IMAG0286 (3)

- 6 -

-7-

Na terenach zachodnich i północnych odzyskanych przez Polskę po II wojnie, gdzie już nie było polskiej ludności autochtonicznej, sytuacja językowa jest swoista — są tam wymieszane różne grupy osiedleńcze i różne odmiany regionalne języka. O tych terenach więc tutaj nie mówimy. Omawiamy natomiast niektóre cechy z dawnych kresów wschodnich, po II wojnie przez Polskę utraconych.

W pracach z zakresu geografii lingwistycznej wyróżnianie i nazywanie dzielnic ł regionów Polski różni się znacznie od obecnego podziału administracyjnego i dzisiejszego ich nazywania. Tutaj stosujemy podziały i nazwy tradycyjne. Dzielimy więc Polskę na 5 dzielnic, które zajmuje 5 głównych dialektów. Są to: Małopolska - dialekt małopolski, Śląsk - dialekt śląski, Wielkopolska - dialekt wielkopolski, Mazowsze - dialekt mazowiecki, Kaszuby - dialekt kaszubski. Poza tym na wspomnianych wyżej terenach zachodnich i północnych występują nowe dialekty mit

I: H 1 Dialektów polskich K. Dejny i nr m_a innowacji dirfetohych. Mi

| tematem osobnego artykułu lub rozprawy, to się gg, i tc prace.

Cześć druga jest słownikiem, w którym się podaje zarówno cechy omówione w części pierwszej (i numerami odsyła się 1 odpowiednich rozdziałków), jak i inne, których zasięgi terytorialne wskazuje się ogólnie. Podając te zasięgi, stosuje się skróty, których rozwiązanie podano na końcu.

Zróżnicowanie regionalno-dialektalne naszego języka jest dziedzictwem przeszłości, nieraz bardzo odległej. Ale powstają też regionalizmy nowe. Tak np. w Krakowie się z tramwaju czy autobusu wysiada, w Warszawie się częściej wychodzi; na terenach północno-wschodnich taksówkę się nazywa taryfą, w niektórych okolicach na południu taksówką się nazywa każde auto osobowe, a pekaesem każdy autobus.

szane. Poza granicą wschodnią znajdują się kresy południowe i północne, gdzie występowały i jeszcze częściowo występują dialekty kresowe.

W obrębie dialektów wyróżniają się poszczególne gwary. W niniejszej książeczce pojawiają się tylko niektóre z nich.

W dodatkowym rozdziałku „Dzielnice i regiony" podajemy dość ogólnie zasięgi i podziały tych dzielnic i krain, które są w tekście wymieniane, opuszczając ogólnie znane lub łatwe do znalezienia na mapach i w encyklopediach (np. Podlasie, Zaolzie, Śląsk Cieszyński, Białostockie). Pamiętać trzeba, że takie określenia, jak: zachód Polski, Polska północna odnoszą się do tych terenów, na których mieszka od dawna ludność autochtoniczna, a nie do terenów zasiedlonych po wojnie.

Na końcu umieszczono rozwiązanie stosowanych tu skrótów oraz zestawiono bibliografię najważniejszych prac (nie umieszczono w niej artykułów wymienionych w tekście). Dodano też mapkę z zaznaczeniem omawianych dzielnic i regionów.