plik


ÿþArkusz kalkulacyjny w pracy wychowawcy i nauczyciela Aukasz Bogaczyk, Aukasz GomóBka / EIEI Zawarto[ A. Informacje wstpne ................................................................................................................. 3 1. Cel zajd ........................................................................................................................... 3 2. Przed rozpoczciem zajd powiniene[ wiedzied ................................................................. 3 B. Excel w pracy nauczyciela ........................................................................................................ 4 1. Podstawy pracy z arkuszami ............................................................................................. 4 1.1. Filozofia MS Excel 2007 ................................................................................................. 4 1.2. Rozpoczynanie pracy ..................................................................................................... 4 1.3. Okno skoroszytu programu MS Excel 2007 ................................................................... 4 1.4. Wst|ka.......................................................................................................................... 5 1.5. Przycisk Pakietu Office ................................................................................................... 5 1.6. Pasek narzdzi Szybki dostp ........................................................................................ 7 1.7. Obszar Roboczy.............................................................................................................. 9 1.8. Pasek Adresu.................................................................................................................. 9 1.9. Test samooceny ............................................................................................................. 9 2. Wprowadzanie danych ................................................................................................... 10 2.2. Formatowanie komórek .............................................................................................. 19 2.3. Test samooceny ........................................................................................................... 23 3. Typy adresowania - podstawy ......................................................................................... 24 3.2. Test samooceny ........................................................................................................... 25 4. Typy adresowania - zaawansowane ................................................................................ 25 4.2. Test samooceny ........................................................................................................... 26 5. Standardowe funkcje arkusza - podstawy ........................................................................ 27 5.1. Wst|ka FormuBy ......................................................................................................... 27 5.2. Pojcie funkcji .............................................................................................................. 27 5.3. Autosumowanie ........................................................................................................... 28 5.4. Wstaw funkcj ............................................................................................................. 28 5.5. Test samooceny ........................................................................................................... 31 6. Standardowe funkcje arkusza ......................................................................................... 31 6.1. Funkcje logiczne ........................................................................................................... 31 6.2. Funkcje tekstowe ......................................................................................................... 31 6.3. Funkcje daty i czasu ..................................................................................................... 32 6.4. Test samooceny ........................................................................................................... 33 CZAOWIEK  NAJLEPSZA INWESTYCJA CZAOWIEK  NAJLEPSZA INWESTYCJA Projekt  Podniesienie umiejtno[ci osób pracujcych  likwidacja luki kompetencyjnej w obszarze informatyki wspóBfinansowany ze [rodków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu SpoBecznego 7. Graficzna prezentacja danych ......................................................................................... 34 7.1. Podstawowe operacje na wykresach .......................................................................... 34 7.2. Formatowanie elementów wykresu ............................................................................ 37 7.3. Test samooceny ........................................................................................................... 53 8. PrzykBady operacji bazodanowych w arkuszu kalkulacyjnym ............................................ 53 8.1. Szybkie sortowanie ...................................................................................................... 53 8.2. Konspekty .................................................................................................................... 54 8.3. Tabele przestawne ....................................................................................................... 55 8.4. Test samooceny ........................................................................................................... 56 9. Przygotowanie Arkusza do druku .................................................................................... 56 9.1. Sprawdzanie poprawno[ci arkusza .............................................................................. 56 9.2. Dodawanie i usuwanie elementów do wydruku ......................................................... 57 9.3. Automatyczne powtarzanie nagBówków kolumn i wierszy ......................................... 58 9.4. Podgld wydruku ......................................................................................................... 58 9.5. Drukowanie.................................................................................................................. 58 9.6. Test samooceny ........................................................................................................... 60 C. Zadania i przykBady do samodzielnego opracowania ............................................................... 60 D. PrzykBadowe zadania i odpowiedzi do wybranych zadao ......................................................... 61 E. Testy lub zadania sprawdzajce wiedz .................................................................................. 65 1. Projekt arkusza wykorzystywanego w pracy nauczyciela.................................................. 67 F. MateriaBy dodatkowe ............................................................................................................ 68 CZAOWIEK  NAJLEPSZA INWESTYCJA CZAOWIEK  NAJLEPSZA INWESTYCJA Projekt  Podniesienie umiejtno[ci osób pracujcych  likwidacja luki kompetencyjnej w obszarze informatyki wspóBfinansowany ze [rodków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu SpoBecznego A. Informacje wstpne 1. Cel zaj Celem zaj jest przedstawienie podstawowych informacji na temat arkuszy kalkulacyjnych i przedstawienie funkcji i mo|liwo[ci, które mog uBatwi i usprawni prac nauczyciela lub wychowawcy. 2. Przed rozpoczciem zaj powiniene[ wiedzie Przed rozpoczciem zaj kursant powinien zaznajomi si z podstawami obsBugi komputera. 3 RozdziaB: Informacje wstpne B. Excel w pracy nauczyciela 1. Podstawy pracy z arkuszami 1.1. Filozofia MS Excel 2007 W stosunku do poprzednich wersji MS Excel 2007 charakteryzuje si zupeBnie innym widokiem interfejsu. Menu i paski narzdzi zastpiBa Wst|ka. ZostaBa ona zaprojektowana w taki sposób, aby uBatwi u|ywanie programu oraz szybkie odnajdywanie poleceD potrzebnych do wykonania zadania. Polecenia s uBo|one w grupy logiczne i zgromadzone razem na kartach poleceD. Ka|da karta jest zwizana z danym typem dziaBania, a po rozwiniciu umo|liwia wybór narzdzi, jakie zawiera. Niektóre z kart pojawiaj si tylko wtedy, gdy dziaBanie uzasadnia potrzeb ich u|ycia. PrzykBadowo zakBadka Narzdzia do rysowania wraz z kart Formatowanie widoczna jest tylko wtedy, gdy zaznaczono element arkusza bdcy obiektem graficznym. Tego typu karty poleceD nosz nazw kart kontekstowych zawartych na zakBadkach kontekstowych. 1.2. Rozpoczynanie pracy Nowy skoroszyt mo|na utworzy na dwa sposoby: I sposób Klikn menu Start / Programy / Microsoft Office Excel 2007. W tym przypadku zostanie otwarty nowy skoroszyt o domy[lnej nazwie Zeszyt 1, w którym bd si znajdowaBy trzy arkusze o nazwach odpowiednio: Arkusz1, Arkusz2, Arkusz3. II sposób Klikn w wybranej lokalizacji docelowej prawym przyciskiem myszy. Wybra Nowy / Arkusz Programu Microsoft Office Excel. W tym przypadku zostanie w wybranej lokalizacji zostanie utworzony nowy plik Excela o nazwie Nowy arkusz Programu Microsoft Office Excel, w którym bd si znajdowaBy trzy arkusze o nazwach odpowiednio: Arkusz1, Arkusz2, Arkusz3. 1.3. Okno skoroszytu programu MS Excel 2007 Okno programu skBada si z nastpujcych cz[ci: Przycisk Pakietu Office Pasek narzdzi Szybki dostp Pasek TytuBowy 4 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela Wst|ka programu MS Excel 2007 Pasek Adresu Pasek FormuBy Obszar roboczy - arkusz 1.4. Wst|ka Wst|ka zastpiBa znane z wcze[niejszych wersji paski narzdzi oraz menu. SkBada si ona z kart poleceD oraz grup narzdzi tworzcych uporzdkowan logiczn caBo[. Narzdzia nie mog by ani dodawane, ani usuwane ze wst|ki. Nie mo|na jej usun, lecz tylko zminimalizowa. 1.4.1. Pozostawienie Wst|ki w postaci zminimalizowanej przez caBy czas Wst|k mo|na zminimalizowa na dwa sposoby: I sposób W celu zminimalizowania wst|ki, nale|y: Klikn szybko, dwukrotnie aktywn kart poleceD. II sposób W celu zminimalizowania wst|ki, nale|y: Klikn prawym przyciskiem myszy dowoln kart poleceD, co spowoduje pojawienie si menu kontekstowego. Wybra polecenie Minimalizuj wst|k. 1.5. Przycisk Pakietu Office W lewym, górnym rogu okna programu Microsoft Office Excel 2007 znajduje si Przycisk pakietu Office, który sBu|y do uaktywniania wielu niezbdnych poleceD i opcji. 