2009-11-07
Rachunek kosztów:
Rachunek kosztów jest procesem ustalania kosztów
prowadzenie działalności gospodarczej polegającej na
wytwarzaniu wyrobów, świadczenia usług i wykonywaniu
funkcji.
Koszty, nakłady a
Przedmiotem rachunku kosztów są zawsze koszty
prowadzenia działalności gospodarczej wymagającej
prowadzenia działalności gospodarczej wymagającej
wielkość produkcji
wielkość produkcji
wykorzystania zasobów majątkowych przedsiębiorstwa.
wykorzystania zasobów majątkowych przedsiębiorstwa.
Podmiotem rachunku kosztów jest jednostka
gospodarcza prowadząca dana działalność gospodarczą
polegającą na wytwarzaniu wyrobów lub świadczeniu
usług.
Podstawowym celem rachunku kosztów
prowadzonego systematycznie w przedsiębiorstwie jest
dostarczanie decydentom wieloprzekrojowych informacji
ekonomicznych o kosztach działalności.
Informacje generowane przez rachunek
Rodzaje nakładów:
kosztów potrzebne są do:
nakłady pracy \
ywej (nakłady siły roboczej)
są miarą ilości pracy ludzkiej wydatkowanej w
ustalenia kosztów wytworzenia wyrobów i
związku z daną działalnością gospodarczą,
świadczenia usług,
nakłady środków trwałych (nakłady środków
obliczania uzyskiwanych wyników, pracy) są częścią tych środków, która została
zu\
yta w procesie gospodarczym,
zu\
yta w procesie gospodarczym,
wartościowej wyceny zasobów,
wartościowej wyceny zasobów,
nakłady materiałowe (nakłady przedmiotów
ustalenia cen sprzeda\
y produktów,
pracy) są ilością materiałów zu\
ytych w danym
oceny efektywności gospodarowania,
okresie do wytworzenia określonej ilości
wyrobów lub świadczenia określonej ilości usług,
kontroli działalności,
nakłady pienię\
ne są ilością środków
podejmowania decyzji ekonomicznych.
pienię\
nych danej jednostki wykorzystywanych z
powodu ponoszenia ró\
nych opłat na istnienie i
funkcjonowania jednostki gospodarczej.
1
2009-11-07
Co to jest strata? Co to jest wydatek?
Zu\
ycie czynników produkcji nieekwiwalentne, w
Wydatki są ponoszone równie\
w celu
rezultacie którego nie powstają u\
yteczne efekty jest
prowadzenie normalnej działalności
stratą z działalności gospodarczej.
jednostki gospodarczej. Wydatek oznacza
Równie\
zmniejszenie zasobów majątkowych
Równie\
zmniejszenie zasobów majątkowych
ka\
dy rozchód środków pienię\
nych, z
ka\
dy rozchód środków pienię\
nych, z
przedsiębiorstwa spowodowane zdarzeniami o
charakterze losowym (np. po\
arem, powodzią,
kasy lub rachunku bankowego jednostki
kradzie\
ą, postępowaniem układowym lub
gospodarczej, w związku z zapłatą za
naprawczym) nie jest zaliczane do kosztów. Są to
określone dobra lub usługi oraz w związku
straty nadzwyczajne.
z regulowaniem ró\
nych zobowiązań
jednostki.
Koszty w układzie
Układy kosztów:
rodzajowym.
Podział kosztów według rodzajów słu\
y do
układ rodzajowy,
przybli\
onego rozgraniczenia nakładów na pracę \
ywą
i pracę uprzedmiotowioną (amortyzacja, materiały). W
układ kalkulacyjny,
przemyśle polskim obowiązuje następujący układ
według miejsc powstawania, rodzajowy:
według miejsc powstawania, rodzajowy:
płace,
na stałe i zmienne,
składki z tytułu ubezpieczenia społecznego,
amortyzacja środków trwałych,
układ funkcyjny.
koszty materiałowe,
energia,
inne koszty materialne,
inne koszty niematerialne.
