Wpływ tańca na rozwój psychoruchowy dziecka w wieku
przedszkolnym.
Taniec towarzyszył człowiekowi od najdawniejszych czasów i był jedną
z najbardziej naturalnych form jego działania we wszystkich społecznościach
i kulturach świata. Był on i nadal jest elementem obrzędów, rytuałów, obyczajów
i ceremonii związanych z wierzeniami, magią czy tradycjami narodowymi
i regionalnymi, a także środkiem komunikacji międzyludzkiej oraz specyficznym
rodzajem aktywności człowieka.
Walory ruchów tanecznych i ich wpływ na rozwój psychofizyczny człowieka
zostały dostrzeżone przez twórców koncepcji wychowania. Taniec był uwzględniany
w różnych programach i systemach edukacyjnych jako forma przygotowania do życia
towarzyskiego, jako element nauczania ogłady i elegancji ruchu, jako forma zabawy
i rozrywki, a przede wszystkim jako czynnik wychowania fizycznego. W dawnych
koncepcjach wychowania fizycznego stosowano taniec głównie w celu wzmacniania
i kształtowania ciała, nadawania jego ruchom płynności, zręczności, wdzięku i piękna.
Dzieci bardzo lubią tańczyć, a wiele zabaw połączonych z ruchem i tańcem
podejmują spontanicznie, dlatego te reakcje należy rozwijać już od pierwszych lat
życia. Taniec jest naturalnym zjawiskiem podnoszącym poziom endorfin czyli
 związków przyjemności we krwi, a przyjemność czerpana z ruchu w takt muzyki
zwiększa naturalną radość dziecka. Już obcowanie z muzyką stwarza nastrój
zadowolenia, a taniec przy muzyce jeszcze tę radość potęguje. Nawet całkiem małe
dziecko, które jeszcze nie opanowało dobrze chodzenia, gdy usłyszy muzykę,
spontanicznie zaczyna poruszać swoim ciałem, kołysać się, obracać, przytupywać.
Możemy powiedzieć, że tańczy, kierując się  naturalnym wyczuciem istoty tańca .
Program umuzykalnienia w przedszkolu przewiduje wprowadzanie tańców
dopiero w grupie dzieci sześcioletnich. W grupie pięciolatków prowadzone są zabawy
taneczne, które są formą przygotowującą do tańca. Zabawy te opierają się na
piosenkach o charakterystycznych rytmach tańców i przewijają się w nich niektóre
elementy tańca, jednak dozwolone są różne uproszczenia i zmiany ułatwiające
dzieciom tańczenie. W grupie dzieci trzy i czteroletnich prowadzi się zabawy
rytmiczne, które usprawniają i przygotowują dzieci do prawidłowego biegu, skoku,
zapoznają je z różnymi rodzajami ustawień, chodzenia, trzymania się. Zasadniczym
zadaniem zabaw rytmicznych jest kształcenie spostrzegania sygnałów muzycznych
i reakcji na te sygnały.
Mimo, że program podaje, iż w przedszkolu należy stosować proste formy taneczne,
uwzględniające głównie polskie tańce ludowe, nie sposób pominąć innych tańców,
które mogą i powinny znalez
ć się w repertuarze dzieci np. tańce integracyjne,
ekspresyjne. Tańce integracyjne to proste układy ruchowe i gesty wykonywane w rytm
muzyki. Określone kroki taneczne wykonywane są przez całą grupę, czasami
w parach, gdzie nie ma podziału na role żeńskie i męskie. Każde z dzieci może
przybrać dowolną rolę, a częste zmiany partnerów w tańcu służą nawiązaniu
kontaktów z innymi tańczącymi.
Zabawy ruchowe i taniec w rytm muzyki sprzyjają rozwojowi wszechstronnej
sprawności ruchowej u dzieci w każdym wieku. Tego właśnie potrzeba dzieciom
w okresie przedszkolnym, kiedy intensywnie zaczynają rosnąć, a poziom energii
i zadziwiające tempo regeneracji sił każą być wciąż czymś zajętym. Niezaspokojenie
potrzeby ruchu u dzieci w tym wieku może doprowadzić do powstawania
niepożądanych napięć w ich ciele, a w konsekwencji do zaburzeń emocjonalnych lub
w sferze osobowości. Aby do tego nie dopuścić należy stosować zabawy i ćwiczenia,
które miałyby wartość profilaktyczną i terapeutyczną w zakresie integracji ciała,
umysłu i emocji. Taką właśnie funkcję pełni swobodny improwizowany ruch przy
muzyce, który może mieć charakter tańca ekspresyjnego czy twórczego. Atmosfera
swobody i niewymuszonej dyscypliny podczas tańca ekspresyjnego sprzyja
odprężeniu psychicznemu i likwiduje z
ródła frustracji, a także umożliwia pełne
przeżycie radości, zadowolenia i satysfakcji z własnej aktywności i ze współdziałania
z partnerem. Dzieci wyzbywają się kompleksów, zahamowań, otwierają się na świat,
są spontaniczne i odnajdują swoje miejsce w grupie rówieśniczej. Duże
zaangażowanie emocjonalne w taniec uwalnia większy potencjał możliwości i sił
ruchowych dziecka.
