Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze prof. Jasiulewicz 18.02.2008 " Międzynarodowe porozumienia towarowe - zawierane przez państwa eksportujące z importującymi.
Celem jest urządzenie łącznej produkcji (poda\y) i jej podział między kraje eksportujące oraz ustalają
1. Gospodarka światowa - to ukształtowany historycznie i zmieniający się wraz z upływem czasu ceny.
system powiązań ekonomicznych (produkcyjnych, towarowych, usługowych i kapitałowych) miedzy
ró\nymi krajami. 5) Międzynarodowe organizacje gospodarcze - wywierają, wpływ na mechanizmy
Gospodarka światowa - to zbiorowość ró\norodnych organizmów i instytucji zarówno na poziomie międzynarodowej współpracy gospodarczej oraz strukturę i charakter stosunków ekonomicznych.
narodowym jak i międzynarodowym bezpośrednio lub pośrednio zajmują się działalnością Ustalają normy postępowania - zalecenia.
gospodarczą. Instytucje te są z sobą powiązane i tworzą całościowy system; zwany systemem
gospodarki światowej lub systemem światowego biznesu. Najwa\niejsze organizacje:
Biznes międzynarodowy mo\e tez być rozumiany jako suma wszystkich transakcji zawieranych i " Światowa Organizacja Handlu (WTO)
realizowanych miedzy podmiotami gospodarczymi - prywatnymi i publicznymi w skali " Międzynarodowy Fundusz Walutowy
międzynarodowej. Przedmiotem tych transakcji mo\e być przemieszczanie: dóbr, usług, kapitału, osób " Bank Światowy - Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju
transfer technologii i informacji " Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (DECD)
" Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (EBOR) ..º% MiÄ™dzynarodowa Organizacja Pracy
2. Podmioty gospodarki światowej " Organizacja ds Wy\ywienia i Rolnictwa (FAO)
- przedsiębiorstwa (krajowe międzynarodowe, prywatne, publiczne) " Światowa Organizacja Zdrowia (WHO)
- związki i stowarzyszenia przemysłowe (izby przemysłowo-handlowe, stowarzyszenia producentów) " Konferencja Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju (ONZ- UNCTAD)
-związki zawodowe i inne zrzeszające pracowników i konsumentów. " Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju Przemysłowego (UNIDO - ONZ)
Wg kryterium instytucjonalnego - do podmiotów gospodarki światowej zaliczamy: 3. Międzynarodowy rynek towarów i usług
Rynek międzynarodowy kwalifikowany wg kryteriów:
1) Krajowe systemy biznesu - przedsiębiorstwa krajowe, które staja się podmiotami gospodarki 1) Geograficznego zasięgu - obszar na którym dokonywane są akty wymiany produktów na zbli\onych
światowej warunkach, wyró\niamy:
- gdy swą działalnością gospodarczą nawiązują i utrzymują międzynarodowe stosunki ekonomiczne z - Rynki lokalne lub regionalne - produkty lub usługi są sprzedawane w tym samym regionie, gdzie
innymi podmiotami gospodarki światowej. zostały wytworzone
- Rynki krajowe - produkty sprzedawane są w tym samym kraju gdzie zostały wyprodukowane
Liczy się obecnie głównie strategia i orientacja na rynek światowy - powiązania eksport-import, - Rynki międzynarodowe - produkty są przedmiotem wymiany międzynarodowej (najmniej 2 kraje)
kooperacja - Rynek światowy - w wyniku rozszerzenia rynku
produkcyjna zakup i sprzeda\ licencji, współpraca naukowo-techniczna, finansowo - kapitałowe międzynarodowego. gdy procesy wymiany przyjmują skalę światową (światowy rynek; kawy. cukru,
inwestycje zagraniczne. miedzi, samochodów)
Istotnym elementem krajowego systemu biznesu są: gospodarki narodowe wraz z instytucją państwa.
Rynek światowy rozwija się w wyniku: upodobania się wzorców
Gospodarka narodowa - stanowi strukturę w której sumuje się działalność gospodarczą konsumpcji, optymalizacji wykorzystania gospodarek narodowych.
przedsiębiorstw krajowych i transnarodowych.
Państwo oddziałuje na zasady funkcjonowania innych podmiotów gospodarczych (przedsiębiorstw), 2) Wg struktury bran\owej - rynki rolno-spo\ywcze, surowce (energia, metale), towarów
na ich strukturę i kontakty między narodowe, kierunki rozwoju. przemysłowych (produkty kopalniane i inwestycyjne), usług (transportowe, turystyczne, finansowe,
Państwo oddziałuje głównie na: strukturę gospodarki, koniunkturę gospodarczą, przemysł, budowlane).
rolnictwo, handel zagraniczny, finanse publiczne, stosunki z zagranicÄ…, politykÄ™ handlowÄ….
3) Stopnia instytucjonalności - rynki rolne (produktami rolno-spo\ywczymi, surowcami, usługami) i
zorganizowane (instytucjonalne, giełdy, aukcje, targi).
2) Instytucja ułatwiające współdziałanie krajowych systemów biznesu
-pośredniczy eksport import " Giełdy - rynki zlokalizowane w ustalonym miejscu i czasie, na których dokonuje się wymiana
-rynki zorganizowane -targi, giełdy handlowe (towarowe), firmy spedycyjne i transportowe, instytucje określonych towarów po cenach ogłaszanych w codziennych notowaniach.
ubezpieczeniowe, banki. Następuje ciągły rozwój i specjalizacja instytucji obsługi.
" Targi - spotkanie sprzedawców i nabywców (poda\ i popyt) w celu zawarcia transakcji. Obecnie na
3) Przedsiębiorstwa międzynarodowe - korporacje transportowe - jednostki prowadzące targach prezentuje się tylko pojedyncze egzemplarze i wzory towarów.
bezpośrednią działalność gospodarczą (produkcyjną lub usługową) w więcej ni\ jednym kraju.
Aukcje - rynki, na których sprzedaje się ściśle określone towary w formie przetargu (najwy\sza cena).
4) Porozumienia międzynarodowe zawierane przez rządy mają na celu rozwój wymiany
międzynarodowej przez częściową liberalizację i ustalenia - finansowanie kredytowanie zakupów, Przedmiotem obrotu na aukcjach są najczęściej niektóre towary masowe - surowce, półprodukty,
specjalizacja. dzieła sztuki.
" Dwustronne umowy handlowe:
-dotyczą dostaw podstawowych produktów zaopatrzeniowych - rolno - spo\ywczych, surowców 4. Globalizacja w gospodarce światowej
przemysłowych, zródeł energii itp.. Globalizacja w znaczeniu ekonomicznym jest najwy\szą formą umiędzynarodowienia działalności
W ten sposób zapewniają sobie dostawy niezbędnych towarów; handel działa stabilizująco na rozmiary gospodarczej
i ceny.
1 2
Jest to zespół procesów prowadzących do intensyfikacji stosunków ekonomicznych, politycznych,
kulturowych ponad granicami narodowymi
Wynikiem zjawisk, procesów i działań i charakterze globalnym jest wzrost wzajemnego współdziałania Siły prowadzące do globalizacji
i współzale\ności państw, społeczeństw i podmiotów gospodarczych.
Jest to tez specyficzna świadomość organizacji gospodarczych, której skutkiem jest podejmowanie
decyzji opartych na ogólnoświatowym a nie lokalnym punkcie widzenia. Organizacje te traktują świat
Siły techniczne:
jako jeden globalny obszar działania.
-Industrializacja
-Rewolucja
transportowa
-Rewolucja
Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze prof. Jasiulewicz 25.02.2008
informatyczna i
komunikacyjna
Siły ekonomiczne:
Siły społeczne:
-WzrastajÄ…ce dochody
W ujęciu mikroekonomicznym
-Konsumpcja
Indywidualne Globalizacja
- globalizację mo\na określić jako postępujący proces integrowania się rynków krajowych i -Ujednolicanie się
-Handel światowy sektorów i
upodobań
regionalnych w jeden globalny rynek towarów, usług, kapitału.
-Światowe rynki rynków
konsumentów
finansowe
-Edukacja i
-Siły rynkowe
W skali przedsiębiorstwa:
umiejętności
-Konkurencja
-to wysoki topień umiędzynarodowienia produkcji, dystrybucji, marketingu i strategii działania.
światowa
Siły polityczne:
-Redukcja barier
Przejawem globalizacji jest te\ przestrzenna reorganizacja produkcji i ogólnoświatowa handlowych
-Prawa własności
penetracja przemysłów, integracja rynków finansowych, dyfuzja technologii, upodobnianie się norm,
intelektualnej
standardów, stylów konsumpcji w skali światowej.