1.5.1. Tworzenie nowego pustego skoroszytu W celu utworzenia nowego pustego skoroszytu, nale|y: Klikn Przycisk pakietu Office. Wybra polecenie Nowy, co spowoduje otwarcie okna dialogowego Nowy skoroszyt z aktywn opcj Puste i niedawno u|ywane. 5 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela W [rodkowej cz[ci okna wybra opcj Pusty skoroszyt i klikn przycisk Utwórz. 1.5.2. Otwieranie zapisanego wcze[niej dokumentu W celu otworzenia zapisanego wcze[niej dokumentu, nale|y: Klikn Przycisk pakietu Office. Wybra polecenie Nowy, co spowoduje otwarcie okna dialogowego Otwieranie. Przy pomocy okna dialogowego wyszuka plik i klikn przycisk Otwórz, co spowoduje otwarcie pliku. 1.5.3. Zapisywanie zmian w pliku W celu zapisania zmian dokonanych w pliku, nale|y: Klikn Przycisk pakietu Office. Wybra polecenie Zapisz. 1.5.4. Zapisywanie nowoutworzonego pliku i pliku pod inn nazw W celu zapisania zmian dokonanych w pliku, nale|y: 6 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela Klikn Przycisk pakietu Office. Wybra polecenie Zapisz jako, spowoduje to otwarcie okna dialogowego Zapisywanie jako, gdzie, nale|y wskaza lokalizacj pliku (pole lokalizacji), nazw (pole Nazwa pliku) oraz jego typ (pole listy rozwijanej Zapisz jako typ). Po ustaleniu parametrów zapisu, klikn przycisk Zapisz. Opcja Zapisz jako typ pozwala nam na zapis skoroszytu z wybranym przez u|ytkownika rozszerzeniem, co mo|e okaza si bardzo istotnym elementem. Domy[lnie program wybiera standardowy format pliku arkusza kalkulacyjnego Microsoft Office 2007, czyli Skoroszyt programu Excel (rozszerzenie .xlsx). Inne wybrane typy pliku: Skoroszyt programu Excel 97-2003. Opcja ta pozwala na pózniejsze otwarcie pliku w starszych wersjach oprogramowania Microsoft Office Excel(rozszerzenie .xls). Szablon Programu Excel. Opcja ta zapisze skoroszyt jako szablon, czyli wzorzec, z którego bdzie mo|na korzysta w przyszBo[ci. Mo|liwo[ otwarcia szablonu przy u|yciu starszej wersji Excela da opcja Szablon programu Excel 97-2003. 1.6. Pasek narzdzi Szybki dostp Nad Wst|k, obok Przycisku Pakietu Office znajduje si pasek narzdzi Szybki dostp. Standardowo pasek narzdzi Szybki dostp skBada si z trzech opcji: Zapisz, Cofnij oraz Wykonaj ponownie. Mo|na do niego doda czsto u|ywane polecenia. Dziki czemu bd one widoczne i Batwo dostpne. Polecenia mog by dodawane do paska narzdzi szybki dostp na dwa sposoby Sposób I W celu dodania narzdzia do paska narzdzi Szybki dostp, nale|y: Klikn przycisk znajdujcy si tu| obok paska narzdzi Szybki dostp, co spowoduje wy[wietlenie listy najcz[ciej dodawanych narzdzi. 7 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela Klikn narzdzie, które ma zosta dodane lub wybra opcj Wicej poleceD i wyszuka po|dane polecenie. Sposób II W celu dodania narzdzia do paska narzdzi Szybki dostp, nale|y: Na wst|ce najecha na narzdzie, które ma zosta dodane do paska narzdzi Szybki dostp. Klikn wybrane narzdzie prawym przyciskiem myszy, co spowoduje wy[wietlenie menu kontekstowego. Wybra polecenie Dodaj do paska narzdzi Szybki dostp. W celu usunicia narzdzia z paska narzdzi Szybki dostp, nale|y: Najecha na narzdzie, które ma zosta usunite z paska narzdzi Szybki dostp. Klikn je prawym przyciskiem myszy, co spowoduje otwarcie menu kontekstowego. Z menu kontekstowego wybra polecenie UsuD z paska narzdzi Szybki dostp. 8 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela 1.7. Obszar Roboczy Jest to miejsce, gdzie wprowadzamy dane, jaki i widzimy wyniki obliczeD, zestawieD, analiz i dziaBaD, które wykonujemy przy pomocy arkusza kalkulacyjnego. Ka|dy arkusz to wBa[ciwie niezale|ny obszar roboczy, który w razie potrzeby mo|e wspóBgra z innymi arkuszami, niezale|nie od tego, czy znajduj si one w tym samym, czy te| innym skoroszycie. Obszar roboczy danego arkuszu to 1 048 576 wierszy oraz 16 384 kolumny przeznaczone do dziaBania. Etykiety wierszy to kolejne liczby, z kolei litery alfabetu od A, a| do XFD identyfikuj kolejne kolumny. 1.8. Pasek Adresu Na pasku adresu widzimy, która komórka w obszarze roboczym arkusza jest zaznaczona. Zatem w poni|ej zobrazowanym pierwszym przypadku widzimy adres A1, poniewa| zaznaczono komórk na przeciciu kolumny a oraz wiersza 1. Drugi wariant to adres B3, bo zaznaczona komórka znajduje si na przeciciu kolumny B i wiersza 3. 1.9. Test samooceny 1) Jak nazywa si przedstawiony poni|ej element okna programu? a) Wst|ka b) Pasek formuBy c) Linia Siatki d) Pasek komunikatu 2) Czy mo|na dodawad i usuwad polecenia do Wst|ki? a) Tak b) Nie c) Tak, ale tylko dwa d) Tak, ale tylko 3 3) Czy polecenie Zapisz daje mo|liwo[d zmiany nazwy nowo utworzonego skoroszytu? a) Tak, pod warunkiem, |e nazwa skBada si z mniej ni| siedmiu znaków b) Tak c) Nie 9 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela d) Tak, gdy nowa nazwa bdzie si skBadad wyBcznie z cyfr 2. Wprowadzanie danych W celu wprowadzenia danych do komórki, nale|y: Klikn komórk, w której maj zosta umieszczone dane. Wprowadzi warto[. Wcisn klawisz Enter, który zakoDczy edycj danej komórki i przejdzie do komórki znajdujcej si poni|ej. Excel standardowo wyrównuje dane tekstowe standardowo do lewej krawdzi, a dane liczbowe do prawej. Przy 2.1.1. Usuwanie danych Dane z komórek mo|na usun na kilka sposobów: I sposób Zaznaczy komórk, z której maj zosta usunite dane i wcisn klawisz Delete. II sposób Zaznaczy komórk, z której maj zosta usunite dane i wcisn klawisz Backspace. III sposób Klikn prawym przyciskiem myszy komórk, z której maj zosta usunite dane, co spowoduje otwarcie menu kontekstowego. Wybra polecenie Wyczy[ zawarto[. IV sposób Klikn prawym przyciskiem myszy komórk, z której maj zosta usunite dane, co spowoduje otwarcie menu kontekstowego. Wybra polecenie UsuD& 1 0 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela Wtedy pojawi si okno dialogowe Usuwanie z dostpnymi czterema wariantami usuwania: PrzesuD komórki w lewo PrzesuD komórki do góry CaBy wiersz CaBa kolumna Poni|szy przykBad ilustruje jak dziaBa ka|da z mo|liwo[ci. W pierwszym wariancie komórka zostanie usunita, a kolejne komórki znajdujce si na prawo zostan przesunite o jedn w lewo. 1 1 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela W przypadku drugim komórka zostanie usunita, a komórki znajdujce si pod spodem zostan przesunite o jedn w gór. W trzecim wariancie usunity zostanie caBy wiersz. W czwartym przypadku usunity zostanie caBa kolumna. 2.1.2. Zaznaczanie danych 2.1.2.1. Zaznaczanie pojedynczych Komorek W celu zaznaczenia pojedynczej komórki, nale|y j klikn 2.1.2.2. Zaznaczanie zakresu: Problem pojawia si w momencie zaznaczenia obszaru skBadajcego si z kilku komórek jednocze[nie. Mo|na to wykona na jeden z poni|ej przedstawionych sposobów: I sposób Naje|d|a si kursorem nad komórk, któr zaznaczono jako pierwsz, a| pojawi si kursor w ksztaBcie biaBego w [rodku, obramowanego na czarno krzy|yka (obrazek poni|ej). Dalej trzymajc wci[nity lewy przycisk myszy przesuwa si po arkuszu a| do otrzymania po|danego zaznaczenia. Wtedy nale|y pu[ci myszk. II sposób Klika si na pierwsz z komórek, które wchodzi bd w skBad zaznaczenia, a nastpnie trzymajc wci[nity przycisk Shift nale|y klikn na komórk koDcow. W tym przypadku program oblicza ile komórek poziomo, a ile pionowo nale|y przej[, aby uzyska poBczenie pomidzy pierwsz, a ostatni komórk i zaznacza je, tworzc swoisty prostokt. 1 2 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela III sposób Klika si na jedn z komórek, które wchodz w skBad zaznaczenia, a nastpnie trzymajc wci[nity przycisk Ctrl zaznacza si kolejne komórki. 2.1.3. Powielanie danych Jest to dosy zBo|ony aspekt, który postaramy si teraz opisa. W celu skopiowania danych warto[ci nale|y zaznaczy obszar, który nale|y powieli i wykona jedn z nastpujcych operacji: I sposób Klikn prawym przyciskiem myszy na zaznaczonym obszarze i wybra pozycj Kopiuj. II sposób Wybra skrót klawiaturowy Ctrl+C. III sposób Wybra sekwencj Narzdzia gBówne / Schowek / Kopiuj. 1 3 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela KoDcowym etapem opisywanego postpowania jest wklejenie skopiowanych danych na wybrany obszar, co mo|na wykona na jeden z poni|ej opisanych sposobów: I sposób Klikn prawym przyciskiem myszy i wybra pozycj Wklej. II sposób Wybra skrót klawiaturowy Ctrl+V. III sposób Wykona sekwencj: Narzdzia gBówne / Schowek / Wklej. Arkusz kalkulacyjny oferuje tak|e funkcj, któr mo|na nazwa  Inteligentnym powielaniem . W celu u|ycia tej wBasno[ci nale|y najecha na prawy, dolny róg komórki lub zaznaczonego obszaru i po pojawieniu si kursora w ksztaBcie czarnego krzy|yka (rysunek poni|ej) trzeba wcisn lewy przycisk myszki i przesun nad obszar, który ma by danymi zapeBniony. Poni|ej kilka ciekawych wBasno[ci, które przy pomocy tej opcji mo|na uzyska. I wBasno[ Je|eli stosujemy ten sposób do jednej komórki, to w ka|dej kolejnej zaznaczonej, warto[ bdzie identyczna z komórk zródBow (wyjtki opisane zostan poni|ej). 1 4 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela II wBasno[ Je|eli w komórce zródBowej bdzie tekst okre[lajcy jeden z dni tygodnia lub dany miesic, to nastpne komórki zostan wypeBnione kolejnymi (zgodnie z chronologi) warto[ciami odpowiadajcymi tym|e danym. W poni|ej zobrazowanym przypadku wpisane zostaBy warto[ci wtorek oraz kwiecieD (pierwszy wiersz), a nastpne dane uzyskano na zasadzie inteligentnego powielania. III wBasno[ Je|eli zaznaczono kilka komórek, to warto[ci bd si powiela w sposób chronologiczny. W poni|ej zobrazowanym przykBadzie wypeBniono cztery komórki w kolumnie wyrazami (jedna komórka = jeden wyraz) Aukasz; jest; autorem; podrcznika, zaznaczono je i u|yto inteligentnego powielania przesuwajc warto[ci w dóB. Podobnie dziaBa ta funkcja, gdy przesuwamy warto[ci w bok. IV wBasno[ Zaznaczajc komórk, w której znajduje si liczba, wciskajc (i trzymajc) klawisz Ctrl i u|ywajc inteligentnego powielania Excel dodaje w kolejnych komórkach warto[ 1 do wyj[ciowej danej. V wBasno[ Zaznaczajc kilka komórek z danymi liczbowymi i u|ywajc inteligentnego powielania Excel dopasuje si do konwencji i bdzie stosowaB warto[ci zgodne z wyj[ciowym zaBo|eniem. PrzykBadowo w poni|ej zobrazowanym przypadku zaznaczono pierwsze 3 komórki, a reszt dopasowaB sam program na zasadzie inteligentnego powielania. 