plik


ÿþ1. Charakterystyka satelitarnych systemów nawigacyjnych: NAVSTAR GPS, GLONASS, BeiDou i Galileo. a) NAVSTAR GPS Satelity systemu GPS kr| po orbitach na wysoko[ci 20200 km nad ziemi w czasie 12 h czasu gwiazdowego. To zapewnia powtarzaln konfiguracj o 4 minuty wcze[niej w odniesieniu do czasu uniwersalnego. GPS posiada 24 satelity (w przyszBo[ci ma by 30) na sze[ciu, prawie koBowych orbitach (po 4 satelity na orbit). Kt inklinacji (czyli nachylenie do równika) to 55°. Metoda kodowania CDMA Wyró|niamy segmenty: ·ð Satelitarny (zaprojektowany na 24 satelity) ·ð Kontrolny (Colorado Springs, Hawai. Diego Garcia, obliczanie efemeryd i rejestrowanie obserwacji) ·ð U|ytkownika (nawigacja, odbiorniki GPS) b) GLONASS Rosyjski odpowiednik amerykaDskiego GPS, stosowane s dwa kanaBy podobnie jak w GPS - precyzyjny dla zastosowaD wojskowych oraz standardowy dla cywilów. GPS dziaBa w oparciu o ukBad WGS-84, a GLONASS PZ 90. Inny jest te| wzorzec czasu, dla GPS jest to czas uniwersalny UTC, a w przypadku systemu GLONASS rosyjski paDstwowy wzorzec czasu Etalon UTC. Posiada 24 satelity na 3 orbitach (po 8 satelitów na ka|dej orbicie). Metoda kodowania FDMA. Wysoko[ orbit - 19100 km, kt inklinacji 65,8°. c) Galileo Europejski system nawigacji satelitarnej w trakcie budowy. System ma by równowa|n alternatyw do amerykaDskiego systemu GPS i rosyjskiego GLONASS, lecz w przeciwieDstwie do nich bdzie kontrolowany przez instytucje cywilne. Bdzie skBadaB si z 27 + 3 zapasowych satelitów na trzech orbitach. Wysoko[ orbity bdzie wynosi 23 616 km, a kt inklinacji 56°. Satelity bd nadawa 10 sygnaBów w trzech pasmach czstotliwo[ci. SygnaBy oznaczone numerami 1, 2, 3, 4, 5, 7, 8, 9 i 10. PozostaBe sygnaBy bd szyfrowane i dostpne tylko dla u|ytkowników majcych dostp do serwisu komercyjnego CS i serwisu regulowanego publicznie PRS. Cz[ sygnaBów nie bdzie zawiera |adnych danych i bdzie przeznaczona do wyznaczania poprawki jonosferycznej w celu zwikszenia dokBadno[ci. Jest to istotna przewaga Galileo nad systemem NAVSTAR-GPS dysponujcym poczwszy od satelitów bloku IIR-M zaledwie trzema czstotliwo[ciami. System Galileo boryka si z wieloma problemami, jednym z nich jest fakt, |e 2 maja 2000 r. Amerykanie wyBczyli kod zakBócajcy SA, przez to GPS staB si du|o dokBadniejszy równie| dla cywili i Galileo straciB na warto[ci. d) Beidou (Compass) ChiDski satelitarny system nawigacyjny, który na razie obejmuje swoim zasigiem tylko obszar Azji. Docelowo ma by systemem globalnym. Aktualnie funkcjonuje system Beidou-1 skBadajcy si z 4 satelitów geostacjonarnych - 3 aktywnych i jednego zapasowego. Pierwsze satelity wystrzelono w 2000 roku. Obecnie (grudzieD 2011) dziaBaj tylko dwa. System ten ma charakter wyBcznie testowy. Jego nastpc ma by globalny system Beidou-2. System ten bdzie zBo|ony z 5 satelitów geostacjonarnych i 30 poruszajcych si po orbitach o [redniej wysoko[ci. DokBadno[ wyznaczania pozycji udostpniona komercyjnym u|ytkownikom bdzie wynosiBa okoBo 10 metrów, a prdko[ci  0,2 m/s. Kt inklinacji 55°, wysoko[ orbity MEO  21 500 km, IGSO  35 786 km. Rzd chiDski umieszcza maBo informacji nt. tego| systemu. 2. Parametry zwizane z ukBadami WGS-84 i PZ-90 Na pocztku lat 80.  z uwagi na dalszy postp technologiczny i towarzyszcy mu wzrost dokBadno[ci i czasowo-przestrzennej rozdzielczo[ci obserwacji satelitarnych  pojawiBa si naglca potrzeba stworzenia nowego globalnego systemu obserwacyjnego w miejsce dotychczasowego WGS72. Do zdefiniowania systemu nazwanego WGS84 (World Geodetic System 1984) posBu|ono si parametrami GRS80 oraz satelitarnymi obserwacjami dopplerowskimi i laserowymi, a tak|e obserwacjami VLBI. WGS84 u|ywany byB powszechnie do koDca lat 80. jako system odniesienia dla GPS. ·ð WGS-84  zbiór parametrów (z 1984) okre[lajcych wielko[ i ksztaBt ziemii oraz wBa[ciwo[ci jej potencjaBu grawitacyjnego. System ten definiuje elipsoid, która jest generalizacj ksztaBtu geoidy, wykorzystywan do tworzenia map. System ten jest wynikiem pewnej niewielkiej modyfikacji systemu GRS-80 (Geodetic Reference System '80), starszego od