-Prywatyzacja
-Tworzenie siÄ™
Globalizacja działalności przedsiębiorstw oznacza integrację o charakterze funkcjonalnym
bloków handlowych
niezale\nych dotąd jednostek, działających w ró\nych krajach.
Działania takie zmierzają do zwiększenia skuteczności i i rentowności działania całej grupy
(korporacji
międzynarodowych) - w dziedzinie produkcji usług w tym finansowych
Skutki globalizacji dotyczą wszystkich podmiotów
Na globalizacje składają się zło\one procesy, które zachodzą w gospodarce światowej -
ekonomiczne i techniczne warunki gospodarowania i konkurencji przedsiębiorstw i krajów, przepływy
Międzynarodowe stosunki gospodarcze wykład nr 3
towarów, usług i kapitału
Potocznie - to wzrost swobody przepływu produktów i czynników wytwórczych między
Pozytywne strony procesu globalizacji:
krajami.
- przyspieszenie rozwoju cywilizacyjnego
- zniesienia barier narodowych
- wzajemne uczenie siÄ™ i inspiracja
Przejawem procesu globalizacji - jest kształtowanie się światowej sieci obrotu towarami i
usługami, rozwój międzynarodowych obrotów kapitałowych, system kredytowania, inwestycje
Negatywne cechy:
bezpośrednie
-zwiększenie przepaści między bogatymi i biednymi (krajami, przedsiębiorstwami)
" Rozwój światowego systemu transportowego (zwiększenie masy i prędkości przemieszczenia
ładunków) - tworzenie światowej sieci obrotu dobrami.
5. Globalizacja finansów
" Powstanie światowego systemu informacyjnego - umo\liwiający wszechstronną komunikację miedzy
ró\nymi podmiotami gospodarczymi (Internet)
Lata 80-te, 90-te głębokie przemiany w międzynarodowym systemie finansowym,
ewolucyjne zmiany - trwały ponad 40 lat.
Czynniki sprzyjajÄ…ce globalizacji w sferze produkcyjnej:
Motorem zmian w światowych finansach - potrzeba dostosowywania produktów do wymagań
konsumentów oraz ekspansja światowa największych instytucji finansowych.
1) Czynniki zwiÄ…zane z popytem:
- zbli\ony w charakterze popyt konsumpcyjny
- jednorodne oczekiwania odbiorców produktów przemysłowych ;
Wyodrębnić mo\na 3 tendencje (okresy):
- zbli\one w skali światowej normy techniczne i bezpieczeństwa
1) 1960 1970 ekspansja wyspecjalizowanych instytucji finansowych. Oddzielnie
2) Czynniki zwiÄ…zane z poda\Ä…:
funkcjonowały banki komercyjne, firmy ubezpieczeniowe, fundusze inwestycyjne,
- znaczące korzyści skali (badania, rozwój, produkcja, marketing)
powiernicze.
- przewaga w dostępie do zasobów wytworzonych, które zdobywają firmy działające globalnie
2) 1970 1980 po upadku systemu z Bretton Woods i częściowym zniesieniu kontroli
- zró\nicowanie produktu oparte na specyficznych umiejętnościach (doświadczeniu)
przepływów kapitałowych w krajach Europy Zachodniej, nastąpiło zjawisko zbli\ania się do
3) Czynniki wynikajÄ…ce z otoczenia ekonomicznego:
siebie instytucji finansowych i firm z nimi związanych np.: dostawców systemów
- niskie lub brak barier celnych
informatycznych skala międzynarodowa, przejawy globalizacji finansowej. W wyniku tego
- swoboda przepływu kapitału
powstały du\e grupy finansowe, które oferowały szeroki wachlarz usług bankowych przez
-regionalna integracja gospodarcza
inwestycje, ubezpieczenia, pośrednictwa kapitałowe.
-wysoka dynamika rozwoju nowoczesnych technologii
3 4
3) Po 1980 roku Handel międzynarodowy jest elementem systemu ekonomicznego ka\dej gospodarki narodowej.
Aączenie ró\nych operacji w poszczególnych grupach finansowych nasiliło się, zbli\yło do Obejmuje obroty towarowe i usługowe, tzn. eksport (sprzeda\ za granice dóbr i usług wytworzonych
siebie w kraju) oraz import (zakup wyprodukowanych za granicą dóbr i usług).
instytucje finansowe i związane z nimi firmy w skali międzynarodowej
przejaw globalizacji finansowej. Eksport i import towarów i suług określany jest jako handel międzynarodowy
Globalizacja finansów oznacza wytwarzanie i sprzeda\ produktów finansowych w skali całego Usługi w handlu zagranicznym to m.in. transport, tranzyt, spedycja, ubezpieczenia, turystyka, usługi
świata oraz narastanie współzale\ności krajowych systemów finansowych. bankowe, pocztowe, telekomunikacyjne.
Od początku lat 90-tych aktywną rolę w procesie globalizacji finansowej odrywają instytucje i rynki Międzynarodowe obroty kapitałowe obejmują:
krajów Azji i Ameryki Aacińskiej (emerging markets rynki wschodnie). - przepływy majątkowe
- przepływy kredytowe
Zasięg globalizacji, wcześniej ogranoczny do krajów wysoko-uprzemysłowionych - obecnie znacznie
poszerzył się. Obroty niematerialnymi dobrami przemysłowymi są tak\e przepływy usług, o specyficznym
charakterze jak:
Zwiększa się te\ liberalizacja rynków kapitałach w skali międzynarodowej. o Przepływy technologii (licencja i know-how, zagranicznych inwestycji bezpośrednich oraz
technologii high technology)
Procesy globalizacji spowodowały głębokie zmiany w światowym systemie finansowym stworzenie o Usługi doradztwa techn.-ekonomicznego i mened\erskie,
jednolitego globalnego rynku finansowego. o Współpracę przemysłową;
o Obrót wynalazkami i znakami towarowymi
Na proces globalizacji finansowej wpływają: o Przepływ dóbr chronionych prawem autorskim (ksiązki, płyty)
" liberalizacja i deregulacja
" rozwój zaawansowanej technologii informacyjnej i elektronicznego przekazywania danych Migracja siły roboczej to zmiana miejsca pobytu, dokonana w celach zarobkowych na okres nie
(ryzyko kursowe, stopy procentowe) krótszy ni\ jeden rok.
" wzrost zasobów finansowych na świecie (długookresowy wzrost gospodarczy na świecie).
Inwestorzy dysponujący nadwy\kami kapitału poszukują nowych miejsc efektywnego 2) Czynniki determinujące rozwój handlu międzynarodowego:
wykorzystania przepływy kapitału " Na zasoby wytwórcze krają składają się:
" zró\nicowanie poziomów i struktury terminowej stóp procentowych oraz spodziewane ich - bogactwa naturalne
zmiany przepływy kapitałowe kierowane do banków, jako lokaty (depozyty) oraz rynek - zasoby pracy
dłu\nych papierów wartościowych. - zasoby kapitałowe
Negatywne skutki: Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze prof. Jasiulewicz 10.03.2008
" niestabilność rynków finansowych
" wzrost ryzyka zawodności istniejących rozwiązań systemowych (nowe typy transakcji 3) Wybrane elementy teorii handlu międzynarodowego
finansowych)
" zró\nicowanie przejrzystości rynków finansowych (trudność podejmowania optymalnych a) teorie klasyczne i neoklasyczne
decyzji inwestycyjnych)
" wzrost znaczenia instrumentów finansowych i transakcji o charakterze nierzeczywistym Ekonomia klasyczna, jej twórcy za przejaw bogactwa narodowego uwa\ali rozmiary produkcji dóbr i
(większe ryzyko) usług, a nie nagromadzony pieniądz kruszcowy.
" zmienność kursów walutowych niestabilność systemu finansowego (wahania stóp
procentowych) -teoria kosztów absolutnych uwa\ana jest za pierwszą stosunkowo dobrze rozwiniętą teorię
handlu międzynarodowego. Pierwszym klasykiem, który dokonał zasadniczego przełomu w spojrzeniu
Globalizacja jest procesem nie poddającym się kontroli ani sterowaniu, jest procesem na handel międzynarodowy był Smith, wg którego o kierunkach specjalizacji i korzyściach z handlu
nieodwracalnym. międzynarodowego decydować miały absolutne ró\nice kosztów wytwarzania między poszczególnymi
krajami.
