WYWIAD
WYWIAD pozyskujący informacje jest
ukierunkowaną rozmową ze ściśle
określonym celem, prowadzoną w formie
Wykład 5
pytań i odpowiedzi. Przedmiotem wywiadu
są: opinie rozmówcy, cele organizacji i
Wywiady i ankiety
osobiste, odczucia co do aktualnego stanu
systemu (organizacji, jej systemu
informacyjnego), procedury nieformalne.
1 2
ETAPY PRZYGOTOWYWANIA
TEMATYKA WYWIADÓW
WYWIADÓW
PRZEDMIOTEM WYWIADU S
:
PRZYGOTOWYWANIE WYWIADÓW
" opinie rozmówcy,
POLEGA NA:
" odczucia co do aktualnego stanu systemu,
 Czytaniu materiałów w tle.
" cele organizacyjne i osobiste,
 Ustaleniu celów wywiadu.
" nieformalne procedury.
 Wyborze rozmówców.
 Przygotowaniu rozmówcy.
PRZEDMIOTEM WYWIADU ZAZWYCZAJ NIE S

FAKTY, KTÓRE MOŻNA ZWERYFIKOWAĆ NA  Decyzji co do typów i struktury pytań.
PODSTAWIE INNYCH y
RÓDEA
(SZCZEGÓLNIE
PISANYCH).
3 4
TYPY PYTAC
W WYWIADACH PLANOWANIE WYWIADÓW
" Pytania otwarte - długość odpowiedzi nie " Cel i zakres przedsięwzięcia analitycznego
jest określona. obejmującego serie wywiadów
" Pytania zamknięte - odpowiedz
musi " Badania wstępne
pochodzić z określonego zbioru
" Wybór właściwej grupy rozmówców
wariantów.
" Opracowanie harmonogramu działań
" Próbniki - pytania uściślające,
analityków
poszerzające zakres odpowiedzi na
poprzednie pytanie.
5 6
1
PRZYKA
ADOWE KATEGORIE
STRUKTURALIZACJA WYWIADU
CELÓW WYWIADÓW
 Walidacja modeli.
MOŻLIWE STRUKTURY WYWIADU:
 Uzgodnienie celów działu.
 Struktura piramidy (podejście indukcyjne),
 Określenie bieżących problemów.
 Struktura lejka (podejście dedukcyjne),
 Przedyskutowanie rozwiązań problemów.
 Struktura diamentu.
 Określenie informacji potrzebnych
kierownictwu oraz ustalenie ich istotności.
ORAZ
 Określenie i nadanie priorytetów potrzebom
Podejście nieustrukturalizowane.
adresowanym ku przyszłemu systemowi.
 Zasady sporządzania raportu.
7 8
PYTANIA OTWARTE PYTANIA OTWARTE c.d.
Korzyści wynikające z zadawania pytań
Wady wynikające z zadawania pytań
otwartych w wywiadzie:
otwartych w wywiadzie:
 łatwe dla rozmówcy, dopuszczają większą
 odpowiedzi mogą zawierać wiele nieistotnych
spontaniczność wypowiedzi,
szczegółów,
 odpowiedzi na nie dają możliwość poznania
 odpowiedzi zbyt długie w stosunku do rangi pytania,
słownictwa rozmówcy, dostarczają wielu informacji
trudniejsze w analizie od odpowiedzi na pytania
szczegółowych, są podstawą weryfikacji i
zamknięte,
wzbogacenia informacji uzyskanych wcześniej,
 łatwiejsze dla sformułowania przez prowadzącego  można utracić kontrolę nad przebiegiem wywiadu,
wywiad, mogą być stosowane również wtedy, gdy
 wrażenie, że prowadzący nie jest przygotowany do
wywiad nie został właściwie przygotowany.
wywiadu lub wywiad nie ma jasno określonego celu.
9 10
PYTANIA ZAMKNI
TE PYTANIA ZAMKNI
TE c.d.
Korzyści wynikające z zadawania pytań " Wady wynikające z zadawania pytań
zamkniętych w wywiadzie: zamkniętych w wywiadzie:
 oszczędność czasu,  nudne dla rozmówcy,
 wyniki kilku wywiadów wykonanych według tego  nie pozwalają na uzyskanie wielu informacji
samego schematu są łatwo porównywalne, szczegółowych, dodatkowych,
 możliwość osiągnięcia wytyczonego celu,  możliwość pominięcia istotnych problemów,
 szybkie  wysondowanie wielu problemów,  utrata możliwości nawiązania dobrego kontaktu z
rozmówcą.
 utrzymanie kontroli nad przebiegiem wywiadu,
 otrzymanie pożądanych danych.
