8

Projekty reform zawartych w dziele Andrzeja Frycza Modrzewskiego pt. "O poprawie Rzeczypospolitej". J�zyk polski - renesans: Projekty reform zawartych w dziele Andrzeja Frycza Modrzewskiego pt. "O poprawie Rzeczypospolitej".   Andrzej Frycz Modrzewski ur. si� w 1503 r. w Wolborzu k. piotrkowa Trybunalskiego w rodzinie w�jta. Nauki pobiera� w Akademii Krakowskiej, studiowa� w Wittemberdze (spotka� si� tam z Lutrem). Przebywa� na dworze �askich i przewozi� dla nich bibliotek� Erazma z Rotterdamu. P�niej zosta� sekretarzem Zygmunta Augusta. Umo�liwia�o to liczne wyjazdy za granic�. W 1551 r. wydano okrojone dzie�o pt. "O poprawie Rzeczypospolitej" (�ac.) w Krakowie. Ksi�gi: I "O obyczajach", II "O prawach", III "O wojnie", IV "O ko�ciele", V "O szkole". W 1554 r. w Szwajcarii wydano ca�o�� dzie�a. Debiutem by� utw�r "�aski, czyli o karze za m�ob�jstwo". Jego tw�rczo�� i dzia�alno�� polityczna sprawi�a, �e utraci� dziedziczne w�jtostwo i zmar� w n�dzy w 1572 r. W ksi�dze I "O obyczajach" s� zawarte rozwa�ania nad organizacj� pa�stwa. Modrzewski twierdzi, �e: - ka�dy mieszkaniec jest obywatelem i pa�stwo powinno mu zapewni� szcz�cie, - o warto�ci cz�owieka nie decyduje urodzenie, - ka�dy cz�owiek powinien by� prawnie przygotowany do pracy, a lud�mi niezdolnymi do niej powinno opiekowa� si� pa�stwo, - nale�y ustanowi� urz�dy nadzoruj�ce wszystkie dziedziny �ycia (urz�dy miar, urz�d do zwalczania �ebractwa. W ksi�dze II "O prawach" pisarz powraca do wymiaru kar za zab�jstwo. �wczesne prawo uzale�nia�o je od pochodzenia spo�ecznego przest�pcy (szlachcic za zab�jstwo ch�opa p�aci� niewielk� grzywn�, za� w sytuacji odwrotnej ch�op by� karany �mierci�). Autor proponowa� opracowa� nowy kodeks prawny z udzia�em przedstawicieli wszystkich stan�w. W ksi�dze III "O wojnie" autor przeciwstawia si� wszelkim konfliktom zbrojnym, a najsurowiej pot�pia wojny zaborcze. Proponuje rozwi�zywanie konflikt�w na drodze dyplomatycznej (spotkania wrogich stron w neutralnym miejscu, sankcje gospodarcze). Modrzewski twierdzi, i� "�adne korzy�ci z wojny nie s� tak wielkie, aby mog�y jej szkodom dor�wna�". Ludzi wywo�uj�cych wojny nazywa zbrodniarzami, Tatarami. W ksi�dze IV "O Ko�ciele" odrzuconej przez cenzur� w polskim wydaniu w 1551 r. Modrzewski proponuje: - stworzy� ko�ci� narodowy niezale�ny od Rzymu, - wybieranie papie�a przez wszystkie narody chrze�cija�skie, - obsadzanie stanowisk biskup�w przez ludzi wykszta�conych i szlachetnych. W ksi�dze V "O szkole" autor przeciwstawia si� wydawaniu pieni�dzy na rzeczy zb�dne, takie jak wspania�e domy oraz sute biesiady. Proponuje fundusze przeznaczone na ten cel wykorzysta� w inny praktyczniejszy i szlachetniejszy spos�b, a mianowicie na dotowanie szkolnictwa w czasach, w kt�rych nie docenia si� wiedzy i pracy nauczycieli kszta�c�cych przysz�e, m�ode talenty polityczne i literackie. Modrzewski proponuje przej�cie opieki nad szko�ami przez pa�stwo, a prawo do uczenia si� zapewnia wszystkim ch�opcom niezale�nie od pochodzenia spo�ecznego. (Po raz pierwszy prawo chodzenia dziewcz�t do szko�y ustanowiono w 1773 r.) Autor : Munio Projekty reform zawartych w dziele Andrzeja Frycza Modrzewskiego
pt. "O poprawie Rzeczypospolitej".









