DSC67

Maastricht - narodziny mocarstwa 97

trudniejszych negocjacji w latach 90. na utworzonym w tym celu Forum Współpracy w dziedzinie Bezpieczeństwa KBWE. Ważnym uzupełnieniem CFE stał się układ CFE-1 A, który dotyczył ograniczenia liczebności wojsk (różnych kategorii personelu wojskowego) w 29 krajach objętych wcześniej Układem CFE¹. Po negocjacjach rozpoczętych w listopadzie 1990 roku, układ podpisano w Helsinkach 10 lipca 1992, przy okazji szczytu Helsinki II. Dla niektórych krajów pułapy ograniczające okazały się wyższe niż stan faktyczny ich armii. Oba porozumienia CFE miały ogromne znaczenie nie tylko ze względu na obniżenie poziomu potencjałów wojskowych w Europie, ale również dlatego, że dzięki nim kraje Starego Kontynentu - zwłaszcza byłego bloku komunistycznego - zostały zwolnione z reżimów blokowych i mogły swobodniej kształtować swoje polityki obronne, a Rosja została poddana rygorystycznym regulacjom międzynarodowym w dziedzinie kontroli zbrojeń². Jak napisał znakomity polski ekspert Andrzej Towpik, dzięki czterem wyżej wymienionym porozumieniom powstał w Europie wartościowy ład w sferze militarnej, który wprowadzał poczucie równowagi, stabilności i zaufania, nieoceniony dla tych krajów, które w tamtym czasie znalazły się poza koalicyjną osłoną w sprawach bezpieczeństwa³.

Rok 1992 był bez wątpienia czasem największego wpływu KBWE na europejskie stosunki międzynarodowe. Konflikt na Bałkanach, a w następnych latach umacnianie się NATO i UE oraz rozwój ich kontaktów z krajami postkomunistycznymi (później także ich stopniowe rozszerzenie się na te kraje) sprawiły, że KBWE zaczęła być marginalizowana jako instrument polityki państw europejskich. Kiedy Moskwie nie powiodła się próba ustanowienia prymatu KBWE nad Sojuszem Atlantyckim, Rosjanie zaczęli przywiązywać do tego forum mniejszą wagę. Nie ulega zarazem wątpliwości, że w latach 1989-1992 KBWE odegrało rolę niezastąpionego amortyzatora zmian zachodzących na kontynencie po upadku żelaznej kurtyny.

MAASTRICHT - NARODZINY MOCARSTWA

Koniec zimnej wojny otworzył nowe perspektywy przed Wspólnotą Europejską jako głównym wehikułem jednoczenia i integracji Europy według unikalnego projektu porządku międzynarodowego w regionalnej skali. Wspólnota Europejska (a ściśle rzecz biorąc EWG), zgodnie z intencjami ojców założycieli, była od początku paneuropejska. W okresie zimnej wojny było to naturalnie niemożliwe. Z wielu względów metoda jednoczenia Europy była również pośrednia,

1

   Układ CFE-1 A został przyjęty przede wszystkim dlatego, żeby Niemcy nie były jednym państwem objętym limitem wielkości armii; w związku ze zjednoczeniem Niemcy zobowiązały się nie przekraczać wielkości 370 tys.

2

   M. Tabor, „Wojskowe...”, op. cit.; J.M.O. Sharp, „Conventional arms control in Europę”, SIPRI Yearbook 1993.

3

   A. Towpik, „Nowy europejski ład wojskowy”, Sprawy Międzynarodowe 1993, nr 3.