1 5 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela 2.1.4. Przenoszenie danych Pojcie przenoszenia powinno by znane czytelnikowi. Chodzi o to, |e trzeba pewne dane przemie[ci z miejsca zródBowego na inne, zwane docelowym. W celu dokonania tego mo|na po zaznaczeniu obszaru przeznaczonego do przeniesienia postpowa na jeden z poni|ej opisanych sposobów: I sposób U|y skrótu klawiaturowego Ctrl+X. II sposób Klikn prawym przyciskiem myszy i wybra pozycj Wytnij. III sposób Wybra sekwencj Narzdzia gBówne / Schowek / Wytnij. IV sposób Najecha na krawdz komórki (obszaru), a| pojawi si charakterystyczny kursor w ksztaBcie krzy|yka zakoDczonego czterema grotami (obraz poni|ej) i trzymajc wci[nity lewy przycisk myszy przesun na inne, docelowe miejsce. 1 6 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela Ostatni sposób (w przeciwieDstwie do pierwszych trzech) nie wymaga dodatkowo wklejenia wycitej zawarto[ci na docelowe miejsce. 2.1.5. Edycja danych Edytowa dane mo|na na ró|ne sposoby. Poni|ej wska|emy kilka z nich: I sposób Edycja przez zamian. Zaznaczajc dowoln komórk i wpisujc wybrane warto[ci zastpi ona poprzednie dane. II sposób Klikajc dwukrotnie na danej komórce wejdzie si w jej tryb edycji i bdzie mo|na zmienia warto[ci w niej umieszczone zwykBymi sposobami, jak podczas u|ywania klawiatury. III sposób Zaznaczajc wybran komórk i wciskajc klawisz funkcyjny F2 przejdziemy do jej trybu edycji. 2.1.6. Pasek formuBy Pasek formuBy w arkuszu kalkulacyjnym odgrywa niezwykle istotn rol. Jest on bardzo pomocny, szczególnie podczas tworzenia formuB, ale po kolei& Je|eli w komórce wprowadzimy dowolne warto[ci, to pasek formuBy wy[wietla jej peBn zawarto[. Jest to szczególnie istotne w momencie, kiedy komórka nie jest w stanie pomie[ci zawarto[ci pod wzgldem wizualnym. {eby lepiej zobrazowa problem odwoBamy si do poni|ej ukazanego przykBadu. Otó| na pierwszy rzut oka widzimy, |e w komórce A2 oraz A3 znajduje si warto[ Aukasz GomóBka, w komórce B2 i B3 widnieje napis PaweB lubi, a w komórkach C2 i C3 piBk no|n. Jak si zaraz oka|e pierwsza sugestia nie do koDca zgadza si ze stanem faktycznym. Gdy klikniemy na komórk A2, to widzimy, |e w pasku formuBy pojawia si napis Aukasz GomóBka i Aukasz Bogaczyk s autorami podrcznika, co oznacza, |e w tej komórce wBa[nie ten caBy cig wyrazów jest wprowadzony. 1 7 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela Z kolei w komórce A3 znajduje si tylko napis Aukasz GomóBka. Dalej okazuje si, |e w komórce B2 mamy napis PaweB lubi piBk no|n, a C2 jest pusta. Z drugiej strony B3 zawiera warto[ PaweB lubi, a C3 piBk no|n. Wprowadzanie formuB i rola paska formuBy w tym aspekcie zostanie poruszona w dalszej cz[ci podrcznika. 2.1.7. Polecenie Cofnij Je|eli wykonano pewne dziaBanie i stwierdzono, |e nale|y wróci do stanu z przed ostatniej operacji, to mo|na u|y polecenia Cofnij z paska narzdzi Szybki dostp. Alternatyw jest u|ycie skrótu klawiaturowego Ctrl+Z. 2.1.8. Polecenie Wykonaj ponownie Je|eli u|yto polecenia Cofnij, to wybierajc ikon Wykonaj ponownie powrócimy, do stanu z przed operacji anulowania ostatniego dziaBania. Alternatyw jest u|ycie skrótu klawiaturowego Ctrl+Y. 1 8 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela 2.2. Formatowanie komórek 2.2.1. Format czcionki, obramowania i wypeBnienia Przez format danych w wybranej komórce, czy te| komórkach rozumie si dostosowanie wygldu warto[ci tam si znajdujcych do pewnej zaBo|onej konwencji. Najpopularniejsze zmiany to korekta koloru, rozmiaru, stylu i rodzaju czcionki lub dodanie wybranej ramki do komórki, czy te| ustawienie kolorystyki jej tBa. Wszystkie te detale s dostpne na karcie poleceD Narzdzia gBówne / Czcionka. Pole Czcionka W tym polu listy rozwijanej ustalamy rodzaj czcionki, który stosowany jest w danej komórce (komórkach). Pole Rozmiar czcionki Warto[ pola listy rozwijanej Rozmiar czcionki okre[la jej wielko[. Je|eli na li[cie nie ma pozycji, któr chcemy zastosowa, to wprowadzamy j z klawiatury i zatwierdzamy klawiszem Enter. Pole Kolor czcionki Rozwijajc to pole listy rozwijanej mo|emy wybra z palety barw odpowiadajcy nam odcieD czcionki. Pola Styli czcionki Kliknicie tych pól jest jednoznaczne z pogrubieniem (B), zastosowaniem kursywy (I) lub podkre[leniem czcionki (U). Wszystkie te efekty mo|na uzyska tak|e otwierajc okno dialogowe Formatowanie komórek, a tam zakBadk Czcionka. W tym celu: I sposób Klikamy prawym przyciskiem myszki na danej komórce i wybieramy pozycj Formatuj komórki& II sposób U|ywamy skrótu klawiaturowego Ctrl+1, po uprzednim zaznaczeniu obszaru, który chcemy sformatowa. 1 9 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela Pole Kolor WypeBnienia W tym polu ustalamy kolor wypeBnienia tBa komórki z dostpnej palety barw. Klikajc bezpo[rednio w ikon narzdzia zastosujemy kolor taki, jaki zostaB jej domy[lnie przypisany (kolor paska). W poni|ej zobrazowanym przykBadzie byBby to kolor zielony. W momencie, kiedy zale|y u|ytkownikowi na swobodnym wyborze pomidzy dostpnymi barwami nale|y klikn maB strzaBk skierowan w dóB obok przycisku i wtedy wybra dowolny kolor. Podobne mo|liwo[ci dostaniemy wybierajc zakBadk WypeBnienie w oknie dialogowym Formatowanie komórek. Dodatkowo klikajc na pole Efekty wypeBnienia& bdzie mo|liwe ustalenie gradientu dla tBa komórki. 2 0 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela Pole Obramowanie To pole listy rozwijanej umo|liwia ustalenie wygldu obramowania komórki. Najwicej mo|liwo[ci wyboru uzyskuje si klikajc pozycj Wicej obramowaD& Oczom u|ytkownika uka|e si wtedy okno dialogowe Formatowanie komórek z otwart zakBadk Obramowanie. Tam mo|na ustali styl i kolor linii obramowujcej oraz zdecydowa dokBadnie o wygldzie obramowania. 2 1 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela 2.2.2. Format danych Dane mo|na przedstawia, jako warto[ci ró|nego typu. Wybierajc sekwencj Narzdzia gBówne / Liczba / Format liczb otrzymuje si na li[cie rozwijanej mo|liwe typy formatu do wyboru. Najwicej opcji daje pozycja wicej formatów, która przenosi u|ytkownika do okna dialogowego Formatowanie komórek i zakBadki Liczby. Najpopularniejsze pozycje z nich to: ·ð Tekstowe ·ð Liczbowe ·ð Walutowe ·ð Data ·ð Procentowe Komórki o formacie tekstowym s traktowane jako tekst, nawet wtedy, gdy zawieraj liczby. Zawarto[ jest wy[wietlana dokBadnie tak, jak zostaBa wpisana. Format liczbowy jest u|ywany do wy[wietlania liczb. Mo|na tam ustawi wy[wietlanie liczby miejsc po przecinku w polu Miejsca dziesitne oraz zaznaczy pozycj U|yj separatora 1000 (), aby wprowadzi spacj oddzielajc warto[ci setek od tysicy, tysicy od milionów itd. 2 2 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela Format walutowy pozwala ustali liczb miejsc dziesitnych oraz wybra symbol, jaki bdzie zastosowany na koDcu ka|dej warto[ci (pole Symbol). Format Data powoduje, |e liczby, kolejne daty i godziny s wy[wietlane jako warto[ci daty. w polu Typ mo|na wybra odpowiadajcy nam format i zatwierdzi wybór przyciskiem OK. Nale|y pamita, ze daty w Excelu s przechowywane jako kolejne liczby. Liczba 1 jest odpowiednikiem 1900 01 01, liczba 2 odpowiada 1900 01 02 itd& Zatem wpisujc do komórki przykBadowo warto[ 34521 i formatujc j jako data otrzymamy wy[wietlon dat 1994 07-06. Format Procentowe mno|y liczb przez 100 i dodaje znak %. Mo|na ustali tutaj liczb miejsc dziesitnych. 2.3. Test samooceny 1) Warto[d 4,5zB po zastosowaniu formatowania procentowego ma postad: a) 45 % b) 4,50 % c) 0,45 % d) 450 % 2) BBd ####### oznacza, |e: a) W komórce jest za du|o zer b) W komórce jest teks i liczy, a tak nie mo|e byd c) Liczba znajdujca si w komórce jest zbyt dBuga i program nie mo|e jej wy[wietlid 2 3 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela d) {adna z podanych odpowiedzi nie jest prawidBowa 3) Jedna komórka mo|e mied... a) Wicej ni| jeden rodzaj obramowania b) Tylko jeden rodzaj obramowania c) Tylko dwa rodzaje obramowao d) Tylko trzy rodzaje styli obramowania 3. Typy adresowania - podstawy 3.1.1. OdwoBania wzgldne ZaBó|my, |e w komórce C1 znajduje si formuBa = A1+B1, jest ona adresowaniem wzgldnym. Program interpretuje ten zapis jako komend nakazujc do warto[ci z komórki odlegBej o 2 pozycje w lewo od komórki bie|cej doda zawarto[ znajdujc si tu| po jej lewej stronie. Przecigajc formuB Excel nadal pamita schemat dziaBania przy u|ytej formule i przykBadowo w komórce C5 zgodnie z zasad nakazuje do warto[ci z komórki odlegBej o 2 pozycje w lewo (A5) doda zawarto[ komórki znajdujcej si tu| po lewej stronie (B5) wzgldem komórki C5 (komórka bie|ca). Podobnie si dzieje przy jakiejkolwiek formule, w której u|yjemy adresowania takiego, jak wcze[niej opisane. 3.1.2. OdwoBania bezwzgldne Czasami zachodzi jednak potrzeba zablokowania odwoBania do pewnej komórki, tak, by przy przeciganiu formuBy nie zmieniaBy si zmienne. Do tego sBu|y tzw. adresowanie bezwzgldne. {eby je zastosowa trzeba zablokowa odwoBanie w formule do danej komórki, do czego sBu| znaki $. Zasada dziaBania jest nastpujca: $ Kolumna $ Wiersz  znak $ przed liter (literami) blokuje bie|c kolumn, z kolei przed cyfr (liczb) blokuje dany wiersz. Zatem $A$1 blokuje wiersz 1 oraz kolumn a i tym samym zablokowana jest komórka A1 w formule. Dla lepszego zrozumienia sytuacji posBu|ymy si przykBadem zobrazowanym poni|ej. Dla komórek od C3 do C7 nale|y wyliczy przy u|yciu formuB iloczyn komórki A3 przez komórki odpowiednio od B3 do B7. Zatem wpisuje si formuB A3*B3 do komórki C3 i blokuje komórk A3, tak, by przy przeciganiu nie zmieniaBa ona swojego adresu. 2 4 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela Teraz Excel rozumie polecenie jako pomno|enie warto[ci z komórki A3 przez komórk o jedn na lewo wzgldem komórki bie|cej. Zatem przecigajc formuB do komórek C4 : C7 otrzymamy pomno|one warto[ci z kolumny B przez warto[ 10 znajdujc si w komórce A3. 