FunkcjonowanieRynku R026 057

ciowym nie może zmienić przedstawionej odmiany struktury przedmiotowej rynku.

Przezwyciężanie ograniczeń po stronie podaży produktów, usług oraz pracy wymaga:

—    rozszerzania podstaw procesów dostosowawczych na rynku (elastyczne ceny),

—    zwiększania stopnia ograniczeń ze strony podaży pieniądza.

W zależności od stopnia skuteczności tych działań, a więc również od stopnia sprawności funkcjonowania klasycznego mechanizmu rynkowego przy ograniczonej podaż}' pieniądza, może się kształtować druga odmiana struktury przedmiotowej rynku. Charakteryzuje ją przewaga podaży produktów, usług i pracy nad popytem. W tej odmianie struktury przedmiotowej rynku nabywcy nie napotykają ograniczeń ze strony podaży, natomiast sprzedawcy napotykają ograniczenia ze strony popytu.

Strukturę przedmiotową rynku, w której występują ograniczenia ze strony popytu, charakteryzują następujące zjawiska¹:

—    istnieje wysoki poziom aspiracji sprzedawców, które nie są w pełni zaspokajane,

—    ujawniane przez sprzedawców zamiary sprzedaży, które nie w pełni mogą być zrealizowane, odbiegają od faktycznej wielkości sprzedaży,

—    istnieje relatywnie niski poziom aspiracji, które są lub przynajmniej mogą być w pełni zaspokojone,

—    ujawniane przez nabywców zamiary zakupów, które mogą być zrealizowane, nie odbiegają zazwyczaj od faktycznej wielkości zakupów.

Ta odmiana struktury przedmiotowej rynku może się utrzymywać dopóty, dopóki ograniczeniom popytu na produkty, usługi oraz pracę towarzyszą ograniczenia w sferze podaży pieniądza. Przy istnieniu ograniczeń w sferze podaży pieniądza podmioty rynku napotykają trudności w procesie zaspokajania popytu na pieniądz, a w konsekwencji tego — trudności zwiększania popytu na produkty, usługi oraz pracę, który kształtuje się poniżej istniejącej wielkości podaży tych przedmiotów wymiany. Osłabienie ograniczeń w dziedzinie podaży pieniądza musiałoby prowadzić do wzrostu popytu i poziomu cen oraz przekształcenia przedmiotowej struktury rynku.

Obie odmiany struktury przedmiotowej rynku wpływają na postępowanie sprzedawców i nabywców w procesach negocjacyjnych i konkurencyjnych. Wpływ ten zależy przede wszystkim od rodzaju oraz struktury ograniczeń, jakie napotykają poszczególne podmioty rynku. O postępowaniu sprzedawców i nabywców decyduje nie tylko sam fakt przewagi podaży nad popytem lub odwrotnie, lecz również wielkość tej przewagi oraz stopień jej trwałości.

4. Przewaga negocjacyjna

Procesom negocjacyjnym między podmiotami rynku może towarzyszyć przewaga negocjacyjna sprzedawców lub nabywców. Jest ona odzwierciedleniem większej siły przetargowej sprzedawców lub nabywców w porówmaniu z siłą przetargową reprezentowaną przez ich partnerów uczestniczących w procesach wymiany².

Większą siłę przetargowy niż inni może mieć ten podmiot rynku, który:

—    dysponuje szerszym zakresem alternatyw wyboru partnerów wymiany oraz składników procesów negocjacyjnych,

—    dokonuje wyboru składników procesów negocjacyjnych w warunkach dużej niezależności od postępowania partnera wymiany.

Sprzedawcy lub nabywcy, mający przewagę negocjacyjną, wykorzystują ją w działaniach na rynku, co znajduje bezpośredni wyraz w ich postępowaniu.

Przewaga negocjacyjna sprzedawców lub nabywców zależy przede wszystkim od trzech czynników:

—    struktury przedmiotowej rynku,

—    struktury podmiotowej rynku.

57

1

Por. K. Herdzina, Einfiihrung in die Mikrookonomik. Munchen 1995, s. 126.

2

Por. M. E. Porter, Strategia..., jw., s. 41-45.