skanuj0021

„Przez grupy pierwotne rozumiem grupy charakteryzujące się współpracą i bezpośrednim kontaktem twarzą w twarz. Są one pierwotne pod wieloma względami, przede wszystkim jednak ze względu na swą fundamentalną rolę w kształtowaniu społecznej natury i ideałów jednostki. Psychiczny rezultat bezpośredniego kontaktu stanowi tego rodzaju zespolenie się indywidualności w jedną całość, że wspólne życie i wspólne cele grupy, w pewnym przynajmniej zakresie, stają się treścią jaźni indywidualnej. W najprostszy chyba sposób można określić tę całość za pomocą zaimka «my»; zakłada on stopień sympatii oraz wzajemnej identyfikacji, którego naturalnym wyrazem staje się wyrażenie «my». Człowiek żyje w poczuciu łączności z całością i to uczucie wyznacza głównie jego dążenia¹”.

Wspólnota a stowarzyszenie

Na użytek rozważań pedagogicznych konieczny jest uzupełniający ko mentarz dotyczący znaczenia przymiotnika „grupa pierwotna”. Otóż Ryszard Wroczyński dokonując typologii środowisk wychowawczych za kryterium zróżnicowania elementów otoczenia wychowawczego przyjął m.in. sposób ich powstania. Podstawą do takiego rozróżnienia były klasyfikacje Ferdy nanda Tónniesa oraz R. Mac Wera zbiorowości ludzkich na wspólnoly (Gemeinschaft, community) i stowarzyszenia (Geselschaft, association). Te pierwsze oznaczają właśnie grupy pierwotne - powstałe w sposób naturalny, bez ingerencji człowieka, w wyniku „przyrodniczej” istoty ludzkich potrzeb i dążeń. Te drugie zaś w pedagogice społecznej nazywamy grupami (środo wiskami) intencjonalnymi, celowymi, organizowanymi przez człowieka dl.i realizacji konkretnych zadań. Do pierwszych więc zaliczymy rodzinę, spo łeczność lokalną i grupę rówieśniczą. Są one w tym sensie pierwotne, ze zrodziła je bezrefleksyjna natura człowieka i spontaniczny rozwój stosunków interpersonalnych. Są w tym sensie pierwotne, że towarzyszą człowiekowi od samych narodzin gatunku. Wreszcie ich pierwotność wyraża się w donn nującym znaczeniu w rozwoju osobowym człowieka.

Rodzina w różnej postaci jest obecna w każdym znanym człowiekowi kręgu kulturowym i na wszystkich, znanych etapach rozwoju gatunkowego

Społeczność lokalna, jak dowodzą badania etnograficzne, kształtowała su, pod naciskiem warunków przyrodniczo-społecznych, stanowiących często okoliczności zagrażające przetrwaniu jednostki. Przymus obrony, koniec/ ność podziału obowiązków, warunki geograficzne „wymuszały” tworzeń u się zbiorowości osiedleńczych, które w dalszym rozwoju przekształcały su; w kulturowe formy bytowania społecznego, znane dzisiaj pod pojęciem sąsiedztwa lub szerzej społeczności lokalnych.

Grupa rówieśnicza dziecięca powstaje w wyniku naturalnej potrzeby

Cyt. za A. Kłoskowskq, Małe Krupy i społeczeństwo masowe, w: „Kulturo i Społeczeństwo”, I Ni 1969, nr 3, z: Cli. II. Cooley, Social Orpaniz.ation, N. York 1909