Taniec kształtuje dodatnie cechy charakteru takie jak: cierpliwość, wytrwałość,
odwaga, odporność na trud i zmęczenie. Dziecko nabywa umiejętności współdziałania
w grupie, akceptacji samego siebie i innych, poszukiwania i pokonywania barier
swoich możliwości. Ponadto taniec rozwija pamięć, myślenie, spostrzegawczość,
uwagę, orientację, wyobraz
nię i inteligencję twórczą. Zabawy taneczne i tańce ćwiczą
także i usprawniają spostrzegawczość, refleks, koordynację wzrokowo-ruchową,
orientację i wyobraz
nię przestrzenną, kształtują świadomy ruch, oddech, uczą
podejmowania decyzji, wdrażają do ładu i porządku.
Wiele małych dzieci często jest zamkniętych w sobie, boryka się z pierwszymi
kompleksami, które uniemożliwiają im swobodne zachowanie w grupie. Taniec
stwarza możliwość przełamania tych barier, pomaga nawiązać i utrzymać kontakty
niewerbalne i werbalne między dziećmi oraz wyzbycia się niepotrzebnych stresów
związanych z własnym wyobrażeniem siebie. Stosując muzykę spokojną, o łagodnej
linii melodycznej taniec pełni funkcję relaksacyjną, uspokajającą co jest szczególnie
ważne wobec silnych bodz
ców dostarczanych przez środowisko zewnętrzne. Taniec
sprzyja także lepszemu poznaniu uczestników, rozumieniu i budowaniu wspólnego
zaufania, dzięki czemu dzieci podchodzą do siebie bez żadnych uprzedzeń czy lęków,
odnoszą się do siebie otwarcie, życzliwie i radośnie.
W tańcu dziecko spontanicznie reaguje na elementy muzyki ruchem, w postaci
różnych kroków i figur, a obecność podkładu muzycznego niweluje skutki fizycznego
zmęczenia. Taniec kształtuje precyzje ruchów oraz doskonali ich koordynację, ruchom
dziecka nadaje lekkości, sprężystości, gibkości, płynności i skoczności. Pozytywnym
zmianom ulega postawa ciała dziecka, gdyż dbając o estetykę i elegancję ruchów
wymaga się od niego  prostych pleców, ściągnięcia łopatek i podniesienia głowy.
Taniec zapobiega wadom postawy oraz ma pozytywny wpływ na ich korygowanie.
Taniec to także pewien styl bycia, sposób zachowania się  to zasady
grzecznościowe, których trzeba przestrzegać: nie wypada trzymać rąk w kieszeniach,
trzeba umieć pięknie się ukłonić, grzecznie podziękować za taniec. Ma więc taniec
niewątpliwie aspekt wychowawczy. Umiejętności taneczne dzieci i stosowanie przez
nich zasad kultury bycia prezentowane podczas uroczystości przedszkolnych,
spotykają się z dużym zainteresowaniem i pełną akceptacją ze strony rodziców
i zaproszonych gości. Przygotowując tańce trzeba pamiętać, że nie należy wprowadzać
trudnych kroków, a jedynie proste elementy i łatwe figury, na których opanowanie
wystarczy kilka zajęć. Ćwiczeniom tym powinny towarzyszyć pozytywne przeżycia
takie jak: uśmiech, radość, przyjemność, zadowolenie, spełnienie.
Należy zawsze pamiętać, że taniec musi być zabawą bowiem tylko w klimacie
zabawy taniec może pomóc każdemu dziecku w kształtowaniu psychicznej harmonii
w zgodzie z własnym ciałem, wrażliwością, zaufaniem do siebie i poczuciem własnej
wartości.
Jolanta Wlazły
nauczycielka wychowania przedszkolnego
BIBLIOGRAFIA
1. A
awrowska R.: Muzyka i Ruch, WSiP, Warszawa 1988
2. Marszałek C.: Rola tańca w rozwoju dziecka, Wychowanie w Przedszkolu nr
2/1999
3. Przybylska K.: Wychowanie muzyczne w przedszkolu, WSiP, Warszawa 1977
4. Gęca L. :Tańce integracyjne w pracy z grupą, cz.I, Wydawnictwo KLANZA,
Lublin 2002
5. Wieczysty M.: Tańczyć może każdy, PWN, Kraków 1974