HWScan00234

czynnik kształtu a_k o* 2, a współczynnik wrażliwości materiału na działanie karbu y_k = 0,8. Dlatego w przypadku części z karbem należy sprawdzić, czy zależnie od obranego promienia zaokrąglenia o i głębokości karbu t współczynnik kształtu a_k ^ 2.

Dla stali o tym samym stosunku ^ wartości v = są takie same.

°max    *max

Dotyczy to stali 45, St5, St6, 35SG, 25HM, 30G2. Dla stali tych obowiązują współczynniki pewności podane na rys. 6.25. Przy zastosowaniu innych stali należy k_max i v określić według podanych zasad.

6.5.2. Naciski dopuszczalne

Ważnym elementem w budowie maszyn podstawowych są podpory o ograniczonym kącie obrotu i styku punktowym bądź krawędziowym. Maksymalne naciski w liniach albo punktach styku określone wedłuą Hertza nie powinny przekraczać dopuszczalnych wartości, które dla obciążeń głównych odpowiadają twardości 60 HB, nominalnych 64 HB, specjalnych 69 HB, przy czym HB oznaczono twardości według Brinella w kG/mm². W obliczeniach sprawdzających kół jezdnych mechanizmów wysuwu, obrotu i jazdy, maksymalne naciski między kołem jezdnym a szyną obliczone według Hertza nic powinny przekraczać dopuszczalnych wartości według tablicy 6.5 i 6.6.

Tablica 6.4

Dopuszczalne naciski dla szyn w kG/cm-

Gatunek stali	Przypadki graniczne obciążeń
	główne	nominalne	specjalne
St3	5300	5600	6 000
St5	7000	7500	8 000
St6	7500	8000	8 600
St7	8800	9400	10 000
Inne	45 • HB	48 • HB	51 • HB

Uwaga: HB — twardość we Brinella w kG/mm*.

Tablica 6.5

Dopuszczalne naciski dla kół w kG/cm-

Przypadki graniczne obciążeń

Gatunek stali	główne	nominalne	specjalne
St6 45T	6000	6400	6 900
30G2 25HM 37SG	7500	8000	8 600
40HM	8700	9300	10 000
Inne	35 • HB	37,5 • HB	40 • HB

Uwaga: HB — twardość wg Brinella w kG/mm*.

Tablica 6.6

Dopuszczalne naprężenia stykowe dla kól jezdnych w kG/cm-

Materiał bieżnika	Moduł sprężystości Ei kG 1 ^		Twardość bieżnika HB kG/mm^2			Styk liniowy bieżnika		Styk punktowy bieżnika
			niehar- towane- go	harto wanego		nie- harto- wanego	harto wanego	nie- harto wanego	harto wanego
45			217			4500	7500	11 000	18 000
60G			269			6000	8500	14 000	22 000
50HN		2,1 • 10°	255		300-400	5500	8500	13 000	22 OCO
55L			217			4500	7500	11 000	17 000
35HGS-L			202			' 5000	8000	12 000	20 000

Wymiarowanie kul podporowych, przegubów i prowadnic ślizgowych wymaga oprócz sprawdzenia dopuszczalnych naprężeń uwzględnienia również dopuszczalnych nacisków na powierzchniach ślizgowych. Największy nacisk na powierzchnie ślizgowe kul podporowych w stanie normalnego ruchu przy stali na stali nie może być większy niż 120 kG/cm², a przy stali na brązie — nie większy niż 200 kG/cm-. Jako powierzchnię odniesienia dla określenia nacisku przyjmuje się rzut powierzchni kuli. Dla przegubów prowadnic ślizgowych obowiązują te same dopuszczalne naciski.

6.5.3. Koła jezdne

Przenoszenie sił na powierzchni styku między kołem i szyną powoduje występowanie naprężeń ścinających. W kole i szynie pojawiają się naprężenia rozciągające i ściskające wywołujące odkształcenia na powierzchni styku. Pod działaniem siły obwodowej powierzchnia styku przesuwa się zarówno jako całość, jak i poszczególne jej punkty. Rodzaj przesunięć jest zależny od rozkładu siły obwodowej na powierzchni styku. Jeżeli przyjmiemy, że dla przeniesienia sił między kołem a szyną na poszczególnych powierzchniach elementarnych bdy jednostkowa siła obwodowa

Rys. 6.27. Szkic odkształceń koła jezdnego lub wsporczego a — w spoczynku, b — w ruchu