Z jednej strony jest mo\liwa asymilacja wartościowego dorobku innych społeczeństw, a z drugiej
strony napływ ze świata zewnętrznego zdarzeń i zjawisk niepo\ądanych. -teoria kosztów komparatywnych D. Ricardo i R.Torrens wykazali, \e mo\liwości korzystnej
wymiany międzynarodowej istnieją nie tylko wtedy, gdy gospodarka narodowa mo\e wytwarzać
określone dobra taniej ni\ inne kraje, ale równie\ wówczas, gdy produkuje ona wszystkie towary
dro\ej. Kraj powinien specjalizować się w produkcji i eksporcie tych dóbr, które mo\e wytworzyć
stosunkowo taniej.
HANDEL MIDZYNARODOWY
b) współczesne koncepcje handlu międzynarodowego:
1) Pojęcie handlu międzynarodowego i wymiany międzynarodowej
- konkurencyjność (cztery podstawowe determinanty przewag konkurencyjnych wg
amerykańskiego ekonomisty M. Portera):
5 6
1)Uwarunkowania w zakresie czynników wytwórczych zasoby naturalne, klimat, poło\enie a) poda\ towarów rolnych cechuje niska elastyczność cenowa i niska elastyczność względem
geograficzne, nowoczesna infrastruktura, wykształcony personel in\ynieryjno-techniczny, sieć zmian popytu
placówek naukowych prowadzących badania oraz zatrudnieni naukowcy) b) poda\ surowców mineralnych, dość niska elastyczność cenowa, specyfika sektora
2)Charakter popytu krajowego (rozmiary popytu, struktura zbli\ona do struktury popytu na rynku wydobywczego
światowym) c) popyt na surowce mineralne (niska elastyczność cenowa), wielkość popytu uzale\niona od
3)Istnienie w krajach gałęzi pokrewnych i współdziałających z producentem dóbr finalnych koniunktury gospodarczej w krajach wytwarzających dobra przemysłowe przetworzone.
(chodzi tu przede wszystkim o krajowych dostawców, którzy zaopatrują sektory eksportujące w
maszyny i urządzenia oraz materiały, gwarantujące wysoką jakość i wydajność ich produkcji) 3) kształtowanie się cen w okresie długim
4)Struktura runku wewnętrznego, charakter panującej na nim konkurencji oraz związane
z nimi systemy zarządzania przedsiębiorstwem i strategie rynkowe firm - ceny surowców i towarów rolnych rosną wolniej ni\ ceny produktów przemysłowych.
Popyt na przetworzone produktu przemysłowe charakteryzuje się ni\szą dynamiką wzrost
4. Struktura geograficzna i towarowa handlu międzynarodowego dochodów o przeznaczeniu alternatywnym w społeczeństwie o wysokim i szybko rosnącym PKB,
zmiany w strukturze konsumpcji towarów przemysłowych i usług, które prowadzą do wzrostu
- czynniki wpływające na rozwój handlu wewnętrznego: popytu na produktu bardziej nowoczesne i dro\sze.
a) czynniki charakteryzujące kraje, które uczestniczą w wymianie - pogarsza się cenowy wskaznik terms of trade dla gospodarek surowcowych, a dla krajów
b) czynniki właściwe dla gałęzi, w ramach których a miejsce handel wewnątrz gałęziowy uprzemysłowionych obserwuje się długookresowy wzrost.
- czynniki związane z cechami krajów:
Międzynarodowe stosunki gospodarcze prof. Jasiulewicz 17 marca 2008 r.
a) ró\nica w poziomie PKB per capita im mniejsza jest ta ró\nica międz krajami, Tm większy
wzajemny handel wewnątrzgałęziowy 1. Pojęcie i cele polityki handlowej
b) poziom dochodu per capita im jest on wy\szy, tym większy handel międzynarodowy
c) rozmiary gospodarek uczestniczących w wymianie (poziom PKB kraju) im większe są Polityka handlowa obejmuje zespól działań, których celem jest wpływanie na rozmiary, kierunki
rozmiary gospodarek uczestniczących w wymianie i mniejsze zró\nicowanie w wielkości ich oraz strukturę obrotów handlowych z zagranicą.
potencjału gospodarczego, tym większy handel wewnątrzgałęziowy.
d) Bariery w handlu im są one ni\sze, tym większy handel wewnątrzgałęziowy Podstawowe cele polityki handlowej:
- kształtowanie wielkości eksportu i importu oraz salda bilansu handlowego
-czynniki związane z cechami gałęzi: - poprawa terms of trade, m.in. przez oddziaływanie na strukturę eksportu i importu oraz na
konkurencyjność przedsiębiorstw krajowych
a) zró\nicowanie produktu w gałęzi im jest ono większe, tym większy handel - stabilne w długim okresie zaopatrzenie gospodarki w niezbędne surowce i materiały
wewnątrzgałęziowy - stymulowanie zmian strukturalnych w gospodarce
b) korzyści skali niezbędny jest określony poziom korzyści skali - zapewnienie równowagi na rynku pracy, zmniejszenie bezrobocia
c) zagraniczne inwestycje bezpośrednie
Polityka handlowa kraju powinna mieć charakter strategiczny, konieczność sformułowania
stawianych przez nią celów w odniesieniu do okresu 2-5 lat
5. Ceny w handlu międzynarodowym
2. Rodzaje polityki handlowej
1) Term sof trade (cenowy wskaznik|)
2.1 polityka autonomiczna
Kraje uczestniczące w wymianie międzynarodowej osiągają z niej korzyści, których poziom zale\ny
jest od kształtowania się cen towarów i usług przez nie eksportowanych i importowanych Polityka handlowa ma charakter autonomiczny wtedy, gdy państwo samo, bez porozumienia z
partnerami zagranicznymi, wyznacza jej cele i środki ich realizacji
T0Tp=(Pex1:Pex0):(Pim1:Pim0)
2.2 polityka umowna
T0Tp cenowy wskaznik term of trade
Pex1 przeciętne ceny produktów eksportowanych w roku badanym Polityka umowna jest wynikiem konsultacji, negocjacji o porozumień międzynarodowych
Pex0 przeciętne ceny produktów eksportowanych w roku bazowym
Pim1 przeciętne ceny produktów importowanych w roku badanym Polityka handlowa uległa zmianom wraz z ewolucją poglądów na gospodarcze funkcje państwa,
Pim0 przeciętne ceny produktów importowanych w roku bazowym powstały dwie skrajne jej odmiany: polityka wolnego handlu i polityka protekcyjna (protekcjonizm)
Cenowy wskaznik terms of trade wy\szy jest od jedności oznacza, \e w badanym okresie, ceny 2.3 polityka wolnego handlu, w czystej postaci oznacza brak bezpośredniego oddziaływania
produktów eksportowanych przez dany kraj rosły szybciej od cen produktów importowanych. państwa na rozmiary, strukturę i kierunki handlu zagranicznego.
2) ceny na rynku światowymi w okresie krótkim 2.4 Polityka protekcyjna, oznacza stosowanie działań, które ograniczają napływ produktów
importowanych na rynek wewnętrzny i aktywnie wspierają eksport kraju. Poza skrajnym przypadkiem
polityki autarkicznej, która zakłada ograniczenie importu tylko do nielicznych produktów, które z
7 8
powodu niedostatków potrzebnych zasobów nie mogą być wytworzone w kraju, a są absolutnie
niezbędne do normalnego funkcjonowania gospodarki, współczesny protekcjonizm ma charakter " Cła preferencyjne
selektywny.
Państwo słabo rozwinięte korzysta z preferencyjnego traktowania w wymiarze międzynarodowej z
Państwa chronią tylko określone rynki i wspierają niektóre dziedziny eksportowe, a jednocześnie krajami uprzemysłowionymi w ramach przyjętego na forum GATT Powszechnego Systemu Preferencji.
liberalizują inne sfery obrotów z zagranicą.
Unia Europejska przyznała jednostronnie specjalne przywileje grupie Afryki, Karaibów i Pacyfiku.
3. Instrumenty polityki handlowej
" CÅ‚a dyskryminujÄ…ce
Podstawowe instrumenty polityki handlowej
Wy\sze są od maksymalnych, ustalonych w taryfie celnej danego kraju. Stosowane podobnie jak cła
-cła (najstarsze instrumenty), słu\ą realizacji wewnętrznej polityki handlowej odwetowe, antydumpingowe, nakładane są te\ z powodów politycznych.
- kwoty importowe
- opłaty wyrównawcze Z dnia 7 kwietnia 2008 roku
- dobrowolne ograniczenia eksportu i porozumienia o uporzÄ…dkowanym marketingu
- działania promocyjne (największe znaczenie mają subsydia eksportowe) Temat:
- państwa mogą oddziaływać na rozmiary, strukturę kierunki handlu zagranicznego
1. Międzynarodowy rynek kredytowy
3.1 instrumenty taryfowe (przede wszystkim cła)
Międzynarodowy rynek kredytowy obejmuje rynki oraz rynek międzybankowy, nie
Cło to opłata pobierana przy przewozie, wywozie lub przewozie towarów prze granice celne państwa uwzględniający granic narodowych, na których kredyty, denominowane w ró\nych, udzielane są
lub unii celnej. przedsiębiorstwom pochodzącym z ró\nych krajów lub instytucji publicznych.