2
2009-11-07
Koszty w układzie
Koszty w układzie kalkulacyjnym.
rodzajowym.
kalkulacje wstępne sporządzane przed
Koszty w układzie rodzajowym mo\
na te\
podzielić na
rozpoczęciem produkcji. Zawierają one
tzw. koszty osobowe (płace+ubezpieczenia) i koszty
przewidywane zu\
ycie (wraz z jego wyceną)
rzeczowe ( amortyzacja, materiały, energia).
pracy \
ywej oraz pracy uprzedmiotowionej w
Rodzajowy układ kosztów pozwala na badanie
Rodzajowy układ kosztów pozwala na badanie
środkach produkcji, przypadającą na jednostkę
środkach produkcji, przypadającą na jednostkę
proporcji między poszczególnymi rodzajami kosztów w
wyrobu.
określonych okresach. Rodzajowy układ kosztów jest
kalkulację wynikową, którą sporządza się po
stosowany w planowaniu, księgowości i
wyprodukowaniu kalkulowanych wyrobów.
sprawozdawczości finansowej.
Opiera się ona na danych faktycznych,
wynikających z ewidencji dokumentów.
Koszty pośrednie i koszty bezpośrednie. Koszty według miejsc powstawania.
Koszty bezpośrednie są to koszty, które mo\
na Podział kosztów według miejsc
bezpośrednio odnieść do poszczególnych wyrobów na powstawania umo\
liwia ustalenie
podstawie z
ródłowych dokumentów. odpowiedzialności poszczególnych
komórek (oddziałów) za wysokość
komórek (oddziałów) za wysokość
Koszty pośrednie są to koszty, których nie da się
Koszty pośrednie są to koszty, których nie da się
określonych pozycji kosztów.
rozliczyć na produkowane wyroby bezpośrednio, a
jedynie za pomocą  kluczy podziału. Do kosztów
pośrednich zalicza się : koszty wydziałowe,
ogólnozakładowe itp.
3
2009-11-07
Koszty w układzie
Koszty stałe i zmienne.
funkcyjnym.
Koszty stałe nie ulegają zmianie przy
Układ funkcyjny ma na celu grupowanie kosztów
zmianie rozmiaru działalności (np.
w zale\
ności od rodzaju działań
opłaty czynszowe lub amortyzacja).
przedsiębiorstwa, np. według podstawowych
Koszty zmienne zmieniają się
funkcji i faz procesu gospodarczego. Badając
funkcji i faz procesu gospodarczego. Badając
proporcjonalnie do zmiany rozmiaru
proporcjonalnie do zmiany rozmiaru
koszty w układzie funkcyjnym, mo\
na powiązać
działalności. Zachowują się jak liniowa
je z wielkością i dynamiką uzyskiwanych efektów
funkcja względem rozmiaru (y=ax).
procesów gospodarczych.
Jednostkowy koszt zmienny kz=a jest
wielkością stałą.
Graficzna prezentacja PROGU
Uproszczony wzór kosztu całkowitego RENTOWNOŚCI (BEP)
Przychody
Koszty
Przychody
Kc = Ks + kz Q
całkowite
Zysk operacyjny
Zysk
Zysk
BEP
gdzie :
Koszty zmienne
Koszty
Kc- koszt całkowity
całkowite
Ks- koszt stały
Strata
kz- koszt jednostkowy zmienny Koszty stałe
Q  wielkość produkcji
Produkcja/Sprzeda\

4
2009-11-07
Kontrola kosztów Produkcja  nowego dobra
wzorcowe wartości kosztów - dzielą się na
Czy nas na to stać?
koszty planowane i koszty normatywne.
Czy mamy odpowiednie zasoby?
pomiar rzeczywisty kosztu wytworzenia
powstaje w rezultacie prowadzenia działań
powstaje w rezultacie prowadzenia działań
Czy potrafimy to zrobić?
