3582308321

LEKI UKŁADU WEGETATYWNEGO

FIZJOLOGIA I ANATOMIA

Nadrzędne ośrodki układu wegetatywnego znajdują się w mózgu i w rdzeniu kręgowym. Ośrodki układu parasympatycznego obejmują jądra n. lll,VIi,lX,X oraz odcinek Si -S4 rdzenia kręgowego, a układu sympatycznego Thi (C₇) - Th 12 oraz Li - L3.

Ośrodki te łączą się włóknami przedzwojowymi ze zwojami autonomicznymi. Na zakończeniach tych włókien uwalniana jest acetylocholina(Ach), zaś receptor komórki zwojowej jest receptorem choiinergicznym neuronalnym - receptor nikotynowy (N).

Zwoje układu przywspółczulnego rozsiane są w organizmie, a większość zwojów współczulnych zgrupowana jest w pniu współczuinym. Neurony zwojów oddają wypustki biegnące do poszczególnych narządów. Na zakończeniach tych włókien pozazwojowych uwalniana jest w układzie przywspółczuinym acetylocholina, działająca na receptory muskarynowe, a w układzie współczuinym noradrenalina (norepinefryna), działająca na receptory adrenergiczne a i A. Swoistymi wyjątkami są: rdzeń nadnerczy i gruczoły potowe, które mają unerwienie sympatyczne poprzez mediator Ach, która w przypadku rdzenia nadnerczy będącego zmienionym zwojem sympatycznym pobudza go poprzez receptor nikotynowy do wydzielenia do krwi adrenaliny (A) i noradrenaliny CNA).

Niektóre narządy w normalnych warunkach, pozostają w większym stopniu pod wpływem jednego układu np. w uWadzie krążenia główną rolę odgrywa układ współczulny, a wprzewodzie pokarmowym przywspółczuiny.

NARZĄD_UKŁAD WSPÓŁCZULNY_UKŁAD PRZY WSPÓŁCZULNY

RECEPTOR EFEKT    RECEPTOR EFEKT

SERCE |	rn	wzrost HR, siły skurczu, przewodnictwa i	|m II	zwolnienie HR
		pobudliwości (-> wzrost zużycia tlenu)
NACZYNIA SKÓRNE l| TRZEWNE 1		skurcz wzrost ciśnienia	M 1	rozkurcz -> spadek ciśnienia ||
NACZYNIA MIĘŚNI	fi? |	rozkurcz -» spadek ciśnienia
SZKIELETOWYCH
MIĘSNIE OSKRZELI	B? |	Rozkurcz	1 M 1	skurcz |
MIĘŚNIE JELIT I	ax	rozkurcz (bez znaczenia)	M 1	skurcz
OKO |	afi	rozszerzenie źrenic	M 1	zwężenie źrenic, wzrost ciśnienia
				śródgałkowego
MACICA |	fi2 |	Rozkurcz

Środki hamujące przewodnictwo w zwojach współczulnych są rzadko stosowane w celu obniżenia ciśnienia. Takim lekiem jest trimetafan - stosowany w przełomach nad ciśnieniowych opornych na leczenie i tylko w warunkach szpitalnych. Podobnie mekamylamina - stosowana w Polsce jako lek zmniejszający napięcie mięśnia wypieracza pęcherza moczowego. Leki te mają bardzo wiele działań niepożądanych, ponieważ działają także na zwoje przywspółczulne - w obu u Wad ach działa bowiem ta sama substancja przekaźnikowa czyli Ach.

Znaczna część leków działających na u Wad autonomiczny to związki działające na synapsy znajdujące się w narządach. Ponieważ w tych synapsach układ przywspółczuiny ma inną substancję przekaźnikową niż układ współczulny leki działają tylko na jeden z tych układów. Dlatego dzielimy leki uWadu wegetatywnego na leki układu przywspółczulnego (filogenetycznie starszego) i leki u Wad u współczulnego.