" Z punktu widzenia kierunku obrotu towarowego wyró\niamy cła: Kredyt pojawił się wraz z rozwojem stosunków towarowo-pienię\nych, a kredyt zagraniczny rozwijał
1) cła przywozowe (importowe), pobierane od towarów wyprodukowanych za granicą i się wraz z wymianą międzynarodową.
wwo\one na obszar celny kraju w celach handlowych lub konsumpcyjnych]
2) cła wywozowe (eksportowe), nakładane są na towary produkcji krajowej wywo\one za Kredyt mo\na klasyfikować według ró\nych kryteriów. W odniesieniu do kedytów udzielanych
granicę jednostkom zagranicznym najbardziej przydatnym jest ich podział ze względu na podmiot udzielający
3) cła tranzytowe, naliczane są przy przewozie towarów na obszar celny kraju lub unii celnej kredyt.
" Z punktu widzenia sposobu obliczania mo\na wyró\nić Kryterium to pozwala wyró\nić:
1) cła od wartości (ad valore - naliczane o podawane do wiadomości w procentach od - kredyt kupiecki w formie:
wartości towaru a)
2) cła specyficzne ich wysokość obliczana jest w stosunku do ilości wyra\onej w
jednostkach fizycznych lub wagi towaru
3) cła mieszane ustalane są jednocześnie od wartości i ilości przewo\one towaru
" Z punktu widzenia celu polityki handlowej cła importowe mo\na podzielić na: (brak slajdu& .!!!!!)
1) cła prohibicyjne, których celem jest umo\liwienie, \e względem na ich wysokość, import
towarów uznanych za niepo\ądane na danym rynku
2) cła ochronne, wprowadza się w celu ograniczenia importu towarów konkurencyjnych wobec Zagraniczne kredyty państwowe udzielane są na podstawie umów między rządami
wytwarzanych w kraju, zainteresowanych krajów.
3) cła odwetowe (retorsyjne) stosowane jako odpowiedz na dyskryminacyjne, dotykające
daną gospodarkę decyzje innego kraju, np. subwencje eksportowe, łamanie praw własności Organizacje Międzynarodowe udzielają kredytów i po\yczek instytucjom rządowym i jednostkom
intelektualnej\ gospodarczym krajów członkowskich.
4) cła antydumpingowe przeciwdziałające nieuczciwej praktyce zniekształcającej Do najwa\niejszych organizacji nale\ą:
konkurencjÄ™ na rynku importera - Grupa Banku Åšwiatowego
-Międzynarodowy Fundusz Walutowy
Dumping polega na sprzeda\y towarów na rynku kraju impotetra po cenie ni\szej ni\ od wartości
normalnej 2. Inwestycje portfelowe
Wartość normalna zgodnie z regułami WTO, cena towaru odpowiadająca kosztom jego Inwestycje portfelowe podobnie jak zagraniczne inwestycje bezpośrednie są formą
wytworzenia + mar\a międzynarodowych przepływów kapitałowych, które wcześniej określimy jakoi przepływy majątkowe.
5)cła fiskalne wprowadzane są w celu zapewnienia państwu odpowiednich lub dodatkowych Inwestycje portfelowe mogą być realizowane za pośrednictwem międzynarodowego rynku
dochodów bud\etowych, Cła stosunkowo wysokie, a dobra nimi obło\one to głównie u\ywki o finansowego na którym osoby fizyczne i prawne zamieszkujące lub & & w ró\nych krajach wymieniają
towary luksusowe oraz produkty nie wytwarzane w kraju. będące w ich posiadaniu aktywa finansowe.
9 10
Międzynarodowy rynek finansowy to rynek operacji kasowych (natychmiastowych) i rynek terminowy. Wymienione korzyści kraju pochodzenia migrującej siły roboczej mogą dla kraju przyjmującego
imigrantów zamienić się w straty np., wskutek zwiększenia poda\y siły roboczej, pojwi się
Uczestnikami międzynarodowego rynku finansowego są: nierównowaga na rynku pracy co mo\e wpłynąć na spadek przeciętnego poziomu wynagrodzenia.
1) -banki komercyjny
2) - niebankowe instytucje finansowe Polityka państw do których napływają imigranci jest zró\nicowane w zale\ności od ich specyficznej
3) - korporacje transnarodowe o charakterze niefinansowym. KupujÄ…, sprzedajÄ… i gromadzÄ… sytuacji.
waluty obce, emitują papiery wartościowe, realizują zagraniczne inwestycje bezpośrednie
4) -banki centralne Siła robocza w odró\nieniu od kapitału charakteryzuje się daleko mniejszą mobilnością w skali
5) -organizacje międzynarodowe o charakterze finansowym. międzynarodowej. Ta & .. siły roboczej wią\e się z psychologicznymi, społecznymi i kulturowymi
ró\nicami między krajami i wynikającymi stąd trudnościami adaptacyjnymi.
3. zagraniczne inwestycje bezpośrednie
Jasiulewicz wykład z dnia 14 kwiecień 2008 r.
Zagraniczne inwestycje bezpośrednie (ZIB) w odró\nieniu od inwestycji portfelowych mają
charakter długookresowy i podejmowane są z zamiarem uzyskania bezpośredniego wpływu na Temat: Kurs walutowy i ryzyko kursowe
działalność przedsiębiorstwa, które jest przedmiotem inwestycji.
Korporacje transnarodowe (KTN) są efektem zagranicznych inwestycji bezpośrednich, a więc 1. Wymienialność walut i jej rodzaje.
powstają przez nabycie (przejęcie) istniejącej firmy, w drodze fuzji lub stworzenia nowego
przedsiębiorstwa od podstaw (inwestycje typu greenfield). Wymienialność pieniądza jest warunkiem efektywnej wymiany międzynarodowej.
Powstanie i rozwój KTN jest przejawem i następstwem umiędzynarodowienia i globalizacji biznesu. Wymienialność pieniądza na inny (równie\ złoto) oznacza zagwarantowaną przez władze pienię\ne
mo\liwość wymiany pieniądza krajowego na pieniądze zagraniczne oraz mo\liwość wykorzystania
Motywy podejmowa zagranicznych inwestycji bezpośrednich (ZIB): wymienionych środków pienię\nych.
-posiadanie względnej nadwy\ki akumulacyjnej kapitału przez firmy z kraju pochodzenia
inwestycji zagranicznych Wymienialność mo\e mieć charakter pełny lub ograniczony.
-dą\enie do ominięcia przez przedsiębiorstwo eksportujące produkty na rynek a. wymienialność pełna oznacza nieograniczoną mo\liwość wymiany pieniądza
zagraniczny barier handlowych poprzez przeniesienie tam produkcji krajowego na innÄ… walutÄ™.
-intensywna konkurencja na rynku macierzystym i chęć opanowania nowych rynków na b. Wymienialność ograniczona mo\e być co do podmiotu lub tytułu wymiany.
których presja konkurencji jest mniejsza. W związki z tym mo\na wyró\nić:
- dą\enie do dywersyfikacji (rozproszenia) ryzyka działalności gospodarczej przez ekspansję a) wymienialność wewnętrzną w ramach której prawo do wymiany mają
zagranicznÄ…. rezydenci krajowi, osoby prawne o fizyczne zwane krajowcami dewizowymi
b) wymienialność zewnętrzną co oznacza ze prawo do wymiany mają nierezydenci,
Związki między zagranicznymi inwestycjami bezpośrednimi a handlem międzynarodowym czyli cudzoziemcy dewizowi
-ZIB mogą zastąpić handel, występuje wtedy związek substytucji lub mogą go uzupełnić i wówczas
mówimy o związku komplementarności 2. Pojęcie i rodzaje kursu walutowego
(Gdzieś tu brakuje 1 slajdu) Kurs walutowy mo\na określić jako cenę określonej waluty wyra\oną w innej walucie.
Kusy walutowego ogłaszane są jako: kurs kupna i sprzeda\y.
4. Międzynarodowe przepływy siły roboczej Kurs kupna jest ni\szy od kursu sprzeda\y o mar\ę dla instytucji wykonującej wymiany.
Kursy mogą być ogłaszane w formie bezpośredniej lub pośredniej.
