HPIM5169

Podstawowe wymiary zęba są podane w normie PN-92/M-88503, która określa tzw. zarys odniesienia'¹ pokazany na rys. 3.7b. Zgodnie z tą normą wymiary (rys. 3.7b) są następujące:

-    kąt zarysu^{1 2}*

a = 20°

-    wysokość głowy zęba

h_a = h‘_am    (3,6)

gdzie /i* jest współczynnikiem wysokości głowy zęba,

-    wysokość stopy zęba

hj — mm    (3.7)

gdzie h'_f jest współczynnikiem wysokości stopy zęba,

-    wysokość zęba

h w h*m    (3.8)

gdzie h* jest współczynnikiem wysokości zęba,

-    graniczna wysokość zęba

h/= h]m    (3.9)

gdzie 'M jest współczynnikiem granicznej wysokości zęba,

-    grubość zęba na linii podziałowej

s = s'm    (3.10)

gdzie s^m jest współczynnikiem grubości zęba,

-    luz wierzchołkowy

c—c*m    (3.11)

gdzie c* jest współczynnikiem luzu wierzchołkowego,

-    promień krzywizny krzywej przejściowej

pf = p)m    (3.12)

gdzie p'f jest współczynnikiem promienia krzywizny krzywej przejściowej,

-    głębokość przenikania

h_w = h^m    (3.13)

gdzie A* jest współczynnikiem głębokości przenikania.

Dla zębów bez przesuniętych zarysów wartości współczynników występujących we wzorach (3.6)4-(3.13) są podane w tabl. 3.2.

TABLICA 32. Wartości współczynników występujących we wzorach (3.6H-(3.13)

K	*/	h*		s*	c^9	Pf		A*.
						c* < 0,295	c' > 0,295
1	AJ+c*	h'a+h‘f	2	n 2	025 dopuszcza się 0,1 <$ c* <0,4	c' i—sina	1-fsina n: . 1 - 7 -(1+c )iga cos a L4 J	A* + A)-c*

Średnice okręgu wierzchołkowego i okręgu stóp wynoszą odpowiednio

d_a = d+2h_a dj = d-2h_f

(3.14)

Dla zębów z przesuniętym zarysem grubość zęba oraz wysokości głowy i stopy zęba ulegają zmianie. Podane one będą odpowiednio w p. 3.2.1.10 - wzór (3.64) i 3.2.1.12- wzory (3.76) i (3.77).

Elementarną przekładnię zębatą tworzy para kół zębatych. Koła te muszą mieć równe moduły i równe kąty zarysu. Zwykle (choć nie zawsze) koła te różnią się liczbą zębów. Koło o mniejszej liczbie zębów t\ nazywamy zębnikiem a koło o większej liczbie zębów zi - kołem. Jedno z tych kół jest kołem czynnym, a drugie kołem biernym. W reduktorach kołem czynnym jest zębnik, w multiplikato-rach - koło. Przełożeniem geometrycznym pary kół zębatych, oznaczanym symbolem m, jest stosunek liczby zębów koła biernego do liczby zębów koła czynnego. Zgodnie z przyjętymi oznaczeniami dla reduktorów mamy

u=-    (3.15)

2|

W podstawowym zestawieniu parę kół zębatych montuje się w taki sposób, aby okręgi podziałowe były styczne. Odległość osi w tym zestawieniu wynosi zatem

(3.16)

d\ -f-rfz Z|+Z2 a=-— = ~—m

Tak określona odległość osi nazywa się podstawową odległością osi. Należy zwrócić uwagę, że podstawowa odległość osi jest funkcją zmiennych dyskretnych (liczby zębów są liczbami naturalnymi, a moduł powinien być zgodny z normą). Wynika stąd, że odległość osi w kołach o zębach prostych może przyjmować tylko niektóre wartości ze zbioru dodatnich liczb rzeczywistych. W punkcie 3.2.1.12 tego rozdziału poznamy zabieg umożliwiający przyjęcie przez odległość osi dowolnej wartości ze skali liczb rzeczywistych.

Podstawowe pojęcia i wymiary związane ze współpracą pary kół zębatych przedstawiono na rys. 3.8.

Pożądaną cechą współpracującej pary kół zębatych jest stałość stosunku prędkości kątowych co\ /a)2. Zapewnia to (przy stałej prędkości o>i) brak przyspieszeń

241

1

' Zarys odniesienia zęba koła zębatego jest to zarys, który miałby ząb koła. gdyby jego Średnica równa była nieskończoności. Koło staje się wtedy zębatką.

2

-> Dla kół walcowych o zębach prostych lub skośnych jest to kąt zarysu w przekroju normalnym, dla kół stożkowych o zębach prostych jest to zewnętrzny kąt zarysu czołowego    a dla kół stonkowych

o zębach kołowych jest to kąt zarysu w średnim przekroju normalnym a_nM.