich osiągania Jednak pełny konformizm wszystkich członków danej zbiorowości prowadzi także do negatywnych następstw. Powszechna uniformizacja uniemożliwia zmianę społeczną; prowadzi do petryfikacji. Z tego względu obie przedstawione skrajności uznać trzeba a równie niebezpieczne dla trwałości społeczeństwa. Robert K. Merton [1982. s. 203 i n.] oprócz konformizmu wyróżnił także inne sposoby indywidualnego przystosowania: innowację, rytualizm, wycofanie i bum (AS.)

Zob. autentyczność w życiu społecznym, dewiacja, kontrola społeczna, normy społeczne, wartość. więź społeczna.

Literatura:

Aronson E.. 1978. Człowiek istota społeczna. PWN, Warszawa.

Doktór K., 1964, Przedsiębiorstwo przemysłowe. Studium socjologiczne Zakładów Przemysłu Metalowego ,.H. Cegielski", KiW, Warszawa.

Merton R.K.. 1982. Teoria socjologiczna i struktura społeczna, PWN. Warszawa.

Mika S., 1982. Psychologia społeczna. PWN. Warszawa.