3.2. Test samooceny 1) W adresowaniu bezwzgldnym w adresach komórek: a) Nic nie wystpuje b) Wystpuje symbol $ c) Wystpuje symbol # d) Liczba jest pod[wietlana na czerwono 2) W adresowaniu wzgldnym w adresach komórek: a) Nic nie wystpuje b) Wystpuje symbol $ c) Wystpuje symbol # d) Liczba jest pod[wietlana na czerwono 3) Który z poni|szych adresów jest adresem wzgldnym? a) A1 b) A$1 c) $A1 d) $A$1 4. Typy adresowania - zaawansowane 4.1.1. OdwoBania mieszane Jak ju| wcze[niej zaznaczono znak $ przed oznaczeniem kolumny blokuje j, a $ przed liczb oznaczajca wiersz, blokuje rekord. Zatem mo|na manipulowa odwoBaniami wzgldnymi i bezwzgldnymi, tworzc ich kombinacje, co nazywa si adresowaniem mieszanym. WytBumaczony zostanie ten przypadek na podstawie tworzenia standardowej tabliczki mno|enia. Majc uBo|one w kolumnie oraz w wierszu liczby od 1 do 10 nale|y obliczy warto[ci na przeciciu danych. 2 5 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela Sposób konstrukcji formuBy przebiegaB w sposób nastpujcy: I etap W komórce B2 nale|y wpisa formuB =A2*B1, tak by uzyska w niej odpowiedni wynik. II etap Przecigajc formuB w dóB nale|y zablokowa odwoBanie do wiersza 1 w kolumnie B, a adresy w kolumnie a powinny si zmienia, co doprowadziBo do powstania formuBy =A2*B$1. III etap Przecigajc formuB w bok nale|y zablokowa odwoBanie do kolumny A, a adresy w wierszu 1 powinny si zmienia, co doprowadziBo do ostatecznej wersji formuBy =$A2*B$1. Ten krok nie koliduje z poprzednimi etapami dziaBaD. Przecigajc powstaB formuB uzyskamy satysfakcjonujce wyniki. 4.1.2. Zmiana rodzaju adresu komórki Oprócz rcznej korekty opisanymi wcze[niej metodami formuBy mo|na zmienia adresowanie u|ywajc klawisza funkcyjnego F4. w tym celu po wpisaniu dowolnego adresu komórki, przykBadowo =B2 klika si wspomniany klawisz i pojawia si =$B$2. Ponowne wci[nicie F4 daje rezultat =B$2, jeszcze jedno wci[nicie generuje adres =$B2. Czwarte wci[nicie klawisza powróci do stanu pocztkowego. 4.2. Test samooceny 1) W adresowaniu mieszanym w adresach komórek: 2 6 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela a) Nic nie wystpuje b) Wystpuje symbol $ c) Wystpuje symbol # d) Liczba jest pod[wietlana na czerwono 2) W celu dokonania zmiany typu odwoBania, nale|y: a) Wcisnd klawisz Enter b) Wcisnd klawisz F2 c) Wcisnd klawisz F4 d) {adna odpowiedz nie jest prawidBowa 3) Który z poni|szych adresów jest adresem wzgldnym? a) A1 b) A$1 c) $A$1 d) {adna odpowiedz nie jest prawidBowa 5. Standardowe funkcje arkusza - podstawy Funkcje w Excelu dzielimy wedBug ich przynale|no[ci i funkcjonalno[ci na nastpujce podgrupy tworzce logiczn caBo[: ·ð Finansowe ·ð Logiczne ·ð Tekstowe ·ð Daty i godziny ·ð Wyszukiwania i odwoBao ·ð Matematyczne i trygonometryczne Mamy tak|e funkcje bran|owe, które s u|ywane do potrzeb specjalistów i tylko okazyjnie bywaj wykorzystywane s przez zwykBego u|ytkownika (statystyczne, in|ynierskie, moduBowe, informacyjne) 5.1. Wst|ka FormuBy Wst|ka formuBy pozwala w Batwy sposób wyselekcjonowa te funkcje, które akurat s nam potrzebne. Na szczególn uwag zasBuguje grupa logiczna Biblioteka funkcji, która pozwala skorzysta z udogodnieD podczas wstawiania funkcji oraz ustawiania jej parametrów. W niniejszym opracowaniu skupiona uwaga zostanie tylko na znikomym procencie najbardziej znanych funkcji. 5.2. Pojcie funkcji Funkcja jest to zaprogramowana komenda, która w momencie jej wywoBania i podania parametrów powoduje dziaBanie jej przypisane. Funkcje dzielimy na potrzebujce argumentów oraz na takie, które ich nie u|ywaj. 2 7 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela 5.3. Autosumowanie Jest to grupa podstawowych funkcji Excela, które stanowi z reguBy trzon wiedzy, jak u|ytkownicy dostaj poznajc Excela. Zgromadzone s one pod narzdziem Autosumowanie. Kiedy wybieramy jedn z tych pozycji od razu pojawia si propozycja zakresu, któr program sam przypisuje, a u|ytkownik mo|e skorygowa. W przypadku wybrania opcji Wicej funkcji& program zachowa si identycznie jak podczas kliknicia narzdzia Wstaw funkcj. 5.4. Wstaw funkcj W grupie Biblioteka funkcji znajduje si bardzo przydatne narzdzie, które optymalizuje prac ze wstawianiem funkcji. Mowa o pozycji Wstaw funkcj. W wyniku kliknicia na wspomnian ikon wy[wietlone zostanie okno dialogowe Wstawianie funkcji. Tam w polu Wyszukaj funkcj: mo|na wpisywa i szuka danej komendy lub przeszukiwa tematycznie listy funkcji dostpnych w Excelu, które dodatkowo s poukBadane w grupy zawarte w polu Lub wybierz kategori:. Kiedy zaznaczona zostanie odpowiednia pozycja, to kliknicie przycisku OK uruchomi procedur wstawiania funkcji do arkusza. 2 8 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela Autorzy posBu| si poni|sz tabelk w celu zilustrowania podstawowych funkcji Excela. W komórce B13 zsumowane zostan warto[ci z zakresu B2:B11. Zatem je|eli u|ytkownik wybraB funkcj suma przez narzdzie wstaw funkcj, to otworzy si okno dialogowe Argumenty funkcji, gdzie nale|y w polu Liczba1 ustali odpowiedni zakres wchodzcy w skBad dziaBania. W razie konieczno[ci skorzystania z kolejnych zakresów wykorzystuje si pole Liczba2, Liczba3, itd& Pola te bd si pokazywa w razie korzystania z pola poprzedzajcego, tzn. wprowadzaj warto[ci w polu Liczba2, pojawia si nastpne itd. W sposób analogiczny wstawia si funkcje potrzebne do obliczenia wszystkich danych w tabelce. Ostatecznie warto[ci tabeli wygldaj nastpujco: 2 9 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela U|yto nastpujcych funkcji (poni|ej omówienie skBadni): Suma(B2:B11)  funkcja sumujca warto[ci z przedziaBu komórek od B2 do B11. Ogólnie skBadnia tej funkcji przedstawia si nastpujco: Suma(Liczba1; Liczba2,& ) Liczba1; Liczba2;... to mo|liwe argumenty, ich liczba wynosi od 1 (wymaganego) do mo|liwych 255, dla których nale|y obliczy ich sum. Zrednia(C2:C11) - funkcja obliczajca [redni arytmetyczn z przedziaBu komórek od C2 do C11. Ogólnie skBadnia tej funkcji przedstawia si nastpujco: Zrednia(Liczba1; Liczba2,& ) Liczba1; Liczba2;... to mo|liwe argumenty, ich liczba wynosi od 1 (wymaganego) do mo|liwych 255, dla których nale|y obliczy ich [redni arytmetyczn. Ile.liczb(D2:D11) - funkcja obliczajca liczb komórek z warto[ciami liczbowymi w przedziale od D2 do D11. Ogólnie skBadnia tej funkcji przedstawia si nastpujco: Ile.liczb(Liczba1; Liczba2,& ) Liczba1; Liczba2;... to mo|liwe argumenty, ich liczba wynosi od 1 (wymaganego) do mo|liwych 255, dla których nale|y obliczy ilo[ liczb w komórkach. Max(E2:E11) - funkcja obliczajca maksymaln warto[ liczbow w przedziale od E2 do E11. Ogólnie skBadnia tej funkcji przedstawia si nastpujco: Max(Liczba1; Liczba2,& ) Liczba1; Liczba2;... to mo|liwe argumenty, ich liczba wynosi od 1 (wymaganego) do mo|liwych 255, dla których nale|y obliczy maksymaln warto[. Min(F2:F11) - funkcja obliczajca minimaln warto[ci liczbow w przedziale od F2 do F11. Ogólnie skBadnia tej funkcji przedstawia si nastpujco: Min(Liczba1; Liczba2,& ) Liczba1; Liczba2;... to mo|liwe argumenty, ich liczba wynosi od 1 (wymaganego) do mo|liwych 255, dla których nale|y obliczy minimaln warto[. 3 0 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela 5.5. Test samooceny 1) W arkuszu formuBa rozpoczyna si: a) Znakiem = b) Nazw formuBy c) Liczb d) Nawiasem 2) Okre[l wynik dziaBania formuBy 21+40-31: a) 12 b) 10 c) 21+40-31 d) 30 3) Operator w formule to: a) Znak lub symbol np. + lub - b) To znak = c) Symbol mówicy o rodzaju adresowania d) Znak wskazujcy poBo|enie kursora myszki 6. Standardowe funkcje arkusza 6.1. Funkcje logiczne 6.1.1. Je|eli Jej schemat przedstawia si nastpujco: Je|eli (Warunek; Warto[, je|eli prawda; Warto[, je|eli faBsz) Warunek Czsto nazywany Testem logicznym  jest to dowolna warto[ lub wyra|enie, które mo|na oszacowa jako warto[ci PRAWDA albo FAASZ. Warto[, je|eli prawda Zwracana warto[, gdy test logiczny ma warto[ PRAWDA (jest speBniony). Warto[, je|eli faBsz Zwracana warto[, gdy test logiczny ma warto[ FAASZ (nie jest speBniony). 6.2. Funkcje tekstowe 6.2.1. ZACZ.TEKST Aczy kilka cigów tekstowych w jeden cig tekstowy. SkBadnia ZACZ.TEKSTY (tekst1;tekst2;...) 3 1 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela Tekst1; tekst2;... to 2 do 255 elementów tekstowych do poBczenia w pojedynczy element tekstowy. Elementami tekstowymi mog by cigi tekstowe, liczby lub odwoBania do pojedynczych komórek. Elementy tekstowe mo|na tak|e Bczy za pomoc operatora obliczeD w postaci handlowego  i (&) zamiast funkcji ZACZ.TEKSTY. Na przykBad funkcja =A1&B1 zwraca tak sam warto[ jak =ZACZ.TEKSTY(A1,B1). 6.3. Funkcje daty i czasu 6.3.1. DZIZ Zwraca liczb kolejn bie|cej daty. SkBadnia DZIZ() 6.3.2. DZIEC Zwraca dzieD daty reprezentowanej przez argument liczba_kolejna. DzieD jest wy[wietlany jako liczba caBkowita z zakresu od 1 do 31. SkBadnia DZIEC(liczba_kolejna) Liczba_kolejna to data poszukiwanego dnia. 6.3.3. MIESIC Zwraca miesic daty reprezentowanej przez kolejn liczb. Miesic jest podawany w postaci liczby caBkowitej z zakresu od 1 (styczeD) to 12 (grudzieD). SkBadnia MIESIC(kolejna_liczba) 6.3.4. ROK Zwraca rok odpowiadajcy dacie. Rok ten jest zwracany jako liczba caBkowita z przedziaBu od 1900 do 9999. SkBadnia ROK(liczba_kolejna) Kolejna_liczba to data zawierajca miesic, który nale|y znalez. 6.3.5. DATA Funkcja DATA zwraca uporzdkowan liczb kolejn reprezentujc konkretn dat. 3 2 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela SkBadnia DATA(rok; miesic; dzieD) 6.3.6. Statystyczne 6.3.7. LICZ.JE{ELI Funkcja LICZ.JE{ELI zlicza komórki w zakresie, które speBniaj okre[lone pojedyncze kryterium. SkBadnia LICZ.JE{ELI(zakres; kryteria) Zakres. Argument wymagany. Okre[la jedn lub wicej komórek, które maj zosta zliczone, w tym liczby lub nazwy, tablice lub odwoBania zawierajce liczby. Puste warto[ci i warto[ci tekstowe s ignorowane. Kryteria. Argument wymagany. Liczba, wyra|enie, odwoBanie do komórki lub cig tekstowego okre[lajcy, które komórki bd zliczane. Na przykBad argument kryteria mo|na wyrazi jako 32, ">32", B4, "jabBka" lub "32". 