Język polski - renesans:
Projekty reform zawartych w dziele Andrzeja Frycza Modrzewskiego
pt. "O poprawie Rzeczypospolitej".

 





Andrzej Frycz Modrzewski ur. się w 1503 r. w Wolborzu k. piotrkowa Trybunalskiego
w rodzinie wójta. Nauki pobierał w Akademii Krakowskiej, studiował w Wittemberdze (spotkał się tam z Lutrem). Przebywał na dworze Łaskich i przewoził dla nich bibliotekę Erazma
z Rotterdamu. Później został sekretarzem Zygmunta Augusta. Umożliwiało to liczne wyjazdy za granicę.

W 1551 r. wydano okrojone dzieło pt. "O poprawie Rzeczypospolitej" (łac.) w Krakowie. Księgi: I "O obyczajach",
II "O prawach",
III "O wojnie",
IV "O kościele",
V "O szkole".

W 1554 r. w Szwajcarii wydano całość dzieła. Debiutem był utwór "Łaski, czyli o karze
za mężobójstwo".

Jego twórczość i działalność polityczna sprawiła, że utracił dziedziczne wójtostwo i zmarł w nędzy w 1572 r.


W księdze I "O obyczajach" są zawarte rozważania nad organizacją państwa. Modrzewski twierdzi, że:
- każdy mieszkaniec jest obywatelem i państwo powinno mu zapewnić szczęście,
- o wartości człowieka nie decyduje urodzenie,
- każdy człowiek powinien być prawnie przygotowany do pracy, a ludźmi niezdolnymi do niej powinno opiekować się państwo,
- należy ustanowić urzędy nadzorujące wszystkie dziedziny życia (urzędy miar, urząd
do zwalczania żebractwa.

W księdze II "O prawach" pisarz powraca do wymiaru kar za zabójstwo. Ówczesne prawo
uzależniało je od pochodzenia społecznego przestępcy (szlachcic za zabójstwo chłopa płacił
niewielką grzywnę, zaś w sytuacji odwrotnej chłop był karany śmiercią). Autor proponował
opracować nowy kodeks prawny z udziałem przedstawicieli wszystkich stanów.

W księdze III "O wojnie" autor przeciwstawia się wszelkim konfliktom zbrojnym,
a najsurowiej potępia wojny zaborcze. Proponuje rozwiązywanie konfliktów na drodze
dyplomatycznej (spotkania wrogich stron w neutralnym miejscu, sankcje gospodarcze).

Modrzewski twierdzi, iż "żadne korzyści z wojny nie są tak wielkie, aby mogły jej szkodom dorównać". Ludzi wywołujących wojny nazywa zbrodniarzami, Tatarami.

W księdze IV "O Kościele" odrzuconej przez cenzurę w polskim wydaniu w 1551 r. Modrzewski proponuje:
- stworzyć kościół narodowy niezależny od Rzymu,
- wybieranie papieża przez wszystkie narody chrześcijańskie,
- obsadzanie stanowisk biskupów przez ludzi wykształconych i szlachetnych.

W księdze V "O szkole" autor przeciwstawia się wydawaniu pieniędzy na rzeczy zbędne, takie jak wspaniałe domy oraz sute biesiady. Proponuje fundusze przeznaczone na ten cel wykorzystać w inny praktyczniejszy i szlachetniejszy sposób, a mianowicie na dotowanie szkolnictwa w czasach, w których nie docenia się wiedzy i pracy nauczycieli kształcących przyszłe, młode talenty polityczne i literackie. Modrzewski proponuje przejęcie opieki nad szkołami przez państwo, a prawo do uczenia się zapewnia wszystkim chłopcom niezależnie
od pochodzenia społecznego. (Po raz pierwszy prawo chodzenia dziewcząt do szkoły ustanowiono w 1773 r.)






Autor : Munio