Z migracją mamy do czynienia wtedy gdy siła roboca przemieszcza się w skali międzynarodowej w
celach zarobkowych na okres krótszy ni\ jeden rok. Forma bezpośrednia polega na określeniu ceny jednostkowej waluty zagranicznej wyra\onej w
walucie krajowej, np. 1$=2,20 PLN
Ekonomiczne skutki migracji siły roboczej dla kraju jej pochodzenia są zarówno pozytywne i Forma pośrednia występuje wówczas gdy cena jednostki waluty krajowej wyra\ona jest w walucie
negatywne. zagranicznej, np. 1 PLN = 0,45$
Do pozytywnych zaliczyć mo\na przede wszystkim zmniejszenie poda\y siły roboczej co dla kraju W zale\ności od skali wpływu władzy monetarnej kraju kształtowanie się kursu walutowego wyró\nić
notującego jej nadwy\kę oznacza zmniejszenie bezrobocia. Poza tym emigranci dokonują często mo\na kursy sztywne, stałe i płynne.
transferu części zarobków do kraju pochodzenia co wpływa korzystnie na poziom \ycia rodzin oraz na
bilans płatniczy państwa. Kurs sztywny ustalany jest arbitralnie przez bank centralny i pozostaje niezmieniony w długim
Korzystne dla kraju pochodzenia emigrantów mo\e być równie\ fakt ich powrotu po pewnym czasie. czasie.
Kurs stały występuje wówczas gdy bank centralny aktywnie uczestniczy w jego ustalaniu, ale
Wy\sze kwalifikacje, doświadczenie i zgromadzone za granicą kapitały inwestują w kraju macierzystym dopuszcza określony margines wahań kursu rynkowego wobec kursu centralnego np. +/- 6%
co pozytywnie wpływa na gospodarkę i rynek pracy. Kurs płynny kształtuje się na rynku walutowym (krajowym bądz światowym) od wpływem wahań
popytu i poda\y na waluty obce względem waluty krajowej.
Negatywne skutki emigracji wią\ą się głównie z tym, \e emigrują głównie ludzie młodzi. Największe
straty mają miejsce wtedy kiedy opuszczą kraj pracownicy wykwalifikowani przede wszystkim Funkcje kursu walutowego (głównie kursu płynnego)
absolwenci uczelni państwowych. 1) zawiera w sobie informację, która jest istotnym parametrem decyzji gospodarczych dla
przedsiębiorstw eksporterów i importerów, dla inwestorów, operujących na rynkach
11 12
finansowych oraz dla konsumentów, lokujących swoje oszczędności w walutach obcych (tam Wa\ne znaczenie mają okresowe napięcia polityczne między krajami, które charakteryzują się
gdzie prawo na to pozwala). niestabilnością sytuacji międzynarodowej i wzrostem ryzyka politycznego, wa\nego w szczególności
2) Pełni funkcję cenotwórczą, co oznacza, \e wahania kursu waluty krajowej względem tych dla inwestorów zagranicznych.
walut, w których importer dokonuje płatności za zakupione produkty, wpływa na ich ceny na
rynku krajowym. Z drugiej strony ceny zagraniczne towarów i usług eksportowanych przez 4) Czynniki psychologiczne związane są z przewidywaniami rozwoju koniunktury i dostosowanymi
dany kraj zale\ne są tak\e od kursu walutowego. do nich zachowaniami inwestorów.
3) Kurs walutowy jest instrumentem polityki gospodarczej państwa (politykę realizuje
bank centralny). 5) Czynniki spekulacyjne to gra na zwy\kÄ™ bÄ…dz na zni\kÄ™ kursu danej waluty na rynkach
walutowych świata.
Celem polityki kursu walutowego jest dÄ…\enie do ustalenia optymalnego poziomu kursu z punktu
widzenia potrzeb bilansu płatniczego i gospodarki wewnętrznej. Optymalny kurs walutowy powinien Oddziaływanie wymienionych czynników powoduje, \e optymalny poziom kursu
zapewnić utrzymanie równowagi bilansu płatniczego w długim okresie praz sprzyjać wzrostowi walutowego jest zmienny w czasie.
efektywności gospodarki narodowej i przynajmniej utrzymaniu pozycji w gospodarce światowej. Obni\enie kursu waluty krajowej wobec walut obcych to dewaluacja, która skutkuje
potanieniem waluty krajowej względem walut obcych.
Rewaluacja to podwy\szenie przez władzę monetarną kraju kursu waluty krajowej wobec
3. Czynniki wpływające na poziom kursu walutowego. walut obcych.
Na poziom kursu walutowego w warunkach braku istotnych ograniczeń w wymienialności wpływa 4. Ryzyko kursowe i metody jego redukcji.
popyt i poda\ walut zagranicznych względem waluty krajowej.
4.1. Istota ryzyka kursowego
Czynniki wpływające na popyt i poda\ poszczególnych walut mają charakter nie tylko
ekonomiczny, ale tak\e instytucjonalny, polityczny, psychologiczny i spekulacyjny. Ryzyko kursowe niebezpieczeństwo poniesienia straty z tytułu posiadania przez podmiot
gospodarczy otwartej, nie zabezpieczonej pozycji walutowej na skutek niekorzystnej zmiany kursów
1) Czynniki ekonomiczne to przede wszystkim sytuacja w bilansie obrotów bie\ących walutowych.
głównie w bilasie handlowym (eksport i import towarów) i w bilansie usług
(występowanie nadwy\ki bądz deficytu w tych częściach bilansu płatniczego) 4.2. Rodzaje ryzyka kursowego
a) je\eli rośnie deficyt wówczas kurs waluty krajowej wykazuje tendencję zni\kową i
odwrotnie, je\eli pojawia się nadwy\ka wpływów nad wydatkami, kurs będzie rósł. 1) Kursowe ryzyko transakcyjne występuje wtedy, gdy przepływy pienię\ne związane z
b) Znaczenie ma tak\e saldo obrotów kapitałowych szczególnie część dotycząca rozliczeniem transakcji zagranicznej realizowane są po upływie pewnego czasu od dnia jej
inwestycji zagranicznych. Napływ kapitału zagranicznego skutkuje wzrostem kursu zawarcia i ustalenia wszystkich warunków finansowych.
waluty krajowej, a odpływ jego spadek względem walut zagranicznych Ryzyko transakcyjne powstaje gdy wszystkie lub część transakcji zagranicznych przedsiębiorstwa
c) Znaczenie mają równie\ ró\nice w stopach procentowych między krajami, które denominowane i rozliczane są w walutach obcych.
skutkują napływem bądz odpływem kapitału zagranicznego w formie inwestycji
portfelowych. Wy\sza stopa procentowa w relacji do stóp w innych krajach wpływa na 2) Ryzyko ekonomiczne, zwane te\ operacyjnym, strategicznym lub ryzykiem
zwiększenie napływu kapitału zagranicznego (inwestorzy oczekują wy\szych stóp konkurencji wią\e się tak\e z przepływami pienię\nymi.
zwrotu z zainwestowanego kapitału), rośnie poda\ walut obcych i jednocześnie popyt Zmiana wartości przepływów pienię\nych związana jest ze spadkiem lub wzrostem konkurencyjności
na pieniądz krajowy cenowej produktów eksportowanych przez przedsiębiorstwo na rynkach zagranicznych lub
d) Na poziom kursu walutowego wpływa te\ zró\nicowanie poziomu cen na rynku importowanych na rynku krajowym.
krajowym i rynkach zagranicznych, przede wszystkim zmiany ró\nic cen, ró\nic w
inflacji oraz zmiany poziomu produktu krajowego brutto. Wzrost cen Pomiar ryzyka ekonomicznego mo\e być dokonany w wyniku analizy obejmującej dłu\szy okres.
krajowych w stosunku do zagranicznych skutkuje spadkiem kursu waluty danego Analiza ryzyka operacyjnego określenie wpływu, jaki na pozycję konkurencyjną firmy w
kraju, co wią\e się ze wzrostem konkurencji cenowej produktów importowanych badanym okresie wywierają zmiany kursów walutowych.
względem krajowych. Celem analizy jest sformułowanie planu działań strategicznych lub technik operacyjnych, które
2) Spośród czynników instytucjonalnych największe znaczenie mają: mogłyby przeciwdziałać spadkowi cenowej konkurencyjności przedsiębiorstwa.
a) stopień liberalizacji rynków towarowych i usługowych a w szczególności
finansowych. Wzrostowi stopnia liberalizacji tych rynków towarzyszy zwiększanie 3) Kursowe ryzyko konwersji (ryzyko księgowe) dotyczy przedsiębiorstw
się przepływów międzynarodowych, co powoduje wzrost operacji wymiany walut i prowadzących operacje zagraniczne przez system filii korporacji transnarodowych.
zmiany w popycie i poda\y na poszczególne waluty
b) na kształtowanie się kursu walutowego oddziaływać mo\e państwo przez politykę Sporządzając skonsolidowane sprawozdania finansowe w walucie kraju macierzystego
monetarną banku centralnego, która mo\e być realizowana przez dewaluację bądz korzysta się ze sprawozdań filii wyra\onych w walutach obcych, które nale\y przeło\yć na walutę kraju
rewaluację macierzystego. Zyski lub straty dewizowe, które pojawiają się w sprawozdaniu mają charakter
wyłącznie rachunkowy, nie zmieniają wartości realnych przepływów pienię\nych.
