HPIM4411

ży jednak wziąć pod uwagę, pewien stopień dekbracywności wypowiedzi. Jawne wyrażanie dezaprobaty i tendencji izolacyjnych w stosunku do osób niepełnosprawnych (podyktowane korzyściami zdrowej większości), są bowiem w naszej kulturze traktowane jako społecznie niestosowne. Dotyczy to szczególnie stosunku do kalekich dzieci (Apolinatska i in. 1994).

Problemy wspólnej pracy stają się potencjalnie konflik-totwórcze gdy wykraczają poza ogólne deklaracje. Dotyczy to szczególnie zatrudnienia osób niepełnosprawnych, które jednocześnie pobierają renty inwalidzkie. Niemal 40% badanych stwierdziło, że państwo nic powinno tworzyć preferencyjnych form zatrudnienia inwalidów, gdy brakuje pracy dla zdrowych i sprawnych.

Mimo wzrastającej akceptacji modeli integracyjnych, w sferze kontaktów indywidualnych dają się zaobserwować pewne stale dystanse, występujące szczególnie wyraźnie w gotowości do wchodzenia z osobami niepełnosprawnymi w bliskie czy intymne relacje (stosunki przyjacielskie, małżeństwo). Dystanse owe są wyraźnie zróżnicowane w zależności od rodzaju kalectwa i świadczą o znacznej heterogenianości ludzi niepełnosprawnych w odbiorze społecznym.

Najsilniejsze reakcje negatywne budzi tu upośledzenie umysłowe i choroba psychiczna. Tabela przedstawia rozmiar odczuwanych dystansów w stosunku do sześciu rodzajów niepełnosprawności, z których każda reprezentuje inny rodzaj ograniczeń¹.

N - 1257

Tabela 2.

Wynika indeksów dyteantu społecznego do osób o różnych rodzajach inwalidztwa (w %)

0 — brak dystansu 6 — największy dystans

Dystanse owe —- co warto odnotować — dają także znać o sobie. Gotowość do niesienia codzienne), sąsiedzkiej pomocy osobom niepełnosprawnym. Pomaganie osobom z upośledzeniem umysłowym i chorobą psychiczną budzi znacznie więcej oporów niż np. pomoc inwalidzie na wózku czy osobie niewidomej. (Nie podjęłoby się udzielania takiej pomocy odpowiednio: 39%, 31.6%, 15,9% 12,9% badanych osób). I'ę szczególnie silną stygmatyzację obu omawianych schorzeń wiązać można hipotetycznie z odczuwanym lękiem i trudnościami w nawiązaniu z nimi kontaktu.

Analizowane rodzaje niepełnosprawności różniły się nie tylko niesionym rodzajem ograniczeń, ale reprezentowały też różne „metafory choroby” i związane z rym różne rodzaje pięcna. Otrzymane wyniki są zgpdnc z Goftmanowską koncepcją piętnowania: obserwowane dystanse odzwierciedlają

1

Paraliż nóg — jest przykładem niepełnosprawno W fizycznej (ni-n+iu ruchu), ślepota — sensorycznej. choroba psychiczna — zaburzeń zachowania, zniekształcenia ciała — niepełnosprawności -estetycznei (ba ograniczeń funkcjonowania), poważna choroba serca — ograniczeń funkcjonowania (jednak ba widocznych oznak), wreszcie upośledzenie umysłowe reprezentuje ograniczenia ifciy intelektualnej.