DSC49

40

i Elastyczność popytu i podaży

Jeśli czynnikiem wpływającym na zmiany rozmiarów popytu na dobro * cena tego dobra, to mamy do czynienia z cenową elastycznością popytu, n formulę zapiszemy następująco:

gdzie:    E_p - współczynnik cenowej elastyczności popytu,

&Qc/Qd - względna (procentowa) zmiana popytu,

AP/P - względna (procentowa) zmiana ceny.

Elastyczność cenowa popytu jest różna w każdym punkcie krzywej pora i przybiera wartości od 0 do -co (rysunek 3.1). Współczynnik cenowej elastyczni ści popytu zawsze przybiera wartości ujemne. Sytuacja ta wynika z odwrotnej;] akcji zmian wielkości popytu na zmiany ceny (spadek ceny powoduje wzrost pra tu, a wzrost ceny - spadek popytu). Wartość bezwzględna stosowana w przypal współczynnika cenowej elastyczności popytu pozwala uniknąć wartości ujemnm co ułatwia wszelkie porównania z cenową elastycznością podaży i oddaje koni nąjej wartość.

i L

£J = oo popyt doskonale elastyczny

B popyt

cena

\E,\ = 0 popyt doskonale nieelisljd *-£>

Rysunek 3.1. Elastyczność cenowa popytu

W punktach zawartych między A i M wartości współczynników elastyczności zawsze większe od jedności. Oznacza to, że jednostkowa zmiana ceny (wzrost spadek) wywołuje więcej niż jednostkową zmianę popytu na dane dobro (spi lub wzrost). Mówimy wówczas, że popyt jest elastyczny. We wszystkichjji tach zawartych między M i B elastyczność przybiera wartości mniejsze odjw ści. Jednostkowa zmiana ceny (wzrost lub spadek) pociąga za sobą mniej niżj® nostkową zmianę popytu (spadek lub wzrost) na dane dobro. Popyt jest jjjj| styczny lub stosunkowo sztywny. W punkcie M, znajdującym się w poW krzywej popytu, elastyczność równa się jedności. Jednostkowej zmianie

3.2. Elastyczność popytu

41

(wzrost lub spadek) towarzyszy jednostkowa zmiana popytu (spadek lub wzrost). Jest to elastyczność wzorcowa. W punkcie B elastyczność równa się zeru. Oznacza to, że dla każdej ceny popyt jest taki sam - popyt jest doskonnle nieelastyczny. W punkcie A elastyczność przybiera wartość -oo, co oznacza, że przy danej cenie popyt może przybierać dowolne rozmiary. Popyt taki określamy jako doskonale elastyczny.

Przykładem różnic dotyczących cenowej elastyczności popytu może być analiza zmian cen dwóch dóbr. benzyny i ogórków i ich wpływ na wielkość popytu. W przypadku benzyny zmiana ceny prawdopodobnie w niewielkim stopniu wpłynie na zmniejszenie zapotrzebowania. Ludzie przyzwyczajają się do podróżowania samochodem, więc jeśli będą musieli zapłacić więcej, to zapewne to zrobią. Niewielu kierowców przesiądzie się na rower czy inne środki transportu. W przypadku ogórków natomiast podwyżka cen może doprowadzić do znacznego spadku popytu, ponieważ konsumenci mają do wyboru różne gatunki warzyw. Wiele osób, kupując warzywa, wybiera te, które są relatywnie najtańsze.

Elastyczność cenowa popytu zależy od wielu czynników, z których najważniejsze to:

-    występowanie substytutów — ich istnienie sprawia, że popyt jest bardziej elastyczny; dowodem może być elastyczność popytu na benzynę, która nie ma substytutu i popyt na nią jest nieelastyczny;

-    znaczenie dobra w całkowitym dochodzie konsumenta - jeśli wydatki na dane dobro mają niewielki udział w dochodach, popyt jest nieelastyczny; jeśli natomiast Ijest na odwrót - popyt jest elastyczny; wyjątkiem są gospodarstwa domowe o bar-jdzo niskich i bardzo wysokich dochodach;

-    przynależność dóbr do grupy luksusowych lub niezbędnych - na dobra luksusowe popyt jest elastyczny, na niezbędne natomiast nieelastyczny; dzieje się tak dlatego, że bez dóbr niezbędnych ludzie nie mogą się obejść i popyt na nie nie zmniejsza się zwykle wraz ze wzrostem cen;

-    czas reakcji popytu na zmianę ceny - im dłuższy czas tej reakcji, tym z reguły (popyt jest bardziej elastyczny.

Wpływ zmian popytu wynikających z oddziaływania czynników pozacenowycty na zmianę ceny określa się za pomocą wskaźnika fleksybilności (giętkości) cen/

Jest on więc odwrotnością cenowej elastyczności popytu. Współczynnik fleksybilr , ności obliczamy za pomocą wzoni:
	F _ AP Qd ^Ep{D)~^T'
gdzie: EnD)	- współczynnik fleksybilności (giętkości) cen.
AQd	- przyrost popytu,
AP	- przyrost ceny,
P	— wysokość ceny,
Qd	- wielkość popytu.