& waluty krajowej względem walut zagranicznych, albo przez operacje bezpośrednie banku Analiza ryzyka konwersji nie dostarcza właściwych informacji poniewa\ nie oddziałuje na
centralnego na rynku walutowym. przepływy pienię\ne ani na ich wartości bie\ące. Bez względu na ró\nice w systemach podatkowych
nie powoduje konsekwencji w sferze podatków firmy.
3) Czynniki o charakterze politycznym wią\ą się ze stabilnością sytuacji międzynarodowej.
4.3 Metody redukcji ryzyka kursowego.
13 14
-reguły przeprowadzania operacji oraz zespół urządzeń technicznych i czynności, prowadzących do
Przedsiębiorstwa realizujące transakcje obcią\onym ryzykiem kursowym, starają się zawarcia transakcji.
przeciwdziałać skutkom tego ryzyka przez prognozowanie kierunków i skali wahań kursów
walutowych. Międzynarodowy rynek walutowy to nie tylko konkretne miejsce, na którym dokonuje się wymiany
walut, ale system połączonych za pomocą środków elektronicznych banków i niebankowych instytucji
W tym celu wykorzystuje siÄ™ dwa rodzaje analiz: finansowych, realizujÄ…cych w przestrzeni transakcje wymiany.
1) analizę fundamentalną gdzie przedmiotem badań są podstawowe wskazniki ekonomiczne, w Funkcje rynku walutowego:
celu określenia prognozowanego kursu walutowego (wzrost lub spadek PKB, zmiany stopy inflacji, -przesuwanie siły nabywczej między krajami, w których funkcjonują odrębne systemy walutowe i
sytuacja w bilansie handlowym i płatniczym, kierunki polityki pienię\nej, monetarnej i fiskalnej.) pienię\ne,
2) analizę techniczną która polega na badaniu kształtowania się kursów na rynkach walutowych -stwarzanie mo\liwości wyrównania obrotów zagranicznych, tzn. import nie musi równać się
obecnie i w przeszłości oraz na ustalaniu statystycznych tendencji ich zmian, prognozowanie na okresy eksportowi (wartościowo).
przyszłe. Dłu\nik mo\e dokonać wymiany waluty krajowej na zagraniczną i następnie uregulować swoje
Podstawowym celem zarzÄ…dzania ryzykiem kursowym jest rozpoznawanie jego zobowiÄ…zanie.
szczegółowej istoty i skali oraz podejmowanie działań, które mają doprowadzić do jego zredukowania,
przy zało\eniu osiągnięcia po\ądanego wyniku finansowego. Międzynarodowy rynek walutowy to rynek eurowalut.
Strategie zabezpieczania siÄ™ przed ryzykiem kursowym: Eurowaluty to waluty zdeponowane poza krajem macierzystym: eurodolary, euroeuro, eurofranki
szwajcarskie, eurojeny, itd..
1) dą\enie do całkowitego wyeliminowania ryzyka kursowego przez zamknięcie wszystkich
otwartych pozycji walutowych. Działanie takie opiera się na zało\eniu, \e koszty Rynek eurowalut to łączna suma zobowiązań w postaci depozytów bankowych denominowanych w
zabezpieczenia są mniej wa\ne ni\ ryzyko potencjalnych strat, spowodowanych walutach obcych. Największy udział na tym rynku mają eurodolary i euro.
niekorzystnymi zmianami kursów.
2) Całkowita rezygnacja z zabezpieczeń. Zakłada się, \e ró\nica między stratami a zyskami Czynniki wpływające na rozwój rynku eurowalut (na wzrost obrotów eurowalutami) to:
kursowymi będzie ni\sza ni\ koszty zabezpieczania się. -rosnące obroty handlu zagranicznego, regulacje państwowe dotyczące sfery finansów (w tym
3) Kombinacja w/w strategii, częściowe zabezpieczenie, które mo\e dotyczyć poszczególnych podatków) oraz względy polityczne.
transakcji, określonych walut lub terminów.
Główne zródła (poda\) eurodolarów eurodolarów innych eurowalut stanowią:
Przedsiębiorstwa mogą te\ wykorzystywać inne sposoby zmniejszania zagro\eń spowodowanych -rezerwy walutowe banków centralnych i osób fizycznych,
ró\nicami kursowymi, są to m.in. metody wewnętrzne: -nadwy\ki finansowe korporacji transnarodowych,
4) wybór waluty krajowej dla celów rozliczeniowych, -nadwy\ki środków pienię\nych banków,
5) klauzule waloryzacyjne, -rezerwy krajów, posiadających nadwy\ki w obrotach handlowych z zagranicą, np. Japonii, niektórych
6) przyspieszanie i opóznianie rozliczeń, krajów OPEC.
7) kompensaty wewnętrzne.
Cechy rynku eurowalut:
Zastosowanie waluty krajowej nie zawsze jest to mo\liwe ze względu na ograniczony zasięg -jest to rynek bardziej hurtowy ni\ detaliczny, co oznacza, \e w transakcjach uczestniczą rządy, banki
waluty, ograniczenia w wymienialności lub spowodowaną innymi czynnikami słabą pozycję i wielkie korporacje. Są to transakcje opiewające na du\e kwoty,
negocjacyjnÄ…. -jest to rynek nieregulowany (OTC - over-the-counter),
-transakcje mają głównie charakter krótkookresowy.
Klauzula waloryzacyjna to zapis w kontrakcie, zgodnie z którym zmiana ceny przedmiou Około 1/3 depozytów instytucji niefinansowych ma okres zapadalności (wykupu) 8 dni lub mniej, a
kontraktu, wyra\ona w zastosowanej walucie, mo\e nastąpić w związku ze zmianą kursu tej waluty 90% - mniej ni\ 6 miesięcy.
względem wskazanej innej waluty lub koszyka walut. W przeszłości stosowana często była klauzula -rynek eurowalut jest raczej rynkiem oszczędności i depozytów okresowych ni\ depozytów
złota (do 1973r. kiedy przestał funkcjonować system z Bretton Woods). Mo\liwości wykorzystania popytowych.
ograniczone jak w rozliczeniach waluty krajowej. Oznacza to, \e instytucje, które tworzą depozyty w eurowalutach, nie wycofują ich na bezpośrednie
finansowanie zakupów, ale zwykle zmieniają depozyty eurowalutowe na walutę krajową i dopiero
Przyspieszanie (leads) i opóznianie (lags) rozliczeń stosowane jest przez importera, na wtedy nabywają dobra i usługi.
którym cią\ą zobowiązania w walucie obcej, spodziewającego się deprecjacji waluty swojego kraju
względem waluty, w której ma uregulować zobowiązanie. 2. Międzynarodowe systemy walutowe.
Kompensaty wewnętrzne mogą być wykorzystywane przede wszystkim przez du\e Pojęcie międzynarodowego systemu walutowego.
przedsiębiorstwa (i banki) posiadające liczną sieć powiązań międzynarodowych, których skutkiem są
transakcje i rozliczenia opiewające na ró\ne waluty. Na międzynarodowy system walutowy składają się międzynarodowe układy, reguły, instytucje, zasady
i zwyczaje, które określają warunki i sposoby funkcjonowania pieniądza w stosunkach
1. Istota i funkcje współczesnego rynku walutowego. międzynarodowych, czyli na rynku światowym.
Na międzynarodowy rynek walut składają się: System waluty złotej (1870-1914)
-transakcje wymiany walut z infrastrukturÄ… instytucjonalnÄ…,
15 16
Wcześniej w wymianie międzynarodowej - funkcję miernika wartości pełniły metalowe monety. W Waluta lokacyjna (inwestycyjna) to taka, w której denominowane są nale\ności i zobowiązania
XVIII w. zostały zastąpione przez monety kruszcowe srebrne i złote. zagraniczne ró\nych podmiotów, w której inwestorzy realizują swoje inwestycje zagraniczne.