6.4. Test samooceny 1) Funkcja TERAZ a) Zwraca kolejn liczb reprezentujc bie|c dat b) Zwraca kolejn liczb reprezentujc bie|c godzin c) Zwraca kolejn liczb reprezentujc bie|c dat wraz z godzin d) Pokazuje gdzie aktualnie znajduje si aktywna komórka 2) Funkcja LICZ.JE{ELI: a) Zlicza liczb niepustych komórek w zakresie speBniajcych podane kryterium b) Liczy sum niepustych komórek w zakresie speBniajcych podane kryterium c) Liczy zakres komórek d) Liczy tekst zawarty w komórkach speBniajcych podane kryterium 3) Funkcja =DZIZ() jest funkcja bezargumentow, poniewa|: a) Wymaga podania ograniczonej liczby argumentów b) Nie wymaga podania |adnych argumentów c) Bo argumenty s tekstem d) Bo argumentami s adresy komórek 3 3 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela 7. Graficzna prezentacja danych 7.1. Podstawowe operacje na wykresach 7.1.1. Zaznaczenie danych do wykresu Zaznaczajc dane do wykresu, nale|y pamita, aby zaznaczy etykiety i nagBówki serii, czyli nagBówki wierszy i kolumn. 7.1.2. Tworzenie wykresu W celu utworzenia wykresu, nale|y: Zaznaczy zakres danych, na podstawie, których ma zosta utworzony wykres. Przej[ do karty Wstawianie i w grupie Wykresy wybra jeden z przycisków oznaczajcy typ wykresu, co spowoduje wy[wietleni menu, z którego mo|na wybra odpowiedni podtyp. Z menu, które si pojawi wybra podtyp wykresu. 7.1.3. Typy wykresów 3 4 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela Wykres jest zazwyczaj tworzony, aby przekaza jak[ konkretn tre[ lub w celu poparcia pewnego twierdzenia. Wybór odpowiedniego typu pozwala na lepsze ukazanie, niektórych szczegóBów. Poni|ej opisano podstawowe typy wykresów: Kolumnowy Jest to jeden z najprostszych i najbardziej czytelnych wykresów. Dane przedstawione s w postaci kolumn. Zwietnie nadaje si do przedstawienia danych zmieniajcych si w do[ du|ych odstpach czasowych np. miesicach. SBupkowy Ten typ wykresu jest podobny do wykresu kolumnowego, z tym, |e osie zostaBy zamienione. Liniowy Ten typ wykresu sugeruje cigBo[ danych np. przedstawienie danych zmieniajcych si dzieD po dniu. 3 5 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela Podtyp wykresu decyduje o dodatkowych wBa[ciwo[ciach wykresu takich jak np. efekt 3d. 7.1.4. Zaznaczenie wykresu Niekiedy zachodzi potrzeba zaznaczenia wykresu w tym celu, nale|y: Wcisn klawisz CTRL. Klikn w obszarze wykresu. 7.1.5. Zmiana typu wykresu Niekiedy po utworzeniu wykresu stwierdzamy, |e typ wykresu nie pasuje o prezentowanych danych. W celu zmienienia typu wykresu, nale|y: Zaznaczy wykres do modyfikacji. Wybra polecenie Narzdzia wykresów | Projektowanie / Typ / ZmieD typ wykresu. Spowoduje to otwarcie okna dialogowego Zmienianie typu wykresu. Wybra typ i podtyp wykresu. Klikn OK. 7.1.6. Przemieszczanie wykresów Niekiedy zachodzi potrzeba przesunicia wykresu, poniewa| zasBania dane lub chcemy, aby tworzyB z danymi pewn kompozycj. 3 6 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela Aby przesun wykres, nale|y: Zaznaczy wykres. Klikn wykres lewym przyciskiem myszy na i nie zwalniajc przycisku przesun wykres w po|dane miejsce. Wykres zostanie zastpiony podczas przesuwania przez kontur pozwalajcy zobaczy, gdzie bdzie si znajdowaB. Gdy zostanie ustalone docelowe poBo|enie wykresu zwolni lewy przycisk myszy. Poni|szy sposób dziaBa w przypadku przenoszenia wykresu do innego arkusza, jak i w przypadku przenoszenia wykresu w inne miejsce w tym samym arkuszu. W celu przeniesienia wykresu, nale|y: Zaznaczy wykres, który ma zosta przeniesiony. Wybra polecenie Narzdzia gBówne / Schowek / Kopiuj. Klikn komórk (mo|e si znajdowa w innym arkuszu), której lewy górny róg bdzie si pokrywaB z lewym górnym rogiem wykresu. Wybra polecenie Narzdzia gBówne / Schowek / Wklej. 7.1.7. Usuwanie wykresów W celu usunicia wykresu, nale|y: Zaznaczy wykres, który ma zosta usunity. Wcisn klawisz Delete. 7.2. Formatowanie elementów wykresu 7.2.1. Zaznaczanie elementów wykresu Zdarza si, ze zachodzi potrzeba modyfikacji jednego elementu wykresu jak np. jego tBo. Aby je zaznaczy mo|emy oczywi[cie u|ywa myszki lub klawiatury. Ale mo|emy równie| uBatwi sobie zaznaczanie poszczególnych obiektów i robi to za pomoc polecenia Elementy wykresu. W celu zaznaczenia konkretnego elementu wykresu, nale|y: Zaznaczy wykres, którego element bdzie modyfikowany. 3 7 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela Wybra polecenie Narzdzia wykresów | UkBad / Bie|ce zaznaczenie / Elementy wykresu, co spowoduje wy[wietlenie listy rozwijanej jak poni|ej Z wy[wietlonej listy wybra obiekt, który ma zosta zaznaczony. 7.2.2. TytuB wykresu Na wykresie mo|e znajdowa si wiele tytuBów np. TytuB osi pomocniczej, TytuB osi warto[ci. Jednak jednym z najwa|niejszy jest TytuB wykresu. Poniewa|, za pomoc tego tytuBu krótko informujemy, co bdzie przedstawiaB wykres. Aby wstawi tytuB do wykresu, nale|y: Zaznaczy wykres, do którego ma zosta dodany tytuB. Wybra polecenie Narzdzia wykresów | UkBad / Etykiety / TytuB wykresu. Spowoduje to otwarcie listy rozwijanej. Wybra jedn z opcji: Wy[rodkowany tytuB nakBadany. Wybranie tej opcji spowoduje wstawienie wy[rodkowanego wykresu nakBadajcego si na wykres. W tej sytuacji tytuB mo|e przysBania niektóre szczegóBy wykresu. Nad wykresem. Wybranie tej opcji spowoduje zmniejszenie wykresu i wstawienie nad nim tytuBu. Wybranie jednej z opcji spowoduje wstawienie pola tekstowego z domy[lnym tekstem TytuB wykresu. Nale|y klikn we wstawionym polu tekstowym i zastpi domy[lny tekst wBasnym tytuBem wykresu. 3 8 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela W celu zmodyfikowania tytuBu wykresu, nale|y: Zaznaczy tytuB wykresu Klikn go lewym przyciskiem myszy Zmieni tytuB wprowadzajc lub usuwajc tekst. Je|eli chcemy caBkowicie usun tytuB wykresu, nale|y: Zaznaczy wykres, z którego ma zosta usunity tytuB. Wybra polecenie Narzdzia wykresów | UkBad / Etykiety / tytuB wykresu / Brak. 7.2.3. Etykiety danych Etykiety danych umo|liwiaj pokazania na wykresie dodatkowych informacji takich jak np. warto[ sprzeda|y w danym miesicu. W celu dodania etykiet danych do wykresu, nale|y: Zaznaczy wykres, który ma zosta zmodyfikowany. Wybra plecenie Narzdzia wykresów | UkBad / Etykiety / Etykiety danych. Spowoduje to pojawienie si listy rozwijanej, z której wybieramy, w jakim miejscu maj si pojawi etykiety danych. Wybra jedn z opcji poBo|enia etykiety. 3 9 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela Jak przedstawiono powy|ej opcj poBo|enia mog si ró|ni w zale|no[ci od typu wykresu. Typy u|ytych wykresów to KoBowy i Kolumnowy. Gdy u|ywamy wykresu koBowego mo|emy ustawi, aby na wykresie pojawiBy si warto[ci procentowego udziaBu danej warto[ci w sumie wszystkich warto[ci prezentowanych na wykresie. Je|eli chcemy wstawi etykiety wskazujce procentowe warto[ci, nale|y: Zaznaczy wykres, który ma zosta zmodyfikowany. Wybra plecenie Narzdzia wykresów | UkBad / Etykiety / Etykiety danych / Wicej opcji etykiet danych. Co spowoduje otwarcie okna dialogowego Formatowanie etykiet danych. W grupie Opcje etykiety w sekcji Etykieta zawiera wybra pozycj Warto[ procentowa. W sekcji PoBo|enie etykiety wybra jedn z opcji poBo|enia. Klikn przycisk Zamknij, aby zatwierdzi zmiany. 4 0 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela W celu usunicia etykiet danych, nale|y: Zaznaczy wykres, który bdzie modyfikowany. Wybra polecenie Narzdzia wykresów | UkBad / Etykiety / Etykiety danych / Brak. 7.2.4. TBo W celu zmodyfikowania tBa wykresu, nale|y: Zaznaczy wykres, który bdzie modyfikowany. Wybra polecenie Narzdzia wykresów | UkBad / Bie|ce zaznaczenie / Elementy wykresu. Co spowoduje wy[wietlenie listy rozwijanej. Wybra opcj Obszar wykresu. Wybra polecenie Narzdzia wykresów | UkBad / Bie|ce zaznaczenie / Formatuj zaznaczenie. Co spowoduje otwarcie okna dialogowego Formatowanie obszaru wykresu. W grupie WypeBnienie wybra opcj WypeBnienie peBne. Spowoduje to zmian okna na takie jak poni|ej. 4 1 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela Klikn przycisk Kolor. Spowoduje to otwarcie palety kolorów. Wybra kolor z palety kolorów. Je|eli zachodzi taka potrzeba a pomoc suwaka Przezroczysto[ zmodyfikowa ustawienie tBa. Klikn Zamknij, w celu zatwierdzenia wprowadzonych zmian. Je|eli chcemy ustawi obraz lub tekstur, jako tBo wykresu, nale|y: Zaznaczy wykres, który bdzie modyfikowany. Wybra polecenie Narzdzia wykresów | UkBad / Bie|ce zaznaczenie / Elementy wykresu. Co spowoduje wy[wietlenie listy rozwijanej. Wybra opcj Obszar wykresu. Wybra polecenie Narzdzia wykresów | UkBad / Bie|ce zaznaczenie / Formatuj zaznaczenie. Co spowoduje otwarcie okna dialogowego Formatowanie obszaru wykresu. 4 2 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela W grupie WypeBnienie wybra opcj WypeBnienie obrazem lub tekstur. Spowoduje to zmian okna na takie jak poni|ej. Je|eli tBo ma by tekstur to, nale|y klikn przycisk Tekstura i z listy wybra jedn z tekstur. Je|eli tBo ma by obrazem to, nale|y klikn przycisk.Plik. Wybranie tej opcji spowoduje otwarcie okna dialogowego Wstawianie obrazu, za pomoc, którego wyszukujemy na dysku obraz, który zostanie u|yty, jako tBo.Schowek. Wybranie tej opcji spowoduje wstawienie, jako tBo obrazu znajdujcego si w schowku. Obiekt Clipart. Wybranie tej opcji spowoduje otwarcie okna dialogowego Wybieranie obrazu, dziki któremu bdziemy mogli wybra obraz z galerii klipów. Klikn Zamknij, w celu zatwierdzenia wprowadzonych zmian. 4 3 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela Opcja schowek nie dziaBa, gdy obraz ze schowka jest wikszy ni| obszar, który ma wypeBnia. Je|eli chcemy ustawi gradient, jako tBo wykresu, nale|y: Zaznaczy wykres, który bdzie modyfikowany. Wybra polecenie Narzdzia wykresów | UkBad / Bie|ce zaznaczenie / Elementy wykresu. Co spowoduje wy[wietlenie listy rozwijanej. Wybra opcj Obszar wykresu. Wybra polecenie Narzdzia wykresów | UkBad / Bie|ce zaznaczenie / Formatuj zaznaczenie. Co spowoduje otwarcie okna dialogowego Formatowanie obszaru wykresu. W grupie WypeBnienie wybra opcj WypeBnienie gradientowe. Spowoduje to zmian okna na takie jak poni|ej. Klikn przycisk Wstpnie ustawione kolory. Spowoduje to otwarcie palety dostpnych ustawieD wstpnych. 