5987092198

18

2.1.3. Warunki pomiaru

W zakresie do 450 HB stosuje się kulki stalowe hartowane. Powyżej tej twardości odkształcenie sprężyste kulki (spłaszczenie) zaczyna zakłócać pomiar, dając płytszy odcisk o większej średnicy, co zaniża wynik. W wypadku materiałów twardszych (do 650 HB) stosuje się kulki z węglików spiekanych.

Zaleca się stosowanie kulki o średnicy D = 10 mm, a jeżeli grubość próbki na to nie pozwala, kulki o średnicy mniejszej, lecz możliwie największej dopuszczalnej.

Średnica odcisku d powinna zawierać się w granicach:

0,24 D < d < 0,6D    (2.2)

Zbyt mały odcisk daje nieostrą krawędź, co uniemożliwia dokładny pomiar. Przy zbyt dużym odcisku natomiast materiał próbki zaczyna płynąć na boki.

Wynik pomiaru trwadości Brinella zależy od wielkości obciążenia (rys. 2.2). Badania twardości tej samej próbki przy różnych obciążeniach i jednakowej średnicy kulki dają różne wyniki. Podobnie - pomiary przy stałym obciążeniu i różnych średnicach kulek. Jednakowe wyniki otrzymuje się wówczas, gdy stosunek obciążenia do kwadratu średnicy kulki jest stały. Stąd, wartości siły obciążającej F dla kulek o średnicy D uzależniono od stałej obciążenia K:

F = 9,807 KD²    (2.3)

W tablicy obciążeń (tabl. 2.2) stała K przyjmuje znormalizowane wartości: 30, 15, 10, 5, 2,5; 1,25 lub 1. Dla jednakowej wartości stałej K, przy podanych wartościach F i D, otrzymuje się jednakowe wyniki pomiaru

I—I			I i
Brak trwałego odcisku .jyiko odkształcenie sprężyste
			0=1	Omm

0    10000    20000    30000    40 000

0bciqżenie, N

Rys. 2.2. Twardość Brinella w zależności od obciążenia przy jednakowej średnicy kulki