DSC00

u

Ingrid Różylo-Kalinowska

Podstawy medycyny nuklearnej

Medycyna nuklearna zajmuje się diagnosty-I ką i terapią wykorzystującą izotopy promie-I niotwórcze emitujące promieniowanie betu i gamma. W diagnostyce obrazowej po podaniu pacjentowi odpowiedniego farmaceutyku znakowanego radioizotopem następuje rejestracja emitowanego przez niego promieniowania. Radiofarmaceutyk jest połączeniem izotopu promieniotwórczego i ligandu, czyli cząsteczki, związku chemicznego lub komórki (np. granulocyt) mającego powinowactwo do danej tkanki lub narządu.

Istotą powstawania obrazu są odmienności w wychwycie izotopu promieniotwórczego przez różne tkanki i narządy, związane z typem radioznacznika, a zwłaszcza jego powinowactwem do danego narządu, jak też obecnością zmian patologicznych powodujących zwiększenie lub zmniejszenie tempa metabolizmu. W zależności od sposobu rejestracji emisji promieniowania wyróżnia się scyntygrafię oraz tomografię emisyjną SPECT i PET.

Scyntygrafia to metoda badania, w której do rejestracji promieniowania używa się kamery scyntygraficznej zwanej gammakamerą. Gammakamera połączona z komputerem pozwala na rejestrację badań w sposób statyczny, jak też na analizę czynności narządu w postaci dynamicznej. Bardzo ważną cechą badania scyntygraficznego jest wysoka czułość (zdolność do wykrywania zmian metabolizmu), ale jednocześnie niska specyficzność (mała możliwość różnicowania typów zmian chorobowych wyłącznie na podstawie tego badania).

W badaniach części twarzowej czaszki największe zastosowanie ma scyntygrafia kości, statyczna lub w postaci badania trójfazowego, można wykonywać także scyntygrafię ślinianek lub limłbscyntygrafię.

W scyntygrafii kości używa się znaczników mających powinowactwo do tkanki kostnej, czyli znaczników osteotropowych, które są związkami fosfonia-nowymi znakowanymi izotopem technetu Tc99m. Kości wychwytują radiofarmaceutyk w różny sposób, zależny m.in. od ich mineralizacji, zawartości kolagenu, unaczynienia, przebudowy kości (stosunek między osteolizą i osteogenezą). W miejscach produkcji nowego osteoidu przez osteoblasty dochodzi do wychwytu znaczników osteotropowych przez tworzące się kryształy hydroksyapatytu. Dlatego też w obrazie scyntygraficznym jako miejsca zwiększonego gromadzenia radioznacznika uwidaczniają się różnorodne zmiany - zapalne, nowotworowe pierwotne i wtórne, pourazowe, zwyrodnieniowe i inne. W związku z tym przed badaniem należy odnotować dane z wywiadu co do przebytych złamań, aby nie doszło do błędnej interpretacji wyniku.

Wśród wskazań do scyntygrafii statycznej kości wymienia się:

•    diagnostykę zapaleń kości i szpiku kostnego, zwłaszcza we wczesnych fazach, gdy przy obrazie klinicznym nie ma jeszcze zmian w badaniach rentgenowskich,

•    wykrywanie przerzutów nowotworowych do kości,

•    ocena skuteczności leczenia przerzutów nowotworowych do kości.

•    zmiany w chorobach metabolicznych, takich jak dysplazja włóknista czy choroba Pageta,

•    ocena gojenia się przeszczepów kostnych,

•    podejrzenie aseptycznej martwicy kości.

Na scyntygrafię trójfazową kości składa się rejestracja emisji promieniowania w trzech etapach:

1. faza ukrwienia - ocena napływu krwi po około 3 minutach od podania radioznacznika,