11 12
2
STRUKTURY WYWIADÓW STRUKTURY WYWIADÓW c.d.
Struktura piramidy  używana, gdy uważamy,
Struktura lejka  stosowana, gdy rozmówca
że rozmówca potrzebuje  rozkręcić się nim
jest emocjonalnie związany z tematem i
dojdzie do kluczowej tematyki lub gdy ma opory
potrzebuje swobody do wyrażenia swoich
przed poruszaniem danej tematyki.
uczuć. Zapewnia łatwe rozpoczęcie wywiadu 
1. Na czym polegają problemy ze stosowanym przez
rozmówcy nie obawiają się udzielić  błędnej
pana modelem prognozowania?
2. Czy rozważał Pan możliwość uzyskiwania bardziej odpowiedzi (na początek są pytania otwarte).
aktualnych danych?
1. Jakie są Pana reakcje na nowy system
3. Co uczyniłoby prognozowanie w firmie bardziej
informatyczny stosowany w dziale?
efektywnym?
2. Jaki jest koszt nowego systemu?
4. Ogólnie  jakie są Pana odczucia odnośnie
prognozowania?
3. Czy system ten wart jest swojej ceny?
13 14
STRUKTURY WYWIADÓW c.d. PROWADZENIE WYWIADÓW
1. Rozpoczęcie 3. Rejestracja
Struktura diamentu  rozpoczynamy od pytań
- zapis magnetofonowy,
2. Problemy:
konkretnych, przechodzimy do ogólnych
- notatki.
- poczucie zagrożenia
problemów i kończymy specyficzną konkluzją.
4. Analiza wyników:
rozmówcy,
1. Jak podejmuje Pan decyzje dotyczące sposobu
- opracowanie raportu z przebiegu
- reakcje emocjonalne
dystrybucji poszczególnych produktów?
wywiadu,
rozmówcy,
- uporządkowanie problemów i
2. Czy sądzi pan, że mógłby nauczyć kogoś innego
- omyłkowe uporządkowanie
informacji otrzymanych drogą
sposobu podejmowania tych decyzji?
zdarzeń w czasie,
wywiadu.
3. Ile czasu zajęłoby sformułowanie reguł decyzyjnych
- zastępowanie obserwacji
w taki sposób, by inni mogliby z nich korzystać?
wnioskami,
4. Czy sądzi Pan, że komputery mogą być pomocne w - pomijanie kluczowych faktów,
podejmowaniu decyzji?
- kłamstwa,
5. Czy komputer mógłby wspomagać podejmowanie - dotrzymanie wymogów
decyzji dystrybucyjnych? czasowych.
15 16
12. Jak oceniłby Pan aktualne wspomaganie informacyjne z punktu
PRZYKA
ADOWY ZESTAW PYTAC

widzenia następujących cech:
 typy informacji,
DO WYWIADU
 terminowość,
 dokładność,
1. Jaki jest realizowany przez Pana zakres kompetencji i odpowiedzialności?
W czym różni się on od założonego w schemacie organizacyjnym instytucji?  odpowiedniość,
2. Jakie są podstawowe cele Pana obszaru działalności?  koszt,
3. Jakie są 3 największe problemy, które napotyka Pan w trakcie realizacji  zgodność,
tych celów?
 łatwość użycia lub łatwość prezentacji.
4. Co uniemożliwiło Panu rozwiązanie tych prob1emów?
13. Co jest brane pod uwagę przy Pana ocenie przez przełożonych?
5. Co jest potrzebne, aby je rozwiązać?
14. Co bierze Pan pod uwagę przy ocenie swoich podwładnych?
6. Jakie znaczenie z punktu widzenia rozwiązania problemów miałaby
15. Jakie inne kryteria powinien Pan zdaniem przełożonych brać pod
poprawa jakości posiadanych przez Pana informacji?
uwagę przy ocenie podwładnych?
7. W jakich innych dziedzinach usprawnienie obsługi informacyjnej mogłoby
16. Jakie decyzje podejmuje Pan na swoim stanowisku? Czy komputer
przynieść największe korzyści?
mógłby pomóc w podejmowaniu tych decyzji?
