farma029 (2)

29

II. Leki działające osmotycznie /leki hipersomotyczne / tzn. zmniejszające

uwodnienie tkanek oka i przestrzeni wewnątrzgałkowych

© Mannitoł (zwykle stosuje się 20-25 %), najczęściej zalecany, dawk. w ostrym ataku jaskry: 1-2 g / kg, we wlewie kroplowym przez 30-60 min.; IOP pozostaje obniżone przez ok. 6 godz.; lek można powtórzyć po 6 godz. (a wg niektórych dopiero po 8-12 godz.) żeby podtrzymać efekty lecznicze. Przy braku efektu po pierwszej dawce lek można powtórzyć najwcześniej po 4 godz. Nie powinno powtarzać się mannitolu po raz kolejny.

© Glicerol (zwykle stosuje się 50%), per os 1-2 g / kg. IOP pozostaje obniżone przez ok.8-10 godz. Jeżeli zachodzi konieczność, terapię można powtórzyć po 8 godzinach. Glicerol jest mniej skuteczny od mannitolu.

® Mocznik

Mechanizm działania i efekty farmakologiczne: Leki hiperosmotyczne zwiększają stężenie osmotyczne krwi docierającej do oka; bariera krew-oko uniemożliwia przedostanie się tych środków do wnętrza gałki ocznej. Tak więc mechanizm działania polega na zwiększeniu osmolamości krwi, a więc wytworzeniu gradientu ciśnienia osmotycznego między krwią a ciałem szklistym i w ogóle wnętrzem gałki ocznej, co powoduje:

a)    odciąganie wody z ciała szklistego a więc zmniejszenie jego objętości. To z kolei powoduje cofnięcie się soczewki (obkurczone ciało szkliste w zagłębieniu którego leży soczewka, pociągają ku tyłowi) —> zwiększa się objętość tylnej komory⁷ oka !

b)    odciągnięcie wody z cieczy wodnistej komór oka.

c)    hamowanie ultrafiltracji osocza w ciele rzęskowym, co prowadzi do zmniejszenia produkcji cieczy wodnistej.

Efektem tych wszystkich działa jest bardzo silna redukcja IOP.

Zastosowanie kliniczne:

© Stosowanie tego typu leków jest najbardziej skutecznym sposobem na szybkie obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego, stąd stosuje się je w tych sytuacjach, gdy konieczne jest szybkie i silne obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego: pacjenci z ostrym atakiem jaskry.

© Leki hiperosmotyczne są także stosowane przed zabiegami wewnątrzgałkowymi przy bardzo wysokim ciśnieniu wewnątrzgałkowym.

© Nie stosować powyższych leków częściej niż 2 razy / 48 godz.

Najczęściej stosowanym lekiem jest mannitoł, natomiast pozostałe są stosowane rzadko z uwagi na mniejszą skuteczność kliniczną i działania niepożądane (glicerol często powoduje nudności i wymioty).

Przeciwwskazania:

•    niewydolność krążenia (takich jak zaostrzenie niewydolności krążenia, spowodowanych przepełnieniem łożyska naczyniowego związanym ze zwiększeniem objętości krwi; patrz ćwiczenia: leki moczopędne) i obrzęk płuc

® przewlekła niewydolność nerek

•    znaczne odwodnienie ® cukrzyca (glicerol)

Działania niepożądane (patrz też leki moczopędne [diuretyki osmotyczne])

© wzmożona diureza « ból głowy

© niewydolność układu krążenia (raczej to dotyczy pacjentów, którzy cierpią na tą chorobę i pod wpływem mannitolu, może dojść do jej zaostrzenia)

© obrzęk płuc (też dotyczy głównie pacjentów z niewydolnością serca)

•    po glicerynie: wymioty i nudności; żeby je zminimalizować należy podawać lek zjedzeniem

T.M.