filozofia egzamin8

fórę. fcluztory miały szerzyó tycie zacne, a nie wiedze: Jeśli zaś miały uprawiać filolofc to tytko Jako mwś'/ario r—ortla.

Z drupej wszakle strony mistyczna filozofia Bernarda znalazła licznych zwołcnmfcó* Jednym z wybitniejszych jego uczniów byt Izaak Stella. Przede wszystkim zaś miuy. cyzm zakwitł w XII wieku w opactwie ów. Wiktora pod Pa rytem. Z wiktoriam)* pierwszym a nąjwpływowszym nauczycielem był Hugon o<i ów. Wiktora, który wszafcfc odbiegł od ekskfuzywizm u Bernarda.

HUGON OD ŚW. WIKTORA SYNTEZA SCHOLASTYKI I MISTYKI

Synteza scholastyki ■ mistyka podjęta została już w XII w- Terenem, na którym powstała było opactwo św. Wiktora pod Paryżem, a głównym inicjatorem Hugon od św. Wiktora

ŻYCIE. Hugon <1090 - 1141), urodzony w Saksonii, pochodził z rodu lir. Blank en bu rg, od r. III 5 przebywał w klasztorze ów. Wiktora, najpierw na studiach, od r. 1120 jako magister, od I V30 jako kierownik szkoły; zmarł młodo. Uczeni ówcześni wielbili niezwykłą oniwersalnoić jego umysłu, równie mocnego w naukach świeckich jak w teolog*, w spekulacji tak samo jak w mistyce. Był jakby predestynowany do uzgodnienia i połączenia wysiłków filozofów i teologów różnego typu. W filozofii pracował na polu logiki a teorii poznania, psychologii i kosmologii: zajmował się też naukami specjalnymi; matematyką, gramatyką i historią. Z świetnością umysłu łączył niezwykłą pokorę i pobożność. Charakter i rozwój swego umysłu naszkicował w Dieiascalionie.

PISMA. DUićzscalion, najważniejsze z pism filozoficznych, było misternie ułożoną encyklopedią nauk wyzwolonych, zarówno jak teologicznych; pierwszą jego część opracował ponownie pod narwą; Epirome in philosophiam. — ZV sacramentis christianae JUłti <ll3ó- 11-41). główne pismo teologiczne, było jedną z pierwszych średniowiecznych sua teologicznych. — Pozostawił też liczne pisma mistyczne i przekład Hierarchii niebiańskiej Pseudo- Dionizego; geometrię, gramatykę, kroniki.

POPRZEDNICY. Poprzednikiem Hugona w mistyce był Bernard, w spekulacji — Anzelm; połączył wysiłki obu. W naukach świeckich poprzednikami jego byli encyklopedyści wczesnego średniowiecza, jak Kasjodor, Izydor. Hraban Maur i ich późniejsi następcy, jak Rudolf Ardens, autor Speculunt unirersate z końca XI wieku. — W sprawach mer od o logicznych skłaniał się do arystoteltzmu i przygotował jego recepcją; wszak to Arystotelesa znał mało. głównie przez pośrednictwo Boecjusza.

Zgromadżcnie kanoników regularnych św. A u gusty na. do którego Hugon naieża#. posiadało opactwo pod wezwaniem ów. Wiktora pod murami Paryża. W opac-rwie cyna istniaia szkoła od 1108 r. założona przez Wilhelma z Champeaut. Założyciel był biegły, zamiłowany i postępowy w naukach świeckich, natomiast w rzeczach teologii naJeżał do konserwatywnego augustyńsko-mastycznego kierunku. Ta dwoistość pozosuła w szkole i piimirh .wiklorisiiów".

ff^ym zwolennikiem nauki racjonalnej. Hasiem jego było; „Ucz się wtzysl-Ipotem, te nic nie jest zbędne",

Wiedza Świecka, W przeciwieństwie do ekskluzywnego Bernarda,

I#'

