fnr materialy1011

;t nagłe zadziałanie kość, ale także na jsiedztwie złamania doprowadzić do og-nerwów. Rozprosze-

i złamaniu kości (stre-naczyń i nerwów).

em; b — śródstawowe, lie odłamów.

złamaniach podokost-zenia odłamów. W in-u (c), pod kątem (d),

:i (9).    «

nie działającej siły powoduje znacznie szerszą strefą krwotoku i utraty płynu w postaci obrzęku pourazowego.

Z wymienionych względów (pomijając drobne kości, złamania bez przemieszczenia) właściwiej byłoby mówić o chorobie urazowej, gdyż sam termin „złamanie kości” nie daje w pełni obrazu uszkodzeń i następowych zmian nieodłącznie związanych ze złamaniem. Rodzaj złamania, jego postać i charakter pozostają w bezpośredniej zależności od rodzaju urazu, kierunku i wielkości działających sił, rodzaju kości, działania mięśni, wieku chorego oraz wielu innych zmiennych czynników. Zarówno urazy pośrednie, jak i bezpośrednie mogą wywoływać złamania zamknięte — czyli przerwanie ciągłości kości bez uszkodzenia powłok, oraz złamania otwarte, gdy odłam komunikuje się ze światem zewnętrznym na skutek uszkodzenia powłok (skóra, powięź, mięśnie).

Dla celów klinicznych, głównie leczniczych, złamania dzieli się na pęknięcia, złamania jedno- i wieloodłamowe bez przemieszczenia, w tym zaklinowane OFaz z przemieszczeniem odłamów. W tych ostatnich rozróżnia się złamania z przemieszczeniem do boku, obrotowym, osiowym, ze skróceniem, z rozejściem odłamów, z przemieszczeniem kątowym odłamów.    •

Z uwagi na przebieg szpary przełomu można jeszcze dodatkowo podzielić złamania na poprzeczne, skośne i spiralne.

Z punktu widzenia klinicznego praktyczne znaczenie ma podział złamań na proste (nie powikłane) oraz powikłane. Powikłania mogą być pierwotne (natychmiastowe) oraz wtórne (wczesne i późne). Powikłania pierwotne to uszkodzenia wikłające złamanie już w momencie urazu (np. uszkodzenie mięśni, nerwów lub naczyń).

Powikłania wtórne to — oprócz wymienionych wyżej, a związanych z manipulacjami czy transportem rannego — zakażenie otwartych Tan i złamań.

Powikłania późne to zrost opóźniony, staw rzekomy (brak zrostu), zrost w wa-

Ryc. 139. Rozległe uszkodzenie tkanek wskutek urazu pośredniego? a — złamanie zamknięte, b — złamanie otwarte, c — otwarte zwichnięcie stawu.

14 Podstawy ortopedii i traumatologil 209