Czy potrafimy to zrobić?
rachunkowości
rachunkowości
porównanie kosztu rzeczywistego ze Czy umiemy to zorganizować?
wzorcem jest to istota kontroli kosztów
analiza przyczyn powstania odchyleń jest
pierwszą zasadniczą czynnością kontroli
Funkcja produkcji określa maksymalne rozmiary
produkcji, jakie są mo\
liwe do osiągnięcia przy
Decyzja o produkcji określonego
ró\
nym poziomie nakładów. Funkcja produkcji jest
dobra wymaga więc rozwiązania
zbiorem technicznie efektywnych metod
wytwarzania.
dwóch podstawowych problemów:
technicznego i organizacyjnego.
Rozmiary Nakłady kapitału Nakłady pracy
produkcji
produkcji
100 4 4
100 2 6
106 2 7
200 4 12
5
2009-11-07
Minimalizacja kosztów a wybór
Technika a technologia:
technologii.
Technologia jest to określona metoda łączenia
Nakład Nakład pracy Stawka z a Stawka płacy Koszt Koszt Koszty
czynników produkcji w procesie wytwarzania dóbr.
Technika to zbiór wszystkich znanych technologii. kapit. wynajem kapitału pracy całkowite
Funkcja produkcji jest zbiorem wszystkich technicznie
Funkcja produkcji jest zbiorem wszystkich technicznie
maszyn
maszyn
efektywnych technologii.
Technologia A 4 4 320 300 1280 1200 2480
Postęp techniczny to wynalazek lub udoskonalenie
organizacyjne, które pozwalają na wytwarzanie tej samej Technologia B 2 6 320 300 640 1800 2440
wielkości produkcji przy ni\
szym ni\
poprzednio
poziomie nakładów.
Czynnikochłonność produkcji. Czynnikochłonność produkcji.
Technologię wymagającą zastosowania
Nakład kapit. Nakład pracy Stawka z a Stawka płacy Koszt kapitału Koszt pracy Koszty
małej ilości kapitału i du\
ej ilości pracy
wynajem całkowite
maszyn określamy mianem technologii
pracochłonnej.
pracochłonnej.
Technologia A
Technologia A
4 4 320 340 1280 1360 2640
4 4 320 340 1280 1360 2640
Technologię wymagającą zastosowania
Technologia B
2 6 320 340 640 2040 2680
du\
ej ilości kapitału i małej ilości pracy
określamy mianem technologii
kapitałochłonnej.
6
2009-11-07
Koszty całkowite i przeciętne w
Krzywa skali produkcji
długim okresie czasu.
kj
Długi okres to czas niezbędny do dostosowania
do nowych warunków wszystkich rodzajów
czynników produkcji w przedsiębiorstwie.
Krótki okres to czas, w którym przedsiębiorstwo
Krótki okres to czas, w którym przedsiębiorstwo
jest w stanie tylko częściowo dostosować
Korzyści
Niekorzyści
skali
czynniki wytwórcze do nowych warunków.
skali
Przeciętne koszty produkcji są równe kosztom
całkowitym podzielonym przez wielkość
produkcji.
Wielkość produkcji
Korzyści i niekorzyści ze skali
y
ródła korzyści skali:
produkcji.
Korzyści ze skali produkcji (inaczej rosnące przychody
Niepodzielność procesu produkcji  koszty
ze skali) występują wtedy, kiedy długookresowe koszty
stałe.
przeciętne spadają wraz ze wzrostem rozmiarów
produkcji.
Specjalizacja.
Specjalizacja.
Stałe przychody ze skali pojawiają się wówczas, gdy
Stałe przychody ze skali pojawiają się wówczas, gdy
długookresowe koszty przeciętne są stałe przy wzroście
Zastosowanie lepszych maszyn.
produkcji.
Niekorzyści skali (inaczej malejące przychody ze skali)
występują wtedy, kiedy długookresowe koszty przeciętne
rosną wraz ze wzrostem produkcji.
7
2009-11-07
y
ródła niekorzyści skali: Koszty w przedsiębiorstwie:
Mened\
erskie niekorzyści skali. Koszt utraconych mo\
liwości;
Czynniki geograficzne Koszt odroczonej decyzji.
Dziękuję za uwagę
8