DSC29 (6)

I Złudzenie sztuki rodzajowej pozbawionej symbolicznych treści.

Nie istnieją żadne wskazówki w ówczesnej literaturze, by ktokolwiek w siedemnastowiecznej Holandii myślał o obrazach malowanych naturalistycznie w kategoriach rodzajowych, tzn. w sensie przedstawień, które odtwprzcjjyby^przedmioty, naturą lub sceny z życia codziennego dla nich samych. Ani C.fJtafiJMander^ oni żaden inny teoretyk sztuki XVII w. nie znał pojącicy^enr^ w lnHm^ymziimien¹iff^fcfc»»T*„jDosłupuie się—współczesno— historia, sztuki-¹⁷ Nie znacty—to jednak, że nie rozróżniano obrazów o lematach e&irtfsft * od moderne beeldekens, tzn. obrazów z przedstawieniami literacko-hłstorycznymi, malowanymi z twórczej wyobraźni (uyt den Gheest), od przedslowień-zdarzeń podpatrzonych j^_lcodzienaegaJy(^a«(^aer_Mi)et.Jev.epV⁸ Inaczej niż dzisiaj i mż to miało miejsce w Italii XVII w. rozumiano -też_pojęcie obrazu- historycznego jfftfslorie^ Było to każde przedsta- "1 wienie z postacią człowieka wyobrażającego jakieś zda rżenie właściwe rodzajowi ludzkiemu. Tak więc, do tego tradycyjnie opartego na literaturze gatunku, zaliczono wówczas obrazy ze scenami historycznymi, biblijnymi, legendarnymi, mitologicznymi, a także ilustracje zdarzeń z życia codziennego (siei).¹⁹ Nawet neizeie.-.z..drobnymi..nnstaciamL iudzjumt->bvtv_nQZvwQne.przez-yonMonderqljk5rykJh^(hislorvifci). W stosunku-do^obrg^^. opartych—na-dekstach^Jiterackich używano tez^Sja , ich... wyróżnienia określenia /ffo&terfh szczególnie wtjedy igdybyły-one-ieeaerpnlęleL-Ł-roitologiiJuhJawfiifiLjalefląryczne^^IsMły być do._nich- zaliczane nawet mało cenione przez teoretyków^! .znawców-sztuki-portrely^ jeśli ukazywqtyLJSPQr.tre|owane -osoby _ w rolach- lub -z-- a trybutami-ontycznych, mitoloaicz-nych i. legendarnych bohaterów.²¹ Termin maj&ua .natura    którego noelycko-

■romantyczne-znaczenia. implikuje-tak bardzo. ideę przedstawIonTćr»dla_.dpkumentowania₍ pojawił się dopiero po.połowie XVII w. jako skrót od stilr$toent(liggende)leven_t-co .oznar • ezgiS—spokojne, w bezruchu_slojqce_ lub Jeżące-modele- do malowania, .naweLJudzkie.

W stosunku. do tego rodzaju obrazów stosowano najczęściej^określenia- opisowe^np^ śniadanie,_ owoce, czaszka ilp., lub symboliczno-oormatywne typu yonilas,.czy_ _Ątwieczna-maiihóść yy wJecziności" (Vanitas In der eeuwichheit). Także większość poetyckich nazw używanych w XIX w. i obecnie w stosunku do obrazów rodzajowych i pejzażowych jest niehistoryczna i myląca, ówcześnie posługiwano się bowiem albo całkowicie ogólnymi nazwami, np. {polowapie,Jaurdelłk, dcordegajdcL pejzaj ilp., albo precyzyjnymi określeniami tematów znanych^z IradycjTTlronogłliftCfriej luo^-Hwalury, np.\Rinaldo i Armi<|

Ucieczka do Egiptu, Syn Marnotrawny.

W systemoch klasyfikacyjnych teoretyków klasycyzmu holenderskiego, wartościujących " gatunki malarstwa, przedstawienia reolistyczne^Ji^jiialowone z natury, bvłv-oceniahe jesz- [ cze bardziej negatywnie niż czynił Jo _von MondeL-ne*ywojący-je_,,bgęzną—drogą ^zł^u-W swoim podręczniku dfa malarzy 2L_t1629-J*-S^.Yon-4Joogslraeten.dzlelil_w.fPplgr5tvija-ng^trzy kategorie, w zoiężności -od.. wartości—iepo tematyki, Do najmniej wartościpwych-.zgiiczgł przedstawienia kucheńng, portrg|y^..L-wszelkie ^.martwe^jiatury,. Niewiele, bardziej ■wnrtnśriayygJbyty^wedtua . niępo sceny z satyrami.. pejzaże z pasterzami i zwierzętarnią przedstawienia-nocne-i „.pożary^sklepy i ujęcia. ..rodzajowe w typie, ijanibocciantów. Dopiero Jfzeci rodzaj obrazów bvł właściwy, cennyJ.oodny prawdziwych malarzy. Zaliczał-do nirh- -pc2;ęęłstawieq[q ze wzniosłymi i pouczającymi tematami literackimi.—posiadające. swój um9rginiaiqpy_fiflncug aUćgoriaus* ⁷³~G. Lairesse- który zwykłym pejzażom lub scenom chłopskim odmawiał prawa do miana sztuki, wyróżniał cztery -katepąfie malarstwo. Do . ^pierwszej przynależały proste J—prawdziwe—historie ŁbbfOSS^ane w dosłowny J^proslo-Jinnny sposób. Do—drugiej, poetyckiej, zaliczał ..sceny . mitologiczne_.L.-moralizujqce „uda-wone historie** służące propagowaniu- cnoty, mogły one być przedstawiane poprzez realia—i—ategprie, oraz postacią mitologiczne. Trzecio grupę tworzyły sceny morolne 14

stiliey&tu

móutlOO' n&ŁuttZ

DTieZAAT'

cndit'er)rr&aa U

\\i^tO^CeX<S^

holend.

Hcr*^ fłrraefej ^    l£?6

/. tOX/r^OSCe_f

fOtlOLCĄ

ac&

-^ZA*oJsi \£łeracJc

&    sefifios <aUet>/0ri'cM

°21 JceMAi *. 4&b(jr4KĄAA

ł astf*.

e^ui *. Ą0Aju^r*

p ^g||

VOcl)&

i&Ats ot ^ah+esz^zuJ) pOiO/d!

*T' §||g    jj

/ ^' ^^edtK kuchenne, p«pLr&ćty₇ 'rn&rhoes yofrUf^s - r)ajmrtiW iOćut0Ćti0(St^

¹ !

O

n

i'

s

V

V

|

|

V

u

o

o

k

n

c

d

L

E

r

v

s

f

r.

|

|

r

|

|

s

i

i ¹

r