8. Jakie byłyby to korzyści?
17. Jakie główne zmiany są przewidywane w Pańskim obszarze
9. Jakie koszty ponosi się z powodu niedokładnej lub nieterminowej
informacji? działalności w przyszłym roku? A w następnych 2, 4 lub 6 latach?
10.Które spośród otrzymywanych przez Pana informacji uznałby Pan za
18. Co spodziewałby się Pan i co chciałby Pan otrzymać w wyniku tej
najważniejsze?
analizy?
11.Jakie informacje chciałby Pan otrzymywać najbardziej?
19. Czy ma Pan jakieś dodatkowe opinie lub uwagi?
17 18
3
ANKIETOWANIE
Ankietowanie - technika gromadzenia
informacji za pomocą sformułowanych na piśmie
pytań.
Ankietowanie służy analitykowi do:
ANKIETY
kwantyfikowania i weryfikowania wiedzy
uzyskanej drogą prowadzenia wywiadów, oceny
powszechności poznanych opinii i ocen.
19 20
SYTUACJE, W KTÓRYCH STOSUJE
ANKIETOWANIE
SI
ANKIETY
1. Ludzie, od których musimy zebrać informacje, są
znacznie rozproszeni.
TYPY INFORMACJI ZBIERANE ZA POMOC
ANKIET:
2. W projekt systemu zaangażowana jest duża grupa ludzi
- postawy,
i istotna jest wiedza o tym, w jakim stopniu akceptują
- przekonania,
oni (lub negują) cechy proponowanego systemu.
- zachowania,
3. Analiza ma charakter studium badawczego i należy
- właściwości (charakterystyki) ludzi i poznać ogólne poglądy przed nadaniem konkretnego
kierunku dalszym pracom projektowym.
rzeczy.
4. Pożądana jest identyfikacja problemów z istniejącym
systemem, aby można je było adresować w wywiadach.
21 22
PRZYKA
ADY PYTAC
PRZYKA
ADY PYTAC

ZAMKNI
TYCH ZAMKNI
TYCH
Spośród wymienionych poniżej typów Czy w dziale zaopatrzenia występują
narzędzi proszę wskazać jedno problemy związane z terminowością
najczęściej używane przez Pana/Panią przygotowywania raportów?
(proszę zakreślić wybraną odpowiedz
):
a) Arkusz kalkulacyjny
nigdy rzadko czasami często zawsze
b) Edytor tekstu
1 2 3 4 5
c) Program graficzny
23 24
4
 PRZYKA
ADY PYTAC

SKALE
ZAMKNI
TYCH
Pani/Pana wykształcenie można
określić jako:
Skalowanie - proces przyporządkowywania
a) średnie, liczb lub innych symboli (wartości) do
atrybutu lub cechy w celu dokonania
b) niepełne wyższe,
pomiaru tego atrybutu lub cechy.
c) licencjat,
d) wyższe magisterskie,
e) studia podyplomowe lub więcej.
25 26
PRZYKA
ADY WYKORZYSTANIA
TYPY SKAL
SKAL
1. Nominalna  najsłabsza (można Wykorzystanie skali nominalnej przy
odpowiedzi na pytanie  Czy osoby wdrażające
uzyskać jedynie sumy w danej klasie).
system były chętne do pomocy?
2. Porządkowa  porządek rankingowy.
3. Przedziałowa  równe przedziały
a) Tak, były
pomiędzy  punktami .
b) Nie, nie były
4. Proporcjonalna  występuje zero
c) Nie mam zdania.
absolutne (ciężar, długość), naturalna
jednostka miary.
27 28
PRZYKA
ADY WYKORZYSTANIA PRZYKA
ADY WYKORZYSTANIA
SKAL SKAL
Wykorzystanie skali porządkowej przy
Wykorzystanie skali przedziałowej przy
odpowiedzi na pytanie  Czy osoby wdrażające
odpowiedzi na pytanie  Czy osoby wdrażające
system były chętne do pomocy?
system były chętne do pomocy?
a) Wcale nie były chętne do pomocy
b) Były niezbyt chętne do pomocy
1 2 3 4 5
c) Były umiarkowanie chętne do pomocy Wcale nie były Były bardzo
chętne do pomocy chętne do pomocy
d) Były bardzo chętne do pomocy
29 30
5
ZASADY TWORZENIA ANKIETY List przewodni
" informuje o celu badania,
" przypomina o gwarancji anonimowości (jeśli
1. List przewodni
ankieta ma być anonimowa),
2. Określenie wyglądu ankiety
" wyjaśnia, czego oczekujemy od respondenta,
3. Określenie kolejności pytań
" objaśnia sposób, w jaki mają być udzielane
odpowiedzi (można też w treści przed
pytaniami),
" informuje kiedy mają być zwrócone ankiety,
" zawiera podziękowanie.