$>■ ** pielił na cztery działy: na teoretyczną, praktyczną, mechaniczną i lopczną, j ie« przejął W zasadzie z Arystotelesa (przez pośrednictwo Boecjusza), dodawszy fr jiial logiczny, który Arystoteles pozostawił poza granicami filozofii, i media-‘kM Arystoteles włączał zazwyczaj (pod nazwą -poetycznego") do działu ptaków Te wielkie działy nauki rozczłonkował dalej. Wiedza teoretyczna, czyli t!#s p_nwdy, obejmuje trzy poddziały (również zgodnie z klasyfikacją Arystotelesa): matematykę i fizykę. Wiedza praktyczna, kierująca obyczajami, dzieli się na indywidualną, domową i polityczną, czyli na etykę właściwą, ekonomikę i politykę, mechaniczna, kierująca czynami, obejmuje sztuki jue wyzwolone", których yedeffl, tyleż co wyzwolonych; są to: tkactwo, produkcja narzędzi (armatura), teglar-i rolnictwo, łowiectwo, medycyna oraz szczególna sztuka, którą Hugon nazywał MDyltą', t rozumiał jako scientia ludom, czyli umiejętność bawienia ludzi, organizo-0 im widowisk, rozrywek, zabaw. Wreszcie wiedza logiczna, która uczy mówić jinkutować, dzieli się na gramatykę i sztukę dyskutowania, obejmującą teorię dowodu, KHiykę i dialektykę, - W tym zestawionym przez Hugona programie nauk świeckich iebrakło nic z tego, czym zajmowała się starożytność w swej klasycznej epoce: brakowało uiomast w średniowieczu uczonych specjalistów, którzy by wypełnili ten program filozofa.

Hugon przyjmował, że podstawa nauk jest empiryczna Wiedzę opieramy na do-jiitdczeniu i rozwijamy przez abstrakcję, jak to ustali) był Arystoteles. Matematyka nie nutowi wyjątku: jej liczby i linie są wyabstrahowane z doświadczenia.

Natomiast Hugon zaprzeczał, jakoby nauka ograniczała się do zbierania doświadczeń. V rzeczywistości nie ma linij bez płaszczyzn i ciał, o jakich traktuje matematyka, są one wytworem abstrakcji; a są potrzebne, by splątaną i niewyraźną rzeczywistość uczynić jasną i wyraźną. Podobna jest też rola fizyki: dąży ona do lego, by to, co w rzeczywistości jest zmieszane, oddzielić i wyodrębnić: w rzeczywistości istnieją tylko ciała złożone, nauka ni poszukuje składników prostych.

Doświadczenie wewnętrzne Hugon uważał za pewniejsze od zewnętrznego, Postawa mistyczna skłoniła go do bacznego rozważania własnej duszy i twierdził, jak ongi Augustyn, ksimowiedza daje nam niezachwianą pewność co do istnienia, odrębności i substancjal-ności duszy.

2. Wiedza mistyczna. Jakkolwiek ważne dla Hugona były nauki świeckie, to jeszcze ważniejsza była dlań teologia; a od wiedzy racjonalnej ważniejsza - wiedza mistyczna. Wiedza (sapirniia) ma dwojakie zadanie: bądź służy życiu ziemskiemu (ścienna), bądź powadzi do upodobnienia z Bogiem (tę zwal kltUigenih). Trojakie trzeba mieć oczy, aby byt poznać w całości: oczy ciała, rozumu i kontemplacji; przez pierwsze dusza widzi świat zewnętrzny, przez drugie - siebie, przez trzecie - Boga. Inaczej znów rzecz biorąc, trzy są sposoby oglądania bytu: myślenie, rozmyślanie i kontemplacja: pierwszy miza przedmiot rzeczy zewnętrzne, jest poznaniem zmysłowym i obrazowym; drugi ma jażcharakter pojęciowy; trzeci, najwyższy, jest wszechogarniającą intuicją.

Kontemplacja posiada znów szereg szczebli: jest ich przynajmniej sześć. Niższe obejmują tylko stworzenia, wyższe dosięgają Stwórcy. Niższe zaczynają od tego, co jest zgodne z wyobraźnią, wyższe dochodzą do tego, co jest ponad i poza rozumem. Kontemplacja