Od drugiej połowy XIX w. w roli pieniądza pozostało tylko złoto, które pełniło w obrocie
gospodarczym funkcje miernika wartości i środka płatniczego. System ten funkcjonował do wybuchu Waluta transakcyjna to waluta, w której wyra\one są wartości transakcji w obrocie
pierwszej wojny światowej. Kryzys ekonomiczny lat 1929-1933 spowodował dezintegrację w sferze międzynarodowym oraz w której realizowane są płatności eksportowo-importowe. Poza dolarem i euro
walutowej. Kraje zajmowały się rozwiązywaniem wewnętrznych problemów gospodarczych i wa\ną walutę stanowi jen japoński i funt brytyjski.
społecznych, bezrobocia. Wiele krajów dokonało dewaluacji swoich walut (W. Brytania), wierząc, \e
umo\liwi to wzrost eksportu.
Wykład 11:
2.3 System z Bretton Woods
2.5. Europejski System Walutowy (ESW)
W lipcu 1944r. w Bretton Woods odbyła się konferencja, w której wzięli udział przedstawiciele 42
państw. Jej celem było określenie takiego systemu walutowego, który wspierałby rozwój gospodarczy Europejski System Walutowy - obejmował kilka, a następnie kilkanaście krajów Europejskiej
po zakończeniu wojny. Wspólnoty Gospodarczej, dzisiejszej Unii Europejskiej.
Na mocy umowy zawartej w Bretton Woods powołany do \ycia został Międzynarodowy Fundusz Poziom integracji monetarnej ugrupowania integracyjnego (składającego się z suwerennych
Walutowy (MFW) oraz Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju. W statucie MFW zapisane zostały państw) mo\na określić przez stopień substytucji (zastępowalności) narodowych jednostek
reguły, którymi kierować się miały kraje w polityce walutowej i ekonomicznej. pienię\nych między sobą.
Podstawę systemu walutowego z Bretton Woods stanowiły dwie zasady: stabilności walutowej i Głównymi elementami ESW były:
wymienialności walut.
1) europejska jednostka walutowa (european currency unit - ecu)
Z upływem lat system walutowy był coraz mniej stabilny. Aktywną rolę upadku tego systemu odegrały 2) mechanizm kursów wymiennych i interwencji oraz kredytowania
Stany Zjednoczone, gdy 15 sierpnia 1971r. zawiesiły wymienialność dolara na złoto.
Ad.1 Na europejską jednostkę walutową składały się wartości walut narodowych jednostek
Mimo upadku systemu z Bretton Woods nale\y stwierdzić, \e odegrał on w pewnym okresie pienię\nych krajów członkowskich w proporcjach zale\nych od znaczenia ekonomicznego ich
pozytywną rolę: gospodarek, mierzonego udziałem w PKB Wspólnoty, udziałem w jej handlu zagranicznym oraz w
systemie krótkoterminowej pomocy finansowej. Ecu było rodzajem koszyka walutowego.
-był pierwszym międzynarodowym systemem walutowym utworzonym umownie przez tak wielu
uczestników Ad.2 Stosunki wymienne między jednostkami pienię\nymi państw członkowskich były oparte na
systemie kursów stałych, z wykorzystaniem ściśle określonej procedury dostosowawczej. Ka\dy
-zostały ustanowione zasady płatności międzynarodowe, które porządkowały stosunki finansowe pieniądz narodowy, uczestniczący w EWS miał kurs centralny, określony w stosunku do ecu, na
między krajami w trudnym okresie powojennym podstawie którego ustalane były kursy bilateralne walut.
-powołano do \ycia wa\ne organizacje międzynarodowe (MFW, MBOiR), które istnieją do dnia ESW, którego zasadniczy kształt określony został w końcu lat siedemdziesiątych, był jednym z
dzisiejszego i odgrywają znaczącą rolę w międzynarodowych stosunkach gospodarczych i finansowych. podstawowych instrumentów realizacji unii ekonomicznej i waluowej.
Współczesny międzynarodowy system walutowy Inne jeszcze środki zostały przewidziane w treści Traktatu z Maastricht, ale w latach
dziewięćdziesiątych sytuacja w sferze monetarnej w Unii Europejskiej zmieniła się w sposób
Od połowy lat siedemdziesiątych zaczął kształtować się tzw. system wielodewizowy. zasadniczy. Od września 1992r. trudności związane z utrzymaniem podstawowych zało\eń tego
systemu zaczęły się nawarstwiać.
Najwa\niejsze waluty międzynarodowe pełnią funkcje: Kryzys ten ujawnił niestabilność strukturalną systemu relacji wymiennych i autonomicznych
-miernika wartości i środka płatniczego narodowych polityk walutowych w warunkach rynku, na którym istniała swoboda przepływów
-występują na rynku międzynarodowym w roli walut rezerwowych, interwencyjnych, lokacyjnych i kapitałowych. Włochy i Wielka Brytania wycofały swoje waluty z ESW, decydując o swobodnej
transakcyjnych fluktuacji ich kursów, obni\eniu uległy kursy innych walut, co doprowadziło do ich dewaluacji.
Od sierpnia 1993r. obowiązywał nowy dopuszczalny margines wahań kursów walut (15%),
Waluta rezerwowa to taka, w której kraje przechowują swoje rezerwy walutowe. Udział w całości zmianie uległy tak\e zasady interwencji obowiązkowych na rynku monetarnym.
rezerw zale\ny jest od rozmiarów obrotów zagranicznych z krajami, których waluty występują w roli
rezerwowych oraz od struktury walutowej zadłu\enia zewnętrznego. Wykład 12:
Najwa\niejsze obecnie waluty rezerwowe to: dolar amerykański, funt brytyjski, euro, funt szwajcarski
oraz złoto. 3. Unia gospodarcza i walutowa
Waluta interwencyjna to waluta, w której banki centralne przeprowadzają operacje na rynkach 1.Proces tworzenia unii gospodarczej i walutowej
walutowych. Celem tych operacji jest stabilizacja kursu waluty krajowej względem innych walut lub - W czerwcu 1985r. Komisja Wspólnot Europejskich wydala Białą Księgę, która zawierała program
ukształtowanie tego kursu na poziomie uznanym za po\ądany. Główną walutą interwencyjną jest: tworzenia jednolitego rynku europejskiego do końca 1992r. Zawarto w niej plan działań,
dolar USA, euro oraz inne waluty, przede wszystkim funt brytyjski i jen japoński. zmierzających do wprowadzenia całkowitej swobody przepływów kapitałowych oraz konstrukcji
jednolitego rynku usług finansowych.
- Kolejny etap rozwoju integracji finansowej i monetarnej w ramach Wspólnot Europejskich
17 18
wyznaczony został na szczycie państw członkowskich w Maastricht (9-10.Xli.91). Traktat z - przechowywanie oficjalnych rezerw dewizowych państw członkowskich oraz zarządzanie nimi,
Maastricht, w którym zawarto propozycje utworzenia unii gospodarczej (UGW ang. Economic and - wspieranie sprawnego funkcjonowania systemów płatniczych.
Monetary Union - EMU) - wyra\ono wolÄ™ utworzenia unii walutowej, ekonomicznej i politycznej.
Główne instrumenty, które dla realizacji swoich celów mo\e wykorzystać ESBC - to przede wszystkim
W Traktacie określono warunki, tzw. - kryteria konwergencji, spełnienie których warunkowało rezerwy obowiązkowe, przy pomocy których banki centralne mogą stabilizować rynkowe stopy
przystąpienie krajów do UGW: procentowe, regulować płynność rynku oraz przeprowadzać operacje otwartego rynku.
1. stopa inflacji - wy\sza nie więcej ni\ o 1,5% od przeciętnej w trzech krajach Wspólnot o
najni\szych jej poziomach w poprzednim roku; Głównym zadaniem EBC jest ustalenie polityki pienię\nej i monetarnej dla całej Wspólnoty.
2. przeciętne stopy procentowe długo- i średnioterminowe mogły być wy\sze od stóp procentowych
w trzech krajach o najni\szych stopach najwy\ej o 2%; 1. Åšwiatowa Organizacja Handlu
3. kurs waluty krajowej musiał charakteryzować się stabilnością - za kryterium stabilności przyjęto
Światowa Organizacja Handlu (WTO - World Trade Organization) - powołana na mocy układu z
wahania mieszczÄ…ce siÄ™ w ciÄ…gu 2-ch ostatnich lat w granicach wyznaczonych przez Europejski
Marakeszu z 15.04.1994r., kończącego rokowania w ramach Rundy Urugwajskiej GATT, którego
System Walutowy;
postanowienia weszły w \ycie 1 stycznia 1995r.
4. deficyt finansów publicznych nie powinien przekraczać 3% PKB;
5. dług publiczny nie powinien być wy\szy ni\ 60% PKB.
