Geografia turyzmu4

152 /. Kuch turyslyczny

cywilizacji i tulu.sirialucj    przyp, autora | w zakresu* kulimy i rekreacji ulegają

przekształceniu w doświadczenia, które są kupowane i sprzedawane jak inne towary". W nawiązaniu do podanej koncepcji C.K. (orkery i A.J. Bailey f 19941 stwierdzili, że potrzeby i preferencje turystów są w dużym stopniu kształtowane przez pocztówki, foldery itp., na podstawie których powstają wyobrażenia, nie zawsze znajdujące pokrycie w doświadczeniach turystów po przyjeździe do odwiedzanego miejsca. Jak podaje R.D. Sack [1988], wyobrażenia turystyczne są w znacznym stopniu wynikiem stereotypów społecznych i postaw konsumpcyjnych kształtowanych przez środki masowego przekazu oraz literaturę podróżniczą i literaturę piękną. Podobnego zdania jest D. Pocock [1992], jak również i Y. Mansfeld )I987, 32], którzy dzielą informacje kształtujące wyobrażenia turystów na formalne (za pośrednictwem biur turystycznych, folderów, przewodników, map, gazet, filmów promocyjnych na wideokasetach, telewizji, kina i radia) i nieformalne (na podstawie własnej wiedzy oraz informacji usłyszanych od innych osób), Szczególnie duże znaczenie dla powstawania wyobrażeń turystycznych mają wspomniane już foldery [Dilley 1986) oraz przewodniki, które są jednak najczęściej opracowywane pod kątem danego segmentu w popycie turystycznym, np. uwzględniają cechy demograficzne przeciętnego turysty, osób starszych, młodzieży, lak podaje A.A. Lew [1991, 126], przewodniki dotyczące Hawajów są różne W zależności od pochodzenia turystów: w przewodnikach dla Amerykanów jest pod-kies lana wielokulturowość Hawajów, w informatorach przeznaczonych dla Kanady jeżyków zwraca się uwagę na możliwość właściwego wypoczynku i regeneracji •ul. tiaiomiasl w przewodnikach dla turystów z Japonii wiele miejsca zajmuje opił w ni imkow pozwalających na wypoczynek rodzinny. Ten sam autor wykazał, żt kinj lub region pochodzenia turystów decyduje również często o wyborze miejsc do zwiedzania. Dla Europejczyków np. jedną z dwóch największych atrakcji Singapuru jest chińska dzielnica Chinatown, podczas gdy turyści z Japonii, Tajwanu i Korei Południowej odwiedzają ją dopiero na czwartym miejscu, a z sąsiedniej Malezji oraz z Indonezji jako piątą w kolejności [Lew 1987, 45], Powyższy przykład może świadczyć nie tylko o roli, jaką w zachowaniach turystycznych odgrywi przynależność do określonego kręgu kulturowego [Sack 1988], ale może równic! świadczyć o zróżnicowaniu oferty turystycznej uwzględniającej kraj pochodzeniu turysty [Matjas 1994]. Jak podaje O. Matjas [1994], specyfiką wycieczek do Polsld z krajów dalekowschodnich (Japonia, Tajwan) jest odwiedzanie miejsc związanych z K Chopinem. Stąd obok miast, takich jak: Warszawa (która znajdowała się W 117 programach dla turystów zagranicznych), Kraków (84 programy) i Częstochow wa (59 programów), do najczęściej odwiedzanych przez turystów miejscowości Polsce należy Żelazowa Wola (która znalazła się w 50 programach)¹.

Już łych kilku przytoczonych wy/e| opinii wskazuje na złożoność problemu kr,/lubowaniu się potrzeb hiiyMyt /nyt li i tlimukler motywacji poprzedzających zn-

•    Iłowaniu turystyczne. I) podstaw kształtowania się potrzeb i motywacji turysty-

*    /nyeh leżi| procesy percepcyjne Według A. Krzymowskiej-Kostrowickiej [1991, M| pojęcie „percepcja" można definiować jako „zespół bodźców (informacji) do-i budzących do mózgu i w nim przetwarzanych we wrażenia, wyobrażenia, skoja-i /emu ilp., determinujących zachowanie się organizmu”. Obok czynników soma-lyi znyeh, na percepcję znaczny wpływ mają uwarunkowania społeczno-kulturowe |Ki/ymowska-Kostrowicka 1991, 59]:

•    tradycje kulturowe, z jakimi stykała się dana osoba od zarania życia.

•    miejsce i rola, jaką spełnia w strukturze społecznej,

•    system edukacyjny (formalny i nieformalny),

•    przyjmowany system filozoficzny (system wartości),

•    predyspozycje estetyczne (wrodzone i nabyte),

•    intymne dążenia i potrzeby (nie ujawniane na zewnątrz).

Zdaniem K. Przecławskiego [1979, 56-60] czynnikami decydującymi o zu-i liowuninch turystów są motywy wyjazdu turystycznego, które można podzielić nu dziewięć grup:

•    związane z pragnieniem udania się do określonego miejsca (motywy poznania przyrody, poznania kultury i poznania życia społecznego),

•    związane z pragnieniem opuszczenia na jakiś czas miejsca stałego pobytu (motywy opuszczenia środowiska społecznego w szerokim znaczeniu tego słowa, motywy opuszczenia rodziny lub środowiska pracy, motyw opuszczenia miejsca zamieszkania),

•    związane z dążeniem do spędzania wolnego czasu poza miejscem stałego zamieszkania z kimś bliskim (rodziną, osobą kochaną, przyjaciółmi),

•    związane z pragnieniem zawarcia nowych znajomości itp.,

•    związane z pragnieniem pozostawania w zgodzie ze stereotypami spółce/, nymi (modą),

•    związane z zaspokajaniem potrzeb emocjonalnych i estetycznych (nnwią zania lub odnowienia kontaktu z przyrodą, motywy przeżycia przygody lub ryzyka),

•    związane z zaspokajaniem potrzeb twórczych (pracy twórczej, pracy na rzecz mieszkańców odwiedzanych terenów ilp.),

•    związane z zaspokajaniem potrzeb biologicznych (regeneracją sił i lecze niom, odczuwaniem potrzeby zmiany),

•    /wiązane z uprawianiem turystyki w szerokim lego słowa zakresie (np. turystyka zarobkowa, pielgrzymkowa, kongresowa).

Hhn|muwul« Itulyalc olcrit} want/.nwukirh hitu |uuli<Uy i mo/iiu |» /y|u0. ic oirity hitu mtt|i|eyi'h nip

tv innych mltiNluili nttiuly byt' ulptti inne

1

Do miejscowości, które znalazły się w ponad 10 programach należą: Oświęcim (43 program 1’o/imń (35). Wieliczka (31), Wrocław i Gdańsk (27 programów), Zakopane (23), Malbork (22), To (20), Wadowice (16) oraz Olsztyn (12 programów). Jak podaje autorka badań, prezentowana urmll