Kurs psychografologii  I stopień
Część trzecia
Twoja trzecia lekcja: dzisiaj dowiesz się co kryje się za pojęciami  pismo
oraz  cechy pisma oraz poznasz między innymi wskazówki do odczytania
charakterów osób piszących wąskim pismem
Zapraszam!
Pojęcie pisma
 Pismo to system znaków, pozwalających na widzialne utrwalanie myśli w konkretnym
języku 1, wyraża myśli, służy komunikacji. Zaczątkami pisma były znaki własności, symbole,
które po wynalezieniu pisma nie zanikły, lecz utrzymały się w stanie szczątkowym. Właściwe
pismo rozwinęło się z piktografii (przedstawienia rysunkowe, obrazkowe), rysunki te mogły
być odczytywane przez ludzi posługujących się różnymi językami. Znaki symbolizujące
rzeczy mogły być również znakami-słowami, w Grecji nazywanymi hieroglifami. Pod koniec
IV tysiąclecia p.n.e. w Mezopotamii ukształtowało się pismo klinowe wykorzystujące
podobieństwo brzmieniowe (elementy fonetyczne języka). Zanim powstał alfabet
posługiwano się różnymi rodzajami pisma, między innymi: pismem ideograficzno-
fonetycznym (Chiny), demotycznym, sylabicznym. Alfabet wynaleziono około drugiej
połowy II tysiąclecia p.n.e. na obszarach Fenicji lub Palestyny. Pismo alfabetyczne składa się
z systemów znaków. Istnieje wiele odmian pisma alfabetycznego w zależności od tego, kto,
jakim alfabetem się posługuje. Na przykład: pismo gotyckie, którego kształt jest
uwarunkowany tendencjami kulturowymi i niektóre formy liter można porównać do gotyckiej
architektury, czy też pismo łacińskie przypominające kształt budowli romańskich2.
Historia grafologii wskazuje, że jej prekursorzy zajmowali się głównie badaniem pisma
powstałego w oparciu o alfabet łaciński, do tego też odnoszą się ich wnioski przyczyniające
się do rozwoju i stanowiące podstawę współczesnej grafologii.
Jak to się dzieje, że można badając pismo poznać np. stan emocjonalny, czy stan
zdrowia jego autora? Indywidualne właściwości danego organizmu, takie, jak stan zdrowia,
stan układu nerwowego, oddziałują w sposób istotny na pismo. Jest ono efektem  bardzo
złożonej aktywności zdeterminowanej współpracą szeregu mechanizmów: ruchowego,
1
http://wiem.onet.pl/wiem/004589.html.
2
B. Gawda, Psychologiczna analiza pisma, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1999, str. 34.
czuciowego, wzrokowego, jak również składnika wyższego rzędu związanego z czynnością
mowy, zdolnością rozumienia symboli językowych, pisania tych symboli i układania ich w
zdania 3. Pismo jako wytwór procesów psychofizjologicznych całego organizmu ludzkiego,
stanowi odzwierciedlenie funkcji intelektualnych i sprawności układu ruchowego. W procesie
powstawania pisma bierze udział decydent (tj. wyspecjalizowane partie kory mózgowej) oraz
realizator (tj. układ ruchowy: narząd ruchu, neuron ruchowy obwodowy, neuron ruchowy
ośrodkowy, układ pozapiramidowy, móżdżek). Każdy z tych układów stanowi wysoko
zorganizowany twór neurofizjologiczny, czuły na wszelkie uszkodzenia i reagujący na nie
zaburzeniami ruchowymi. Te z kolei przekładają się na obraz pisma4 powodując zaburzenia
graficzne przejawiające się na przykład: w dużych odstępach międzywyrazowych.
Jedna z definicji mówi, że pismo jest poczynionym na papierze przez mięśnie znakiem
centrów psychicznych. Znajdują się one w rdzeniu mózgowym i w korze mózgowej, z której
inicjowane są wszystkie ruchy zgodnie z wolą człowieka, w tym te umożliwiające akt pisania.