4 4 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela Mo|emy dopasowa wygld tBa przy u|yciu nastpujcych opcji: Typ. Wybranie tej opcji spowoduje otwarcie listy rozwijanej, z której mo|na wybra typu gradientu np. promienisty, jest to gradient, w którym granica przej[cia pomidzy poszczególnymi kolorami jest cz[ci okrgu, czyli przej[cie odbywa si na promieniu. Kierunek. Wybranie tej opcji spowoduje otwarcie listy rozwijanej, z której mo|na wybra, jaki bdzie kierunek zmieniania si barw. Kt. Ta opcja pozwala na manipulowanie poBo|eniem granicy pomidzy barwami. Stopnie gradientu. Narzdzia zawarte w tej sekcji pozwalaj nam na manipulacj poszczególnymi kolorami gradientu oraz na ich dodawanie i usuwanie. Wybra wstpne ustawienie z palety. Klikn Zamknij, w celu zatwierdzenia wprowadzonych zmian. Oprócz zmiany tBa wykresu mo|emy zmieni np. tBo legendy. Aby zmieni tBo legendy, nale|y: Zaznaczy wykres, który bdzie modyfikowany. Wybra polecenie Narzdzia wykresów | UkBad / Bie|ce zaznaczenie / Elementy wykresu. Co spowoduje wy[wietlenie listy rozwijanej. Wybra opcj Legenda. Wybra polecenie Narzdzia wykresów | UkBad / Bie|ce zaznaczenie / Formatuj zaznaczenie. Co spowoduje otwarcie okna dialogowego Formatowanie legendy. W przej[ do grupy WypeBnienie i w zale|no[ci od zaBo|eD postpowa jak w przypadku zmiany tBa wykresu. 4 5 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela 7.2.5. SzczegóBowe formatowanie wykresu  serie danych Podczas pracy z wykresami warto zauwa|y, |e mamy bardzo du|o opcji modyfikowania ich wygldu. Je|eli chodzi o serie danych to mo|emy modyfikowa ich wygld na wykresie na bardzo wiele sposobów. Serie danych to: W przypadku wykresu liniowego jedna z krzywych. W przypadku wykresu kolumnowego jedna z grup kolumn. Natomiast w przypadku wykresu kolumnowego wszystkie wycinki koBa. W celu zaznaczenia serii danych, nale|y: Zaznaczy wykres, który bdzie modyfikowany. Wybra polecenie Narzdzia wykresów | UkBad / Bie|ce zaznaczenie / Elementy wykresu. Co spowoduje wy[wietlenie listy rozwijanej. Wybra opcj Seria. Je|eli wykres ma wicej serii to wybra odpowiednia z nich. Mo|emy równie| edytowa punkty danych. Punkty danych to: W przypadku wykresu liniowego jeden z odcinków krzywej. W przypadku wykresu kolumnowego jedna kolumna. W przypadku wykresu kolumnowego jeden wycinek koBa. 4 6 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela Aby zaznaczy punkt danych nale|y: Zaznaczy wykres, który bdzie modyfikowany. Klikn dwukrotnie na wybrany obiekt, tak, aby tylko on byB zaznaczony. Poni|ej zostanie opisane kilka opcji zwizanych ze zmian wygldu elementów wykresu. W celu zastosowania wbudowanego stylu do elementu wykresu, nale|y: Zaznaczy element wykresu, który bdzie modyfikowany. Wybra polecenie Narzdzia wykresów | Formatowanie / Style ksztaBtów / Szybkie style ksztaBtu, co spowoduje otwarcie galerii szybkich stylów. Klikn wybrany styl. W celu zdefiniowania wypeBnienia elementu wykresu jednolitym kolorem, nale|y: Zaznaczy element wykresu, którego wypeBnienie bdzie modyfikowane. Wybra polecenie Narzdzia wykresów | Formatowanie / Style ksztaBtów / WypeBnienie ksztaBtu, co spowoduje otwarcie listy rozwianej z próbnikiem kolorów. Wybra kolor. 4 7 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela W celu zdefiniowania wypeBnienia elementu wykresu gradientem, nale|y: Zaznaczy element wykresu, którego wypeBnienie bdzie modyfikowane. Wybra polecenie Narzdzia wykresów | Formatowanie / Style ksztaBtów / WypeBnienie ksztaBtu, co spowoduje otwarcie listy rozwianej z próbnikiem kolorów. Wybra polecenie Gradient, co spowoduje wy[wietlenie listy gradientów powstaBych z aktualnie wy[wietlanego koloru, nale|y wybra jeden z nich Ewentualnie wybra polecenie Wicej gradientów, co spowoduje otwarcie okna dialogowego Formatowanie ksztaBtu z aktywn opcj WypeBnienie. 4 8 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela Wybra opcj WypeBnienie gradientowe. Domy[lnie zastosowany zostanie gradient o dwóch stopniach, czyli dwóch kolorach. Do manipulacji gradientem sBu| nastpujce opcje : Wstpnie ustawione kolory. Wybranie tej opcji spowoduje otwarcie listy rozwijanej, z której mo|na wybra jedno z predefiniowanych ustawieD gradientu. Typ. Wybranie tej opcji spowoduje otwarcie listy rozwijanej, z której mo|na wybra typu gradientu np. promienisty, jest to gradient, w którym granica przej[cia pomidzy poszczególnymi kolorami jest cz[ci okrgu, czyli przej[cie odbywa si na promieniu. Kierunek. Wybranie tej opcji spowoduje otwarcie listy rozwijanej, z której mo|na wybra, jaki bdzie kierunek zmieniania si barw.Kt. Ta opcja pozwala na manipulowanie poBo|eniem granicy pomidzy barwami. Stopnie gradientu. Narzdzia zawarte w tej sekcji pozwalaj nam na manipulacj poszczególnymi kolorami gradientu oraz na ich dodawanie i usuwanie. Po ustawieniu gradientu klikn Zamknij, aby modyfikacja byBa widoczna. W celu zastosowania elementu wykresu wypeBnienia tekstur, nale|y: Zaznaczy element wykresu, którego wypeBnienie bdzie modyfikowane. Wybra polecenie Narzdzia wykresów | Formatowanie / Style ksztaBtów / WypeBnienie ksztaBtu, co spowoduje otwarcie listy rozwianej. Wybra polecenie Tekstura, co spowoduje otwarcie listy dostpnych tekstur. Wybra tekstur. 4 9 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela W celu zdefiniowanie wypeBnienia tBa grafik z pliku, nale|y: Zaznaczy element wykresu, którego wypeBnienie bdzie modyfikowane. Wybra polecenie Narzdzia wykresów | Formatowanie / Style ksztaBtów / WypeBnienie ksztaBtu, co spowoduje otwarcie listy rozwianej. Wybra polecenie Obraz, co spowoduje otwarcie okna dialogowego Wstawianie obrazu, za pomoc, którego nale|y wyszuka na dysku plik obrazu, który zostanie wykorzystany wypeBnienie ksztaBtu. Po ustawieniu wypeBnienia klikn Zamknij. W celu usunicia wypeBnienia ksztaBtu lub ksztaBtów, nale|y: Zaznaczy ksztaBt lub ksztaBty, których wypeBnienie bdzie modyfikowane. Wybra polecenie Narzdzia wykresów | Formatowanie / Style ksztaBtów / WypeBnienie ksztaBtu, co spowoduje otwarcie listy rozwianej. Wybra polecenie Brak wypeBnienia. Opcja Kontur ksztaBtu odnosi si do konturu ksztaBtów takich jak kwadrat czy koBo, ale równie| linia jest traktowana, jako kontur, wic je|eli chcemy zmieni wygld pojedynczej linii u|ywamy tej opcji. W celu zmienienia koloru konturu ksztaBtu bdz pojedynczej linii, nale|y: Zaznaczy obiekt, który bdzie modyfikowany. Wybra polecenie Narzdzia wykresów | Formatowanie / Style ksztaBtów / Kontur ksztaBtu, co spowoduje otwarcie menu próbnikiem koloru. Wybra odpowiedni barw. 5 0 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela W celu zmienienia grubo[ci konturu ksztaBtu bdz pojedynczej linii, nale|y: Zaznaczy obiekt, który bdzie modyfikowany. Wybra polecenie Narzdzia wykresów | Formatowanie / Style ksztaBtów / Kontur ksztaBtu / Grubo[. Wybra jedno z predefiniowanych ustawieD grubo[ci. Je|eli |dna z proponowanych grubo[ci nie jest odpowiednia, nale|y: Wybra polecenie Narzdzia wykresów | Formatowanie / Style ksztaBtów / Kontur ksztaBtu / Grubo[ / Wicej linii, co spowoduje otwarcie okna dialogowego Formatowanie ksztaBtu. 5 1 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela W pozycji Szeroko[ nale|y wprowadzi |dan warto[. Klikn OK. w celu zatwierdzenia zmian. W celu zmienienia stylu konturu ksztaBtu bdz stylu pojedynczej linii, nale|y: Zaznaczy obiekt, który bdzie modyfikowany. Wybra polecenie Narzdzia wykresów | Formatowanie / Style ksztaBtów / Kontur ksztaBtu / Kreski. Wybra jedno z ustawieD. Je|eli modyfikujemy seri danych to legenda zostaje automatycznie zaktualizowana. 5 2 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela 7.2.6. SzczegóBowe formatowanie  osie Podczas pracy z wykresami mo|emy równie| chcie zmodyfikowa elementy tekstowe wykresu takie jak TytuB wykresu, opis legendy opis osi. {eby to zrobi nale|y zaznaczy odpowiedni obiekt na wykresie i u|y opcji formatowania z karty Narzdzia gBówne, do przeformatowania tekstu. 7.3. Test samooceny 1) Czy mo|liwe jest usunicie legendy z wykresu? a) Nie b) Tak c) Tak, ale tylko wtedy,gdy wykres ma powy|ej piciu serii danych d) Tak, ale tylko wtedy, gdy ma jedn seri danych 2) Czy mo|liwe jest przesunicie wykresu umieszczonego w arkuszu? a) Tak b) Nie c) Tak, ale tylko wtedy, gdy zasBania dane, z których powstaB d) Tak, ale tylko kolumnowego 3) Czy dla wstawionego ju| wykresu mo|emy zmienid jego typ na dowolny proponowany przez arkusz a) Tak b) Nie c) Tak, ale tylko wtedy,gdy ma jedn seri danych d) Tak, ale tylko wykresów samodzielnych 8. PrzykBady operacji bazodanowych w arkuszu kalkulacyjnym 8.1. Szybkie sortowanie W celu szybkiego posortowania danych, które nie s sformatowane, jako, tabela nale|y: Klikn w zakresie w dowolnym wierszu kolumny, wedBug której maj zosta posortowane dane. Wybra polecenie Narzdzia gBówne / Edycja / Sortuj i filtruj. Spowoduje to wy[wietlenie listy rozwijanej Wybra sposób sortowania Rosnco - Od a do z dla kolumny tekstowej lub Sortuj od najmniejszych do najwikszych dla kolumny z danymi liczbowymi Malejco - Od z do a dla kolumny tekstowej lub Sortuj od najwikszych do najmniejszych dla kolumny z danymi liczbowymi Je|eli zakres zostaB sformatowany, jako tabela i chcemy go posortowa, nale|y: 5 3 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela Klikn strzaBk w nagBówku kolumny, wedBug której bd sortowane dane. Z menu, które si pojawi wybra odpowiedni opcj sortowania. 8.2. Konspekty Konspekty sBu| do tworzenia raportów zbiorczych, w których maj by widoczne wszystkie szczegóBy. 8.2.1. Przygotowanie danych W celu wykorzystania danych w konspekcie powinno si je uBo|y, tak, aby miaBy struktur hierarchiczn. Firma DziaB Departament Kategoria bud|etu Pozycja w bud|ecie 8.2.2. Tworzenie konspektu W celu utworzenia konspektu, nale|y: Klikn w obszar danych i wybra polecenie Dane\Konspekt\Suma cz[ciowa, co spowoduje otwarcie okna dialogowego Sumy cz[ciowe, w opcji Dla ka|dej zmiany w, nale|y wybra opcj kolumn, wedBug której zostan pogrupowane dane (poni|ej wybrano Miasto) W opcji U|yj funkcji, wybra Suma, w opcji Dodaj sum cz[ciow do, wybra kolumn, z której bd pobierane i sumowane warto[ci liczbowe(poni|ej wybrano Warto[ umów) Klikn OK. 5 4 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela Opcja u|yj funkcji pozwala na u|ycie innych funkcji ni| Suma. 8.3. Tabele przestawne Tabela przestawna to dynamiczne zestawienie danych, które jest oparte na danych znajdujcych si w arkuszu w postaci tabeli lub w pliku zewntrznym. 