3582321559

STANY NADZWYCZAJNE

ISTOTA INSTYTUCJI

•    STAN NADZWYCZAJNY TO POJAWIENIE SIĘ W PAŃSTWIE SYTUACJI SZCZEGÓLNEGO ZAGROŻENIA, KTÓREJ ROZWIĄZANIE WYMAGA SIĘGNIĘCIA DO ŚRODKÓW SZCZEGÓLNYCH TAKICH JAK:

•    KONCENTRACJA WŁADZY W RĘKACH EGZEKUTYWY;

•    OGRANICZENIA PRAW I WOLNOŚCI OBYWATELI;

•    ZMIANY W STRUKTURZE I ZASADACH FUNKCJONOWANIA ORGANÓW PAŃSTWOWYCH,

•    ZMIANY W SYSTEMIE STANOWIENIA PRAWA.

•    czyli zawieszenie niektórych regulacji konstytucyjnych i wprowadzenie regulacji wyjątkowych;

•    paremia: salus rei publicae suprema /ex esto (ratunek Rzeczypospolitej - prawem najwyższym);

•    trzy tendencje we współczesnych regulacjach dot. stanów nadzwyczajnych:

•    konstytucjonalizacja tych regulacji - przy czym szerokość i głębokość tych regulacji uzależniona jest od doświadczeń historycznych państw;

•    dyferencjacja różnych postaci stanu nadzwyczajnego ze względu na konieczność doboru środków do celów;

•    parlamentaryzacja procesu podejmowania decyzji o wprowadzeniu bądź kontynuowaniu stanu nadzwyczajnego - choć w tym czasie to egzekutywa ma najszerszą władzę, jednak przepisy wprowadzają różnego rodzaju gwarancje dla możliwości zajęcia przez parlament stanowiska oraz zakazy dokonywania pewnych zmian;

•    regulacje międzynarodowe —► choć jest to suwerenne prawo każdego państwa, jednak pojawiły się pewne regulacje międzynarodowe dot. stanów nadzwyczajnych:

•    Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych z 1966 r. (ratyf. w 1977 r.) dopuszcza zawieszenie swojego stosowania:

•    tylko w sytuacji wyjątkowego niebezpieczeństwa publicznego zagrażającego istnieniu narodu;

•    tylko zgodnie z zasadą proporcjonalności;

•    tylko o ile podjęte kroki nie są sprzeczne z innymi zobowiązaniami międzynarodowymi i o ile nie pociągają za sobą dyskryminacji wyłącznie z powodu rasy, koloru skóry, płci, języka, religii lub pochodzenia społecznego;

•    tylko pod warunkiem urzędowego ogłoszenia wprowadzenia stanu nadzwyczajnego i poinformowania Sekretarza Generalnego ONZ o zakresie i powodach zawieszenia zobowiązań Paktu;

•    zakaz zawieszenia niektórych praw (m.in. prawo do życia, zakaz tortur, zakaz niewolnictwa);

•    Europejska Konwencja Praw Człowieka z 1950 r. (ratyf. w 1992 r.) dopuszcza zawieszenie swojego stosowania:

•    w przypadku wojny lub innego niebezpieczeństwa publicznego zagrażającego życiu narodu,

•    tylko w zakresie ściśle odpowiadającym wymogom sytuacji,

•    pod warunkiem, że środki te nie są sprzeczne z innymi zobowiązaniami wynikającymi z p.m.;

•    zakaz uchylania niektórych praw (prawo do życia, zakaz tortur oraz nieludzkiego lub poniżającego traktowania, zakaz niewolnictwa, nullum crimen sine lege;