Z czasem, w wyniku ćwiczeń ruchy stają się automatyczne i przechodzą do systemu
motorycznego kierowanego przez rdzeń mózgowy. W owych centrach leżą dwa ośrodki, które
mają szczególne znaczenie dla procesu pisania  pallidum i striatum. Gdy są one wyłączone
lub uszkodzone zmienia się cała nasza motoryka. Odpowiednio do ich funkcjonowania
powstajÄ… cztery typy pisma: typ pallidarny, striarny, kortykalny i subkortykalny. Oto ich
przykłady.
Rys. 8. Pismo pallidarne5.
Typ pallidarny określa pismo robiące wrażenie nieskoordynowanego, niepohamowanego,
wyrażające przewagę popędów nad wolą i kontrolą.
3
W. Chłopicki, J.S. Olbr ycht, Wypowiedzi na piśmie jako objawy zaburzeń psychicznych, PZWL,
Warszawa 1959, str. 8.
4
M. Legień, Test graficzny jako metoda oceny stanu psychofizycznego testatora, Archiwum medycyny
sÄ…dowej i kryminalistyki, tom XXXVIII, Warszawa 1988, str. 45.
5
A. Lüke, Sztuka pisania, czyli ty i twój charakter, Wydawnictwo Luna, WrocÅ‚aw 1993, str. 46.
Pismo wykazujÄ…ce usztywnienie striarne6.
Typ striarny określa pismo, w którym impulsy zostają wstrzymane, zahamowane. Sprawia
ono wrażenie usztywnionego, niedostatecznie skoordynowanego.
Pismo wykazujÄ…ce usztywnienie kortykalne7.
Typ kortykalny określa pismo regularne, sprawiające wrażenie formalnego. Można dostrzec
w nim pojedyncze ruchy wskazujÄ…ce na koordynacjÄ™ impulsu i woli.
Pismo subkortykalne8
6
A. Lüke, Sztuka pisania, czyli ty i twój charakter, Wydawnictwo Luna, WrocÅ‚aw 1993, str. 46.
7
Tamże, str. 47.
8
A. Lüke, Sztuka pisania, czyli ty i twój charakter, Wydawnictwo Luna, WrocÅ‚aw 1993, str. 47.
Typ subkortykalny pokazuje właściwe działanie rdzenia mózgowego. Pismo wskazuje na
ruchy rytmiczne, dobrze wyważone i skoordynowane, sugeruje, że piszący w ten sposób w
swej strukturze jest zbliżony do naturalnej harmonii9.
Osobowość wyraża się w charakterze pisma, ponieważ stanowi ono  graficzny rzut
uwarunkowań i informacji mózgowych modelowanych, od stawu ramienia do palców ręki
przez neurony napędowe przy pomocy pięciuset mięśni doprowadzających.(...) Każdy ruch
wyrażony w rysunkach, liniach i odstępach znaku graficznego, zgodny jest ze schematami
myślowymi umiejscowionymi w złożonym świecie neuronów 10. Kształt pisma może być
traktowany jak utrwalony na papierze ruch ciała lub gest. Organizm ludzki zbudowany jest w
sposób niepowtarzalny, jego funkcje psychofizyczne są właściwe tylko jemu, odnosząc się
więc do przytoczonych tu definicji pisma można wnioskować, że w takim razie każdy
rękopis, będący efektem czynności organizmu ludzkiego posiada również indywidualny
charakter. Cechy pisma każdego człowieka są więc niepowtarzalne i odzwierciedlają jego
osobowość.
Cecha pisma  co to takiego? W ogólnym ujęciu cechą jest właściwość danej rzeczy,
zjawiska lub osoby11. Pod pojęciem  cecha pisma należy więc rozumieć właściwości pisma,
jego charakterystyczne elementy. Wyodrębniamy je z uwagi na: wielkość, szerokość znaków,
nachylenie, skrętność, tempo pisania, odstępy między wyrazami, odstępy między wierszami,
siłę i równomierność nacisku, sposób kreślenia znaków diaktrycznych, proporcje wysokości
elementów nadlinijnych, podlinijnych i wstęgi, harmonijność pisma, kierunek linii
podstawowej wiersza, stopień czytelności, budowę liter i rodzaj wiązań, elementy dodatkowe,
wyróżniające się.