8.3.1. Tworzenie tabeli przestawnej W celu utworzenia tabeli przestawnej, nale|y: Klikn dowoln komórk zakresu, na podstawie, którego ma zosta utworzona tabela przestawna i wybra polecenie Wstawianie \ Tabele \ Tabela przestawna. Spowoduje to otwarcie okna dialogowego Tworzenie tabeli przestawnej. W powy|szym przypadku Excel wybierze zakres na podstawie aktywnej komórki. Je|eli tabela ma powsta na podstawie danych zewntrznych nale|y wybra polecenie Wybierz poBczenie. Sekcja Wybierz, gdzie chcesz umie[ci raport tabeli przestawnej pozwala na zdefiniowanie, gdzie bdzie si znajdowaB si raport. Domy[lnie ka|dy raport jest wstawiany do nowego arkusza. Po ustaleniu powy|szych parametrów nale|y klikn OK. 8.3.2. Okre[lanie ukBadu tabeli przestawnej Po wstawieniu tabeli bdzie ona wyglda tak jak przedstawiono poni|ej. 5 5 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela W dalszej kolejno[ci, nale|y okre[li rzeczywisty ukBad tabeli przestawnej. Mo|na to zrobi na jeden z 2 sposobów: I sposób Przecign nazwy pól do jednego z czterech paneli okienka zadaD Lista pól tabeli przestawnej. II sposób Klikn nazw pola prawym przyciskiem myszy i z menu podrcznego wybra polecenie lokalizacj pola. 8.4. Test samooceny 1) Aby sortowad dane w caBej tabeli przed uruchomieniem sortowania mo|na: a) Zaznaczyd jedn komórk tabeli b) Umie[cid aktywn komórk pod tabel, któr bdziemy sortowad c) Zaznaczyd caBy arkusz, w którym jest tabela d) Umie[cid aktywn komórk nad tabel, któr bdziemy sortowad 2) Czy mo|na sortowad dane wedBug wierszy? a) Tak b) Nie c) Tak, ale tylko jednego d) Tak, ale tylko wg. Pierwszego 3) Czy mo|na utworzyd tabel przestawn w arkuszu, w którym znajduj si dane, na podstawie, których jest tworzona tabela? a) Tak b) Nie c) Tak, ale tylko wtedy, gdy tabela ma jedn kolumn d) Tak, ale tylko wtedy, gdy tabela ma jeden wiersz 9. Przygotowanie Arkusza do druku 9.1. Sprawdzanie poprawno[ci arkusza 9.1.1. Sprawdzanie poprawno[ci jzykowej W celu sprawdzenia i poprawienia arkusza pod wzgldem jzykowym, nale|y: Przej[ do arkusza, w którym Ama zosta sprawdzona pisownia. 5 6 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela Wybra polecenie Recenzja / Sprawdzanie / Pisownia lub wcisn klawisz F7. Spowoduje to otwarcie okna dialogowego Pisownia: Polski. W tym oknie program bdzie pokazywaB poszczególne bBdy, i dla ka|dego z nich mo|emy wybra jedn z opcji: Ignoruj raz. Wybranie tej opcji spowoduje zignorowanie sBowa i przej[cie do dalszego sprawdzania. Zignoruj wszystkie. Wybranie tej opcji spowoduje zignorowanie sBowa i wszystkich jego wystpieD w arkuszu. Dodaj do sBownika. Wybranie tej opcji dodaje sBowo do sBownika. ZmieD. Wybranie tej opcji zmienia sBowo na jedno ze sBów wybranych z listy Sugestie. ZmieD wszystkie. Wybranie tej opcji zmienia sBowo na wybrane z listy Sugestie i automatycznie zmienia wszystkie wystpienia tego sBowa. Autokoretka. Wybranie tej opcji dodaje sBowo zawierajce bBd i jego poprawn wersj do listy autokorekty. 9.2. Dodawanie i usuwanie elementów do wydruku Je|eli chcemy, aby na wydruku arkusza byBy widoczne linie siatki, nale|y: Wybra polecenie UkBad strony / Opcje arkusza i w sekcji Linie siatki zaznaczy opcj Drukuj. Je|eli chcemy, aby podczas pracy byBy widoczne linie siatki, nale|y: Wybra polecenie UkBad strony / Opcje arkusza i w sekcji Linie siatki zaznaczy opcj Widok. W celu wyBczenia widoku lub drukowania linii siatki wystarczy po prostu odznaczy odpowiedni opcj. Je|eli chcemy, aby na wydruku arkusza byBy widoczne nagBówki wierszy i kolumn, nale|y: Wybra polecenie UkBad strony / Opcje arkusza i w sekcji NagBówki zaznaczy opcj Drukuj. Je|eli chcemy, aby podczas pracy byBy widoczne nagBówki wierszy i kolumn, nale|y: Wybra polecenie UkBad strony / Opcje arkusza i w sekcji NagBówki zaznaczy opcj Widok. 5 7 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela W celu wyBczenia widoku lub drukowania nagBówków wierszy i kolumn wystarczy po prostu odznaczy odpowiedni opcj. 9.3. Automatyczne powtarzanie nagBówków kolumn i wierszy Bardzo czsto w pierwszej kolumnie i pierwszym wierszu znajduj si informacj opisujce zawarto[ arkusza. W przypadku, gdy wydruk arkusza bdzie obejmowaB kilka stron przy czytaniu dalszych stron mo|na mie problem ze zrozumieniem, tego, co przedstawiaj dane. Mo|na wyznaczy wiersze, które maj znajdowa si w górnej cz[ci ka|dej strony, jak i kolumny, które bd drukowane zawsze z lewej strony. W celu stawienia kolumn lub wierszy, które bd automatycznie powtarzane na ka|dej stronie, nale|y: Wybra polecenie UkBad strony / Ustawienia strony / TytuBy wydruku. Spowoduje to otwarcie okna dialogowego Ustawienia strony z aktywn kart Arkusz. Je|eli chcemy wybra wiersze, które zawsze bd drukowane w górnej cz[ci, to nale|y uaktywni pole u góry powtarzaj wiersze. Wybra wiersz, który bdzie powtarzany. Klikn OK., aby zatwierdzi wprowadzone zmiany. Je|eli chcemy ustawi powtarzan kolumn postpujemy podobnie, przy czym u|ywamy pola z lewej powtarzaj kolumny. 9.4. Podgld wydruku Podgld wydruku jest to opcja, która pozwala zobaczy jak bdzie wygldaB raport po wydrukowaniu, czyli bd widoczne ustawienia marginesów, nagBówki, stopki, linie siatki (je|eli zostaBy wBczone), itp. W celu wBczenia podgldu wydruku, nale|y: Wybra polecenie Przycisk pakietu Office / Drukuj / Podgld wydruku. 9.5. Drukowanie 9.5.1. Szybkie drukowanie 5 8 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela Opcja szybkie drukowanie powoduje wydrukowanie arkusza bez u|ywania |adnych dodatkowych ustawieD. W celu skorzystania z opcji szybkiego drukowania, nale|y: Wybra polecenie Przycisk pakietu Office / Drukuj / Szybkie drukowanie. Spowoduje to wydrukowanie bie|cego skoroszytu z u|yciem domy[lnych ustawieD drukowania. 9.5.2. Modyfikowanie ustawieD drukowania Je|eli chcemy mie dostp do bardziej zaawansowanych opcji ustawienia drukarki takich, jak np. okre[lenie obszaru drukowanie lub okre[lenie ilo[ci kopi nale|y przej[ do okna dialogowego Drukowanie. W celu otwarcia okna dialogowego drukowanie, nale|y: Wybra polecenie Przycisk pakietu Office / Drukuj lub u|y skrótu klawiaturowego CTRL+P. Spowoduje to otwarcie okna takiego jak przedstawiono poni|ej. W celu wydrukowania okre[lonego obszaru, nale|y: Otworzy okno dialogowe Drukowanie. W grupie Drukuj wybra jedn z opcji: Zaznaczenie. Wybranie tej opcji sprawi, |e zostanie wydrukowany wyBcznie obszar zaznaczony przed otwarciem okna dialogowego Drukowanie. Aktywne arkusze. Wybranie tej opcji sprawi, |e zostanie wydrukowany aktywny arkusz lub wszystkie zaznaczone arkusze. CaBy skoroszyt. Wybranie tej opcji sprawi, |e zostan wydrukowane wszystkie arkusze danego skoroszytu. Tabela. Ta opcja jest aktywna, gdy wskaznik komórki znajdzie si w obrbie tabeli, przed otwarciem okna dialogowego Drukowanie. Wybranie tej opcji sprawi, |e zostanie wydrukowana wyBcznie tabela, w której znajduje si wskaznik. Zaznaczony wykres. Ta opcja jest aktywna, gdy przed otwarciem okna dialogowego Drukowanie zostanie zaznaczony wykres. Wybranie tej opcji sprawi, |e zostanie wydrukowany wyBcznie zaznaczony wykres. Kliknicie OK. sprawi, |e zostanie uruchomione drukowanie. Mo|na równie| przej[ do innych modyfikacji ustawieD drukowania. 5 9 RozdziaB: Excel w pracy nauczyciela Domy[lnie drukowana jest jedna kopia zaznaczenia, tabeli, lub arkusza. W celu wydrukowania od razu wikszej ilo[ci kopii, nale|y: Otworzy okno dialogowe Drukowanie. W grupie Liczba kopii ustawi liczb kopii. W celu wydrukowania klikn OK. 9.6. Test samooceny 1) Czy podczas wBczonego podgldu wydruku, mo|na nanosid poprawki w arkuszu? a) Nie b) Tak c) Tak, ale tylko w formuBach d) Tak, ale tylko w danych tekstowych 2) Podczas wydruku zmiana orientacji strony z pionowej na poziom spowoduje, |e: a) Drukowana bdzie wiksza ilo[d kolumn a mniejsza ilo[d wierszy b) Drukowana bdzie wiksza ilo[d wierszy a mniejsza ilo[d kolumn c) Nic nie zmieni d) Nie bd drukowane wiersze, które nie zawieraj danych 3) Polecenie Wstaw podziaB strony umo|liwia podziaB strony: a) Zarówno w pionie i w poziomie b) Tylko w pionie c) Tylko w poziomie d) Nie ma takiego polecenia C. Zadania i przykBady do samodzielnego opracowania Do wykonania poni|szych zadaD niezbdny jest plik SzkoBa.xlsx, który powinien zosta doBczony do materiaBu. 1 Otwórz plik SzkoBa.xlsx zapisz go pod nazw Uczniowie. 2 W arkuszu Stypendium ustaw powikszenie na 100%. 3 Dla komórek z obszaru A5:D40 ustaw wszystkie krawdzie obramowania. 4 Dla komórek z zakresu A5:D5 ustaw biaBy kolor czcionki i granatowe wypeBnienie komórek. 5 W komórce D6 zdefiniuj formuB, która przyzna stypendium. Wzór na stypendium to Zrednia x 10. 6 Skopiuj formuB do komórek z zakresu D7:D40. 7 Dla komórek z zakresu D6:D40 ustaw format walutowy z dwoma miejscami po przecinku. 8 W komórce C41 wprowadz tekst Wysoko[ stypendium dla caBej klasy. 9 W komórce D41 zdefiniuj formuB, która zsumuje warto[ci z komórek D6:D40. 10 Zmieo kolor karty Stypendium na zielony. 11 Dopasuj szeroko[ci kolumn A, B, C i D tak, aby wszystkie dane w nich zawarte widoczne. 12 Wyrównaj dane z kolumn Imi oraz Nazwisko do [rodka. 13 Posortuj rosnco dane z zakresu A5:D40 wedBug kolumny nazwisko. 6 0 RozdziaB: Zadania i przykBady do samodzielnego opracowania 14 W arkuszu Zwiadectwo z paskiem w komórceC3 wprowadz formuB, która sprawi, |e w tej komórce bdzie wy[wietlane imi i nazwisko oddzielone spacj. W kolumnach A i B znajduj si niezbdne dane. Przekopiuj formuB do komórek z zakresu C4:C37. 15 W komórce E3 zdefiniuj formuB, która wy[wietli sBowo TAK, je|eli [rednia danego ucznia jest wy|sza ni| 4,75, a w przeciwnym wypadku sBowo NIE. Nastpnie przekopiuj formuB do zakresu komórek E4:E37. Zrednia znajduje si w kolumnie D. 16 Przesuo arkusz Zwiadectwo z paskiem tak, aby byB ostatnim arkuszem w skoroszycie. 17 Ustaw wBa[ciwo[ci arkusza Zwiadectwo z paskiem tak, aby linie siatki i nagBówki kolumn i wierszy nie byBy widoczne na wydruku. 18 W arkuszu Zwiadectwo z paskiem zastosuj opcj automatycznego sprawdzania pisowni, w celu uniknicia bBdów ortograficznych. 19 Dla tekstu z komórki A1 zmieo rozmiar czcionki na 20 i zastosuj efekt pogrubienia. 20 W arkuszu Oceny, scal komórki A1:S1. 21 W komórce S3 wprowadz formuB, która wyliczy [rednia ocen znajdujcych si w komórkach C3:R3, a nastpnie przekopiuj do zakresu komórek S4:S37. 22 W komórce C38 zdefiniuj formuB, która wyliczy [rednia ocen znajdujcych si w komórkach C3:C37, a nastpnie przekopiuj do zakresu komórek D38:S38. 23 W komórce C39 zdefiniuj formuB, która zliczy ilo[d ocen celujcych z danego przedmiotu, czyli ilo[d ocen 6w zakresie komórek C3:C37. A nastpnie przekopiuj formuB, do komórek z zakresu D39:R39. 