IMG�07 (2)

196

196

Ul.

l Wazy

z

PUl

^ Wid

lat

V^ckiei

dvv_Ul

ich

(Iw

te

na tri

siostry, wyjazd

bdhątetk^ na renomowaną pensj*; do Warszawy) z „trzpiotow^

—‘—‘---— -Min i^akol

eg cioty* | który]

ran W" — ppWiada narrator ku Jc-dne^^powTeJc^^^u brano, I /*łr/rfi tti*; prosto trzymała, ta machina, w której po godzin stać trzeba, żeby sUj nogi prostowały (lubo moje zdaje mi »ł mą domyć prosta)",** Czas akcji obu powieści UoffmanowcJ Jert — Jak u Scotta    - krótki; w lAmtach Uzaczyckle) zawiera hU: mił*

d/zy S hit ago 1609 raku'6.-66 grudnia roku następnego, w Dri^tr niku Krasińskim) — miądzy 1 stycznia 1750 a 7 czerwca 1761

^*5c%XV?f*^V*^,*^t*^Wa    podr&tp roku 1700, Wrocfsw J*^Wl

" 5^- y'a5|!!ll?'iS!12!£i    hUltnyctn*) to polaru u 369.

tyczne) miał zacząć się najcieki azych rozważań o fabule — rodzSiy^^ tych: powieściopisarstwo młodej Ktement^H nienowej. To w Jej Listach Elżbiety Hzec^u niku Franciszki Krasińskie) (1825) dokonał aentymen ta lny ch konwencji narracyjnych prek ■ nie u temperowa nogo elementu przygodowego opisami minionych czasów „zwyczajnego życia’•’^ powieści o tych minionych czasach Ją także nan to przed Panem Tadeuszem była bezspornie n a dzielną Jego kontynuatorką. ^aa Dalej niż Scott posuną motywów zdarzeniowych, co w obu jej tekstach u/a* ^r,^e<*^ult<jj przekonywająco sytuacją życiową bohaterek: Jako kobl ?,^ia ^ Iowy XVIII wieku nie mogą — mimo uprzy wilejowanej ^ społecznej — nadto wychylać się w niezwykle przygody^2 ciej przystoi im rola obserwatorek niż uczestniczek dramalyed nych wydarzeń. Dydaktyczny zamiar przeciwstawienia «ję opo-wiadaniom o „chorobliwej" miłości, tak przecież zadomowionym w powieściach sentymentalnych, tu owocował w skierowaniu .^antykwarycznej" uwagi na obyczajowe realia życia codziennego (także dającej się usprawiedliwić specyfiką „niewieściego⁰ pa* trzenia na świat). Toteż w powieściach Hoffman owej mamy daj czynienia z konsekwentnie przeprowadzoną przemiennościyH wiadań o przygodach „niezwyczajnych" (ślubj

na renoim/wuiiii    —    ,    , 7/    .    ,

tymi" Informacjami o .prawach drobnych które grentą j*> <mn-* dziejowe nabierają niejednokrotnie charakteru anegdoty jak ctfoSby owo ^wierzenie o „krzyżu żelaznym , „w kury

I-Jju w Dzienniku Krasińskiej mamy jeszcze do czynienia z re-IStern dawnej tradycji biograficznej (zapis pierwszy narratorki L „opisaniem" dotychczasowego jej życia), ale nie zmienia I u istoty przyjętej przez pisarkę konwencji: nie mówi się, jak _y Doiwiodczyńikim, o całej biografii do chwili stabilizacji ży-I eowej, bo wzorem powieści Scottowskiej wybiera się jeden paro-I letni fragment tycia. To okrojenie czasu ogranicza pole fabryko-[ wanta przygód.

Jest rzeczą zrozumiałą, że konwencja narracyjna narzucała Untkiej pewne konieczności, ale i dawała pewne atuty. Koniecznością było — dla zachowania podstawowych wymogów uwnetyzmu formalnego — pozostawienie luk czasowych pomiędzy jednym a drugim zapisem lub listem (niekiedy wypełnia-t uydł cx post informacjami, że „przedwczoraj nic się nie zda-i    Atutem —- zrównywanie na planie narracyjnym (bo

•^it(‘ ł^{orma c}%y tekst list listowi równy, zapis dzienny — taki I gatunkowo z wczoraj, jak z dzisiaj) spraw o różnej donios-7”' | więc nadawania doniosłości „bezzdarzeniowym" faktom Znacznie więcej z tradycyjnej pogoni za wypadami pozostało w powieściach ostatniego okresu przedliatopado-pisanych w trzeciej osobie. Tak jest w Maluńnie (1816) zartoryskiej Wirtemberskiej, powieści skądinąd nowatorskiej, jw próba przezwyciężenia tradycyjnego dydaktyzmu"; tak M W utworach Elżbiety Jaraczewskiej, a nawet w Panu Sta-⁷⁰*m (^182fl) Fryderyka Skarbka („nawet", bo spośród wymiecionych autorów Skarbek, podobnie Jak Hoffmanowa, stosunkowo fiajkonsekwentnicj rugował udziwnienia fabularne). To pra-wdi, że w MaluHnie bardziej o niezwykłość niż liczbę wypadków chodzi, prawda też, że Jaraczewska wykazała wiele predy-Jekcji do rodzajowych scenek życia „wieśniaczego" (czym ujęła później Kraszewskiego i Grabowskiego" mimo sentymental-no-rokokowych ubarwień tych scenek), ale w zawiłościach fabuły obie pisarki upatrywały prawdziwą istotę gatunku. Pozostawiwszy autorom polistopodowym wzory „flamandzkich ma-

^u: „ . _u n<./iyvk Sytuacja Malwtny" w powtaiciopUantwie poi-^ StyilBlyka poetyka.    ⁰»^r“    «• Szykowa

I J. fłłswlń*M.    zrofoirowal 8. Czerwiński, Elżbieta z Krattń-

m KWMUSIS (.ty/lium z dziejów powieiciopiiarttwa polikieao), Kra-ikkti Joracztu»K^a <**'**"    * "