Projekty reform zawartych w dziele Andrzeja Frycza Modrzewskiego
pt. "O poprawie Rzeczypospolitej".
Język polski - renesans:
Projekty reform zawartych w dziele Andrzeja Frycza Modrzewskiego
pt. "O poprawie Rzeczypospolitej".
Andrzej Frycz Modrzewski ur. się w 1503 r. w Wolborzu k. piotrkowa Trybunalskiego
w rodzinie wójta. Nauki pobierał w Akademii Krakowskiej, studiował w Wittemberdze (spotkał się tam z Lutrem). Przebywał na dworze Łaskich i przewoził dla nich bibliotekę Erazma
z Rotterdamu. Później został sekretarzem Zygmunta Augusta. Umożliwiało to liczne wyjazdy za granicę.
W 1551 r. wydano okrojone dzieło pt. "O poprawie Rzeczypospolitej" (łac.) w Krakowie. Księgi: I "O obyczajach",
II "O prawach",
III "O wojnie",
IV "O kościele",
V "O szkole".
W 1554 r. w Szwajcarii wydano całość dzieła. Debiutem był utwór "Łaski, czyli o karze
za mężobójstwo".
Jego twórczość i działalność polityczna sprawiła, że utracił dziedziczne wójtostwo i zmarł w nędzy w 1572 r.
W księdze I "O obyczajach" są zawarte rozważania nad organizacją państwa. Modrzewski twierdzi, że:
- każdy mieszkaniec jest obywatelem i państwo powinno mu zapewnić szczęście,
- o wartości człowieka nie decyduje urodzenie,
- każdy człowiek powinien być prawnie przygotowany do pracy, a ludźmi niezdolnymi do niej powinno opiekować się państwo,
- należy ustanowić urzędy nadzorujące wszystkie dziedziny życia (urzędy miar, urząd
do zwalczania żebractwa.
W księdze II "O prawach" pisarz powraca do wymiaru kar za zabójstwo. Ówczesne prawo
uzależniało je od pochodzenia społecznego przestępcy (szlachcic za zabójstwo chłopa płacił
niewielką grzywnę, zaś w sytuacji odwrotnej chłop był karany śmiercią). Autor proponował
opracować nowy kodeks prawny z udziałem przedstawicieli wszystkich stanów.
W księdze III "O wojnie" autor przeciwstawia się wszelkim konfliktom zbrojnym,
a najsurowiej potępia wojny zaborcze. Proponuje rozwiązywanie konfliktów na drodze
dyplomatycznej (spotkania wrogich stron w neutralnym miejscu, sankcje gospodarcze).
Modrzewski twierdzi, iż "żadne korzyści z wojny nie są tak wielkie, aby mogły jej szkodom dorównać". Ludzi wywołujących wojny nazywa zbrodniarzami, Tatarami.
W księdze IV "O Kościele" odrzuconej przez cenzurę w polskim wydaniu w 1551 r. Modrzewski proponuje:
- stworzyć kościół narodowy niezależny od Rzymu,
- wybieranie papieża przez wszystkie narody chrześcijańskie,
- obsadzanie stanowisk biskupów przez ludzi wykształconych i szlachetnych.
W księdze V "O szkole" autor przeciwstawia się wydawaniu pieniędzy na rzeczy zbędne, takie jak wspaniałe domy oraz sute biesiady. Proponuje fundusze przeznaczone na ten cel wykorzystać w inny praktyczniejszy i szlachetniejszy sposób, a mianowicie na dotowanie szkolnictwa w czasach, w których nie docenia się wiedzy i pracy nauczycieli kształcących przyszłe, młode talenty polityczne i literackie. Modrzewski proponuje przejęcie opieki nad szkołami przez państwo, a prawo do uczenia się zapewnia wszystkim chłopcom niezależnie
od pochodzenia społecznego. (Po raz pierwszy prawo chodzenia dziewcząt do szkoły ustanowiono w 1773 r.)
Autor : Munio
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
file8885quin?81101129081 oeb?9 r1Blac?80440337935 oeb?8 r1P0008Pala85515839 oeb toc r1mari?81440608889 oeb?9 r1Pala85515839 oeb?6 r1Thom?80553904765 oeb?4 r1file8872knig?81440601187 oeb fm3 r1page8byer?81101110454 oeb?2 r1knig?81440601187 oeb?0 r1anon?81101003909 oeb?6 r1618byer?81101086520 oeb?0 r1więcej podobnych podstron