W psychologii oczywista jest zasada wzajemnego oddziaływania: bodz
ców zewnętrznych na
nasze wnętrze, i odwrotnie, to co dzieje się w naszym wnętrzu, ujawnia się na zewnątrz w
sposobie bycia, gestach, dynamice i sposobach działania, wyglądzie (doskonałym przykładem
może tu być psychoterapia Gestalt, która opiera się między innymi na wychwytywaniu
anomalii w wyglądzie, docieraniu do zdarzeń i przeżyć, które pozostawiły ten ślad i
budowaniu nowej  opinii o nich, co z kolei pozytywnie wpłynie na wygląd i zachowanie
pacjenta12). Podobnie każde przeżycie, uczucie, każda myśl, która przyczynia się do
kształtowania charakteru człowieka wyraża się we wszelkiej jego działalności, również w
9
Tamże, str. 48.
10
J.P. Zajączkowski, Grafologia. Charakter pisma mówi wszystko o człowieku, Wydawnictwo  Rój ,
Warszawa 1990, str. 5.
11
Encyklopedia popularna, PWN, Warszawa 1982, str. 114.
12
J. I. Kepner, Ciało w procesie psychoterapii Gestalt, Wydawnictwo Pusty Obłok, Warszawa 1991.
piśmie. A jeżeli zostało to wyrażone i utrwalone w piśmie, istnieją sposoby, dzięki którym
można je odczytać. I jak już wiesz, badaniem związku pomiędzy cechami pisma, a
osobowością człowieka i analizowaniem motywów jego postępowania, zajmuje się
psychografologia.
Oto kolejne cechy pisma do interpretacji:
Szerokość pisma
Szerokość to cecha pisma, którą możemy ustalić przy pomocy pomiaru. Określamy ją,
przyjmując za wzorzec małą literę n, która zgodnie z normą powinna mieścić się w
kwadracie. Jeżeli mieści się w prostokącie leżącym, pismo uznajemy za szerokie, jeżeli
mieści się w prostokącie stojącym, pismo jest wąskie.
a. b. c.
a. Wzorcowa wielkość litery, b. Pismo wąskie, c. Pismo szerokie.
Szerokość lub wąskość pisma wyraża odpowiednio: rozluz
nienie, lub skrępowanie. Piszący w
sposób rozluz
niony podobną postawę przyjmuje w życiu. Analogicznie, brak swobody,
wyrażony w piśmie wąskim, towarzyszy wszystkim poczynaniom jego autora.
Pismo szerokie
Przykład pisma szerokiego.
Wskazówki interpretacyjne: dążenie do rozwoju, otwarcie na świat, spontaniczność,
nierozwaga, przedsiębiorczość, gorliwość, ekspansywność, ufność, brak uprzedzeń,
rozluz
nienie, brak skrupułów, elokwencja, utrata własnego  ja .
Pismo wÄ…skie
Przykład pisma wąskiego.
Wskazówki interpretacyjne: poważny stosunek do życia, powściągliwość, lęk przed życiem,
sceptycyzm, mała wiara w siebie, wąskie horyzonty, mniejsze zdolności adaptacyjne,
wewnętrzny brak swobody, psychiczne zamknięcie, niewielka energia życiowa,
samoograniczenia, godny zaufania.
Przypomnij sobie z pierwszej części kursu  interpretujemy te elementy pisma, które
odbiegają od normy! Gdy szerokość pisma mieści się w normie , to również zachowanie
autora rękopisu wskazuje, że np.: nie jest ani przesadnie powściągliwy, ani też przesadnie
swobodny.
Ćwiczenie dla Ciebie:
1. Dzisiaj ćwiczenie, które grafolodzy zalecają swoim uczniom. Potrzebne Ci będą: ołówek,
oraz rękopis innej osoby. Wez
ołówek do ręki i staraj się wodzić nim po liniach, kształtach
liter, próbując naśladować akt pisania autora rękopisu. Obserwuj swoje reakcje.
Powodzenia!