WTO - zastąpiła Układ Ogólny w sprawie Ceł i Handlu (lub Układ Ogólny w spawie Taryf Celnych i
Zgodnie z ustaleniami przyjętymi w Maastricht realizacja unii gospodarczo-walutowej została
Handlu. GATT - General Agreement on Tariffs and Trade).
podzielona na trzy etapy:
GATT- podpisany w pazdzierniku 1947r., traktowany poczÄ…tkowo jako porozumienie tymczasowe,
- 1 etap rozpoczął się 1 lipca 1990r wraz z wejściem w \ycie dyrektywy o całkowitej liberalizacji
trwał do 31 grudnia 1994r.
przepływów kapitałowych na obszarze Wspólnoty;
- 2 etap - od 1 stycznia 1994r. - przygotowania do utworzenia Europejskiego Banku Centralnego. GATT byt porozumieniem, a nie klasyczną organizacją międzynarodową.
Powołano Europejski Instytut Walutowy (Frankfurt n/Menem), który był zalą\kiem Europejskiego
Banku Centralnego.W listopadzie l994r. stwierdzono, \e Wspólnota Europejska przekształciła się w
GATT pełnił następujące funkcje:
Unii Europejskiej,
1) Dokonywanie oceny sytuacji w handlu międzynarodowym i poszukiwanie środków do usuwania
- 3 etap - 1 stycznia 1999r. - wprowadzenie do obiegu międzynarodowego euro oraz rozpoczęcie
przeszkód w jego rozwoju,
działalności przez Europejski Bank Centralny oraz Europejski System Banków Centralnych. Z
2) Organizowanie wielostronnych rokowań handlowych,
początkiem stycznia 2002r. euro zostało wprowadzone do obiegu i do końca lutego 2002r. zastąpiło
3) Dokonywanie rewizji Układu w zakresie zasad polityki handlowej,
waluty krajowe w obiegu gospodarczym na rynku hurtowym i detalicznym.
4) Rozstrzyganie sporów dotyczących wykonywania zobowiązań przez członków,
5) Udzielanie zezwoleń na niewypełnianie przez państwa niektórych zobowiązań.
Na początku 1998r. wyłoniono grupę krajów, które stały się członkami UGW i od 1999r. zaczęły
realizować trzeci etap jej wprowadzania. Grupa ta obejmowała 11 państw (Austrię, Belgię, Finlandię,
Zasady te słu\yły do realizacji celów GATT i zostały przyjęte przez WTO.
Francję, Hiszpanię, Holandię, Irlandię, Luksemburg, Niemcy, Portugalię, Włochy) spośród 15 krajów
Podstawowe zasady w handlu międzynarodowym:
członkowskich UE - poniewa\ Dania, Grecja, Szwecja i Wielka Brytania nie spełniaty kryteriów
konwergencji. Grecja przystąpiła do UGW 1 stycznia 2001r.
" niedyskryminacja i równość traktowania (wszystkie kraje GATT-WTO mają
jednakowe prawo do równego traktowania partnerów handlowych, bez mo\liwości
Kluczowym elementem UGW jest wspólna waluta euro.
dyskryminacji),
Głównym celem unii gospodarczej i walutowej jest usprawnienie szeroko rozumianego procesu
" zasada wzajemności zwana te\ zasadą równych korzyści i koncesji,
wymiany na rynku wewnętrznym przez wprowadzenie jednolitego pieniądza i systemu
zharmonizowartych polityk ekonomicznych oraz pełna integracja finansowa.
" zasada tzw. klauzula narodowa, której istota polega na obowiązku traktowania towarów
zagranicznych na rynku kraju importera w sposób nie mniej korzystny ni\ tych samych lub
2. Instytucje unii gospodarczej i walutowej
substytucyjnych dóbr krajowych.
" uznanie taryf celnych i innych opłat o podobnym charakterze za jedyne dozwolone
Kluczowe elementy unii gospodarczo walutowej:
narzędzie polityki handlowej państw.
Europejski System Banków Centrałnych (ESBC) - instytucjonainy gwarant funkcjonowania
Głównym instrumentem liberalizacji handlu międzynarodowego w ramach GATT były
wspólnego rynku finansowego. ESBC składa się z Europejskiego Banku Centralnego (EBC) oraz
negocjacje, zwane rundami - odbywajÄ…ce siÄ™ co kilka lat.
narodowych banków centralnych.
Niezale\ność narodowych banków centralnych oraz ESBC, która ma wymiar funkcjonalny,
" Najwy\szym organem WTO jest Konferencja Ministerialna państw członkowskich. Zbiera
instytucjonalny, personalny oraz finansowy - działalność podlega kontroli.
się co dwa lata i podejmuje decyzje dotyczące wielostronnych porozumień handlowych.
" Kolejnym organem jest Sekretariat, którym kieruje Dyrektor Generalny mianowany przez
Nadrzędnym celem ESBC jest utrzymanie stabilności cen, która umo\liwi realizację innych celów,
Konferencję Ministerialną, która określa tak\e zakres jego zadań.
np. utrzymanie odpowiedniego tempa wzrostu gospodarczego oraz zwiększenie zatrudnienia.
Nale\ące do ESBC narodowe banki centralne mają do spełnienia określone zadania, takie
W 2001 r. do WTO nale\ało 130 krajów, w tym Chiny. Polska jest członkiem od 1.07.95r. W
jak:
grudniu 2000r. WTO rozpoczęła konferencję w Seattle celem przygotowania do zorganizowania
- określenie i realizowanie polityki pienię\nej UE,
kolejnej rundy rokowań.
- przeprowadzanie operacji dewizowych,
19 20
W następstwie podjętych ustaleń 31.12.2004r. w Genewie 147 członkowskich krajów WTO przyjęło
porozumienie, określające ogólne zasady znoszenia barier w handlu światowym.
2. Międzynarodowy Fundusz Walutowy
Międzynarodowy Fundusz Walutowy (International Monetary Fund) - MFW utworzony
został w wyniku porozumienia zawartego w trakcie Konferencji w Bretton Woods w 1944r.
MFW - zało\ony przez 44 państwa uczestniczące w Konferencji (w tym Polskę), w 2002r. było
ju\ 181 krajów. Polska wystąpiła z Funduszu w 1950r. i ponownie została jego członkiem w 1986r.
MFW spełnia trzy podstawowe funkcje:
1) funkcję regulacyjną, polegającą na nadzorowaniu stosowanych przez kraje członkowskie
ograniczeń walutowych,
2) funkcję kredytową, polegającą na dostarczaniu krajom członkowskim dodatkowych środków
finansowych w ró\nych formach kredytowania.
3) funkcję konsultacyjną, która polega na tworzeniu forum konsultacji i współpracy krajów
członkowskich.
Najwy\szym organem zarządzającym MFW jest Rada Gubernatorów składająca się z
gubernatorów (zazwyczaj są nimi ministrowie finansów, prezesi banków centralnych) i ich zastępców,
mianowanych przez wszystkie kraje nale\Ä…ce do MFW.
W latach siedemdziesiątych i następnych, po rozpadzie systemu walutowego z Bretton
Woods, Fundusz zachował przede wszystkim mo\liwości oddziaływania na kraje, którym udziela
pomocy finansowej, stymulując napływ do tych gospodarek kapitału zagranicznego.
3. Grupa Banku Åšwiatowego
Grupa Banku Światowego to zespół organizacji, których celem jest rozwój współpracy w
dziedzinie międzynarodowych stosunków finansowych.
Grupa Banku Światowego obejmuje dziś cztery człony:
1) Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju (International Bank for Reconstruction and
Development - IBRD),
2) Międzynarodową Korporacje Finansową (International Finance Corporation - IFC),
3) Międzynarodowe Stowarzyszenie Rozwoju (International Development Association - IDA),
4) WielostronnÄ… AgencjÄ™ Gwarancji Inwestycji (Multilateral Investment Guarantee Agency MIGA).
4. Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju
Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (ODCE - Organization for Economic
Cooperation and Deve!opment) wykształciła się z Organizacji Europejskiej Współpracy
Gospodarczej (OEEC - Organization for European Economic Cooperation, która powstała w 1948r. i
zajmowała się administrowaniem środkami napływającymi do Europy Zachodniej w ramach Planu
Marshalla.
Organem decyzyjnym OECD jest Rada, którą tworzą przedstawiciele państw
członkowskich oraz reprezentant Komisji Europejskiej.
Podstawowe zadania Rady - to określanie zadań wykonawczych dla Komitetów oraz
podejmowanie decyzji bud\etowych.
21
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
MIEDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODRCZEMiedzynarodowe stosunki gospodarcze IImiedzynarodowe stosunki gospodarcze (19 stron)Międzynarodowe Stosunki GospodarczePojęcie i przedmiot międzynarodowych stosunków gospodarczychMiedzynarodowe stosunki gospodarcze Iwięcej podobnych podstron