24 Dla komórek z zakresu C40:C44 w podobny sposób jak powy|ej zdefiniuj formuBy, które wylicz ilo[ci odpowiednich ocen z danego przedmiotu. 25 W komórce S39 zdefiniuj formuB, która wyliczy ilo[d odpowiednich ocen w caBej klasie, dane znajduj si w komórkach C39:R39. Przekopiuj formuB, do komórek z zakresu S40:S44. 26 Ustaw wBa[ciwo[ci arkusza Oceny tak, aby dwa wiersze 1 i 2 byBy drukowane na ka|dej stronie wydruku. 27 Na podstawie danych z komórek B39:C44 utwórz wykres koBowy, który bdzie przedstawiaB dane dotyczce ilo[ci poszczególnych ocen z przedmiotu Religia. 28 Dodaj do wykresu etykiety danych. 29 Dodaj do wykresu tytuB RozkBad ocen. 30 Usuo z wykresu legend i ustaw go tak, aby jego lewy górny naro|nik znajdowaB si w komórce B46. D. PrzykBadowe zadania i odpowiedzi do wybranych zadaD 1) Czy polecenie Zapisz jako daje mo|liwo[d zmiany nazwy skoroszytu? a) Tak, ale tylko wtedy gdy zostaBy wprowadzone zmiany w skoroszycie b) Nie c) Tak, ale tylko gdy zapisujemy skoroszyt pierwszy raz d) Tak PrawidBowa odpowiedz to D, poniewa| wybranie opcji Zapisz jako powoduje otwarcie okna dialogowego Zapisywanie jako i w pozycji Nazwa pliku mo|emy wprowadzi now nazw pliku. 6 1 RozdziaB: PrzykBadowe zadania i odpowiedzi do wybranych zadao 2) Nowy arkusz w skoroszycie mo|na dodad w: a) Dowolnym miejscu b) Tylko po arkuszu ostatnim c) Tylko przed pierwszym arkuszem d) Tylko midzy arkuszami pierwszym i drugim PrawidBowa odpowiedz to A, poniewa| przycisk Wstaw arkusz i skrót klawiaturowy SHIFT+F11 wstawiaj arkusz bezpo[rednio po ostatnim, ale je|eli klikniemy kart dowolnego arkusza prawym przyciskiem myszy i z menu kontekstowego wybierzemy opcj Wstaw& Spowoduje to otwarcie okna dialogowego Wstawianie, gdzie nale|y wybra opcj Arkusz Spowoduje to wstawienie arkusza przed kliknitym arkuszem. 6 2 RozdziaB: PrzykBadowe zadania i odpowiedzi do wybranych zadao W tym sposobem mo|emy wstawi arkusz w dowolnym miejscu. 3) Standardowo program nadaje arkuszom nazwy: a) Ark1, Ark2, Ark3 b) Arkusz1, Arkusz2, Arkusz3 c) Arku1, Arku2, Arku3 d) Arkus1, Arkus2, Arkus3 Poprawna odpowiedz to D. Je|eli uruchomimy program domy[lnie otworzy si nowy skoroszyt o nazwie Zeszyt 1 i bdzie on zawieraB 3 arkusze, o nazwach Arkusz1,& 4) Kliknicie szarego pola znajdujcego si w górnym rogu arkusza  nad etykietami wierszy i z lewej strony etykiet kolumn spowoduje: a) Zamknicie arkusza b) Zaznaczenie wszystkich komórek arkusza c) Szybkie zapisanie arkusza d) Ukrycie arkusza PrawidBowa odpowiedz to A. 5) Jaki bdzie wynik dziaBania formuBy =Suma(A1:A4)? a) Zostan dodane liczby z komórek A1 i A4 b) Zostan dodane liczby z komórek A1,A2, A3, A4 c) Wy[wietli liczb z komórki A1 d) Pojawi si bBd PrawidBowa odpowiedz to B. Funkcja Suma wylicza sum podanych argumentów, które s oddzielone  ; . Argumentami mog by adresy, nazwy komórek oraz zakresów. w powy|szym przypadku argumentem funkcji jest zakres A1:A4, poznajemy to poniewa| komórki s od siebie oddzielone  : ,wic zostan dodane do siebie warto[ci wszystkich komórek z zakresu. 6 3 RozdziaB: PrzykBadowe zadania i odpowiedzi do wybranych zadao 6) Wska| bBdne wyra|enie w arkuszu: a) =A1/A5 b) =SUMA(A1:A10)^2 c) =A1+B4+JA+J9 d) =(D5/D8)+A1))^(1/2) PrawidBowa odpowiedz to C. w przypadku a mamy do czynienia z dzieleniem warto[ci z komórki A1 przez warto[ z komórki A5. w przypadku B suma komórek z zakresu A1:A10 zostaBa podniesiona do kwadratu. w przypadku D do ilorazu warto[ci z komórek D5 i D8 dodano warto[ z A1 i wszystko podniesiono do potgi ½. Natomiast w przypadku C do warto[ci z komórki A1 dodano warto[ z B4 i nastpnie dodano warto[ z JA, a to nie jest adres komórki. 7) W celu zaznaczenia caBej kolumny B, nale|y: a) Kliknd etykiet kolumny B b) Uruchomid polecenie Zaznacz kolumn i wybrad opcj B c) Uruchomid polecenie CaBa kolumna B d) Kliknd w pierwsz komórk kolumny B PrawidBowa odpowiedz to A. w celu zaznaczenia caBej kolumny B, nale|y klikn etykiet kolumny B 8) W celu usunicia z arkusza caBej kolumny, nale|y: a) Zaznaczyd dowoln komórk znajdujc si w kolumnie, która ma zostad usunita, nastpnie wybrad polecenie Wytnij b) Zaznaczyd kolumn, która ma zostad usunita, nastpnie wybrad polecenie Usuo c) Zaznaczyd kolumn, która ma zostad usunita, nastpnie wybrad polecenie Wyczy[ d) Zaznaczyd dowoln komórk znajdujc si w kolumnie, która ma zostad usunita, nastpnie wybrad polecenie Kasuj kolumn PrawidBowa odpowiedz to B. w celu usunicia caBej kolumny z arkusza nale|y zaznaczy kolumn, która ma zosta usunita, nastpnie wybra polecenie UsuD. 9) Znak  ^ , jest operatorem: a) Mno|enia 6 4 RozdziaB: PrzykBadowe zadania i odpowiedzi do wybranych zadao b) Dzielenia c) Potgowania d) {adna odpowiedz nie jest poprawna PrawidBowa odpowiedz to C. Znak  ^ jest operatorem odpowiedzialnym za potgowanie, niestety nie ma operatora odpowiedzialnego za pierwiastkowanie, ale w tym celu mo|na zastosowa potgowanie z wykBadnikiem 1/n gdzie n jest stopniem pierwiastka. 10) Je|eli w poni|szej sytuacji skorzystamy z AutowypeBnienia w kolumnach lub wierszach to: a) Komórki zostan wypeBnione kolejnymi dniami tygodnia b) Komórki zastan wypeBnione sBowem  PoniedziaBek c) Nie stanie si nic d) Wszystkie odpowiedzi s bBdna PrawidBowa odpowiedz to A. w przypadku dni tygodnia domy[lne ustawienia EXCELA sprawi, |e w tym przypadku zastosowanie autowy peBnienia spowoduje wypeBnienie wierszy lub kolumn nazwami kolejnych dni tygodnia. E. Testy lub zadania sprawdzajce wiedz 1) Czy mo|na otworzyd dwa skoroszyty o tej samej nazwie? a) Tak b) Tak, ale gdy ich zwarto[d jest ró|na c) Nie d) Tak, ale tylko, gdy s w innych folderach 2) Podczas wydruku zmiana orientacji strony z pionowej na poziom spowoduje, |e: a) Drukowana bdzie wiksza ilo[d kolumn a mniejsza ilo[d wierszy b) Drukowana bdzie wiksza ilo[d wierszy a mniejsza ilo[d kolumn c) Nic nie zmieni d) Nie bd drukowane wiersze, które nie zawieraj danych 3) W celu wstawienia formuBy do aktywnej komórki nale|y: a) Kliknd ikon b) Kliknd ikon c) Kliknd ikon d) Kliknd ikon 6 5 RozdziaB: Testy lub zadania sprawdzajce wiedz 4) W celu zminimalizowania wst|ki, nale|y: a) Nie da si zminimalizowad wst|ki b) Kliknd dwukrotnie nazw aktywnej karty c) Kliknd polecenie minimalizuj wst|k na karcie Narzdzia gBówne d) Wszystkie odpowiedzi s poprawne 5) Wpisanie danych do komórki i wci[nicie klawisza Esc spowoduje: a) Usunicie znaku po prawej stronie kursora b) Wycofanie wprowadzonych zmian i wyj[cie z trybu edycji. c) Usunicie znaku po lewej stronie kursora d) Wybranie polecenia Recenzja\Sprawdzanie\Pisownia 6) W celu zaznaczenia caBej kolumny B, nale|y: a) Kliknd etykiet kolumny B b) Uruchomid polecenie Zaznacz kolumn i wybrad opcj B c) Uruchomid polecenie CaBa kolumna B d) Kliknd w pierwsz komórk kolumny B 7) Która ikona sBu|y do zamknicia skoroszytu: a) a b) a c) c d) d 8) Jak nazywa si przedstawiony poni|ej element okna programu a) NagBówek wierszy b) Pasek formuBy c) NagBówek kolumn d) Pasek komunikatu 9) Obszar cigBy w arkuszu to: a) Blok komórek ssiadujcych ze sob b) Komórki w jednym wierszu a ró|nych kolumnach c) Komórki w jednej kolumnie i ró|nych wierszach d) Cig jednolitych danych 10) Czy mo|liwe jest usunicie legendy z wykresu? a) Nie b) Tak c) Tak, ale tylko wtedy,gdy wykres ma powy|ej piciu serii danych d) Tak, ale tylko wtedy,gdy ma jedn seri danych 6 6 RozdziaB: Testy lub zadania sprawdzajce wiedz 1. Projekt arkusza wykorzystywanego w pracy nauczyciela Wykorzystamy arkusz Lista.xlsx. Mamy list osób i ich oceny z ró|nych przedmiotów, a naszym zadaniem bdzie wyBuska z tego jak najwicej informacji potrzebnych przy wszelkiego rodzaju statystykach i zestawieniach. Pierwsza rzecz, to obliczenie [redniej ocen dla ka|dej z osób. SkBadnia funkcji bdzie wyglda nastpujco: =ZAOKR(ZREDNIA(C2:H2);1)  funkcja liczy [redni z zakresu komórek C2:H2 oraz zaokrgla do 1 miejsca po przecinku wynik. Przecigamy funkcj do pozostaBych komórek. Nastpnie liczymy ogóln [redni, najlepszy i najgorszy wynik odpowiedni w komórkach: J37, J38, J39 u|ywajc funkcji: =ZREDNIA(I2:I36) =MAX(I2:I36) =MIN(I2:I36) Dalej postaramy si w[ród wszelkich ocen w arkuszu wskaza te, które s pitkami i szóstkami. Zatem klikamy Narzdzia gBówne / Formatowanie warunkowe / ReguBy wyró|niania komórek / Wiksze ni|& Nastpnie wpisujemy w polu okienka dialogowego przykBadowo warto[ 4 i ustalamy odpowiedni format, który ma wyró|nia takie komórki. W naszym przykBadzie ustalili[my tBo koloru zielonego. 6 7 RozdziaB: Testy lub zadania sprawdzajce wiedz Nastpnie stworzymy wykres obrazujcy warto[ci [redniej przypisane do poszczególnych osób. W tym celu zaznaczam kolumn Nazwisko oraz Zrednia i wybieram Wstawianie / Wykresy / Kolumnowy (o ile chcemy taki typ wykresu). Na poni|szym obrazku dodatkowo ustawione jest tBo obszaru wykresu na kolor pomaraDczowy. Je|eli chcemy Imi i nazwisko mie razem i te dane przypisa do wykresu, to mo|emy przykBadowo przed operacja tworzenia wykresu poBczy dane z kolumn Imi i Nazwisko. Poni|ej przykBadowa formuBa realizujca to zaBo|enie. Powiedzmy, ze chcemy tak|e okre[li liczb wszystkich 5 w caBej tabeli z ocenami. W tym celu mog posBu|y si poni|sz funkcj: =LICZ.JE{ELI(C2:H36;5) F. MateriaBy dodatkowe Strony internetowe: ·ð Strona internetowa programu Excel firmy Microsoft http://www.microsoft.com/office/excel ·ð Strona internetowa Mr.Excel http://www.mrexcel.com 6 8 RozdziaB: MateriaBy dodatkowe ·ð Strona internetowa The Spreadtsheet Page http://www/j-walk.com/ss Grupy dyskusyjne: ·ð Ogólne zagadnienia zwizane z Excelem microsoft.public.excel ·ð Dla pocztkujcych microsoft.public.excel.newusers 6 9 RozdziaB: MateriaBy dodatkowe

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
T03 Arkusz kalkulacyjny od podstaw cz 3 4 godz
Arkusz samooceny pracy nauczyciela
T03 Arkusz kalkulacyjny od podstaw cz 6 3 godz
T03 Arkusz kalkulacyjny od podstaw2godz Sylabus
T03 Arkusz kalkulacyjny od podstaw cz 5 1 godz
T03 Arkusz kalkulacyjny od podstaw cz 12 3 godz
T03 Arkusz kalkulacyjny od podstaw cz 4 1 godz
arkusz kalkulacyjny 4 wzorzec
04 Arkusz kalkulacyjny
Syllabus do Modułu AM4 Arkusze kalkulacyjne, poziom zaawansowany wersja 1 0 6
Planowanie pracy dydaktycznej nauczyciela

więcej podobnych podstron