31 32
Określenie wyglądu ankiety Określenie kolejności pytań
" biały papier " na początku pytania najważniejsze dla
respondentów
" marginesy
" na początku pytania najmniej
miejsce na odpowiedzi
kontrowersyjne
" pytanie zaczyna się i kończy na tej
" grupowanie pytań o podobnej tematyce
samej stronie
" wykorzystywanie tendencji do skojarzeń u
" ujednolicenie czcionek, odstępów,
respondentów
sformułowań
" pytania demograficzne na koniec
33 34
KOLEJNOŚĆ OPRACOWYWANIA KOLEJNOŚĆ OPRACOWYWANIA
ANKIETY (bardzo istotna) ANKIETY
I. WST
PNE USTALENIA II. ETAP USTALANIA
POSZCZEGÓLNYCH PYTAC

1. Określenie:
 Jakie decyzje mają być podjęte na podstawie
1. Określenie treści pytań (fakty, nastawienia)
badań?
2. Określenie formy pytań (otwarte, zamknięte,
 Jakie informacje są konieczne, by podjąć takie
skale)
decyzje?
 Jakie dane dostarczą tych informacji? 3. Dobór słownictwa
2. Ustalenie kim będą respondenci
3. Wybór metody przeprowadzania ankiety
35 36
6
KOLEJNOŚĆ OPRACOWYWANIA KOLEJNOŚĆ OPRACOWYWANIA
ANKIETY ANKIETY
III. ETAP KONSTRUOWANIA CAA
OŚCI
KWESTIONARIUSZA
IV. TESTOWANIE (PILOTAŻ)
KWESTIONARIUSZA
1. Ustalenie kolejności pytań
2. Projektowanie i edycja kwestionariusza
3. Ustalenie treści listu przewodniego
37 38
Miary jakości skal ZASADY PROJEKTOWANIA ANKIET
1. Język i słownictwo
" stosować język respondenta;
ADEKWATNOŚĆ - mierzenie tego co ma " proste sformułowania: bardziej konkretne niż ogólne (ale bez
przesady),
być zmierzone
" krótkie pytania
" nie lekceważyć rozmówcy trywializując sformułowania,
" unikać określeń tendencyjnych, sugerujących, niestosownych,
nieprzyjemnych
NIEZAWODNOŚĆ - odpowiedzi na pytania
" pytania kierować do właściwych respondentów; nie zakładać ich
zbyt obszernej wiedzy.
zadane w podobnych populacjach daję te
" przestrzegać reguł ortograficznych, składniowych i semantycznych.
2. Zainteresowanie ankietowanego
same wyniki.
3. Format ankiety: wystarczająca ilość miejsca dla udzielenie
odpowiedzi, zawsze informować o sposobach udzielania
odpowiedzi, konsekwencja w redagowaniu pytań i odpowiedzi.
4. Określenie kolejności pytań: zgodnie z celem ankiety, na początku
pytania najważniejsze dla respondenta i najmniej kontrowersyjne,
zidentyfikować i wykorzystać tendencje skojarzeniowe respondenta,
39 40
ZARZ
DZANIE
PROBLEMY WYNIKAJ
CE Z NIEWA
AŚCIWEGO
DOBORU SKAL LUB UKA
ADU PYTAC

PRZEPROWADZANIEM ANKIET
1. SKRAJNOŚĆ OCEN - respondenci unikają wysiłku,
Wybór respondentów i sposobu
wybierają ocenę skrajną; umiejscowić najbardziej typowe
przeprowadzenia ankiety:
odpowiedzi w środku, zwiększyć liczbę mocniejszych lub
słabszych ocen.
" zgromadzenie wszystkich respondentów w
2. TENDENCJA ŚRODKOWA - wszystko oceniane jako
jednym miejscu i czasie, przeciętne; zmniejszyć różnice między punktami na
końcach skali, zwiększyć wymowę opisów, zwiększyć
" osobiste wręczanie i odbiór ankiet,
liczbę punktów na skali.
3. EFEKT ECHA - wrażenie odniesione w jednym pytaniu
" samodzielność respondentów w odbiorze i
jest przenoszone na kolejne; nie umieszczać razem
oddawaniu ankiet.
pytań dotyczących jednego obiektu.
41 42
7