WGS-84 o 4 lata. Ze wzgldu na fakt, i| parametry elipsoid tych dwóch systemów ró|ni si o nieistotn warto[ ok. 0,1 mm wic w praktyce nazwy elipsoid (tak jak nazwy modeli) przyjmuje si niekiedy wymiennie. Elipsoida WGS-84 staBa si podstawowym ukBadem odniesienia w systemach nawigacji satelitarnej. Przy u|ywaniu map opartych na innym ukBadzie nale|y wprowadza poprawki. Chocia| wikszo[ odbiorników nawigacji satelitarnej ma zaprogramowan mo|liwo[ wy[wietlania pozycji w innych ukBadach, obecnie trwa proces upowszechniania map opartych o WGS-84. PoBo|enie punktów w odniesieniu do powierzchni elipsoidy okre[laj wspóBrzdne geodezyjne B, L oraz h (szeroko[, dBugo[, wysoko[ elipsoidalna) lub równowa|ne im geocentryczne wspóBrzdne prostoktne X, Y oraz Z. ·ð Pz-90 Jest geocentryczny, centrum masy jest zdeterminowany dla caBej Ziemii , w tym oceany i atmosfera. Rozmiar odpowiada aktualnemu stanu wiedzy o warto[ci prdko[ci z [wiatBa , geocentryczny grawitacyjny staBy , i precyzj lasera satelity. Pz-90 jest geodezyjn baz dla systemu GLONASS i jest u|ywany do zapewnienia lotu orbitalnego satelity i rozwizania nawigacji ·ð Wybrane parametry zwizane z ukBadami WGS-84 i PZ-90 Parametr WGS-84 PZ-90 Du|a póBo[ elipsoidy odniesienia [m] 6 378 137 6 378 136 MaBa póBo[ elipsoidy odniesienia [m] 6 356 752,314245 6 356 751,302 Odwrotno[ biegunowego spBaszczenia elipsoidy odniesienia 298,257 Parametr grawitacyjny [ 1014 m3 · s-2 ] 3,986004418 3,9860044 Prdko[ obrotowa Ziemi [ 10-6 rad · s-1 ] 7 292 115 7 292 115 3. Segmenty systemu NAVSTAR GPS. System NAVSTAR GPS skBada si z : segmentu kosmicznego, segmentu u|ytkownika oraz segmentu kontroli. Segment kosmiczny skBada si obecnie z 32 satelitów (pocztkowo zakBadano 24 czynne i 5 zapasowych), kr|cych na 6 prawie-koBowych orbitach na wysoko[ci ok.20 200 km, o nachyleniu 55o do równika. Parametry te zostaBy dobrane tak, aby w ka|dym miejscu na Ziemi widoczne byBy zawsze minimum 4 satelity systemu GPS. Okres obiegu satelitów w orbitach wynosi ok. 12 h. W skBad segmentu u|ytkownika wchodz sieci odbiorników naziemnych, które odbierajc sygnaBy satelitarne dokonuj obliczenia odlegBo[ci do satelitów, których wspóBrzdne s znane. W ten sposób, na zasadzie przestrzennego wcicia liniowego wyznaczana jest pozycja ka|dej stacji naziemnej. Segment kontroli(naziemny) jest to struktura koordynujca oraz wspierajca pozycjonowanie satelitarne. Segment ten skBada si z 12 stacji nadzoru. Ka|da z 12 stacji jest rozmieszczona mo|liwie blisko i równomiernie na równiku celem cigBej obserwacji ka|dego satelity przez co najmniej dwie stacje przez caB dob. GBówne Centrum Kontroli znajduje si w Bazie SiB Powietrznych Schriever. Kolejne 5 stacji monitorujcych zarzdzanych jest przez SiBy Lotnicze USA. PozostaBymi 6 stacjami zarzdza NGA (National Geospatial-Intelligence Agency). Znajduj si one w Ekwadorze, Waszyngtonie, Argentynie. Bahrajnie, Australii i Londynie. 4. Struktura sygnaBu systemu NAVSTAR GPS: czstotliwo[ podstawowa, czstotliwo[ci sygnaBów, kody nadawane przez satelity itd. ·ð Czstotliwo[ podstawowa, L1. L1 = 1575,42 MHz (czyli 10,23 MHz * 154), dBugo[ fali 19,029 cm Nadawane s na niej sygnaBy kodowe C/A, oraz P(y) znane równie| jako P1. L1 jest, i byBa czstotliwo[ci na której nadawane byBy obserwacje cywilne, na podstawie sygnaBów C/a wysyBa dziaBaj urzdzenia GPS w telefonach, nawigacji samochodowej itd. ·ð Czstotliwo[ L2. L2 = 1227,60 MHz (czyli 10,23 MHz * 120), dBugo[ fali 24,421 cm Pierwotnie szyfrowana czstotliwo[, przeznaczona do celów militarnych, obecnie nie szyfrowana. Znajduje si na niej kod P2. ·ð U|ycie danych kodów i czstotliwo[ci. Øð C/A  telefony, nawigacja Øð C/A + L1  pierwsze pomiary geodezyjne  mo|na byBo uzyska du| dokBadno[, ale pomiar trwaB dBugo. Jednoczstotliwo[ciowy Øð L1 + L2 + C/A  Dwuczstotliwo[ciowy, krótszy czas obserwacji. Du|a dokBadno[ Øð L1 + L2 + C/A + P1 + P2 - RTK Warto równie| wiedzie, |e na sygnaBy C/A i P naBo|ona jest depesza nawigacyjna. o Dodatkowe rzeczy. PPS  usBuga pozycjonowania, okre[lania prdko[ci oraz transferu czasu. Wykorzystuje czstotliwo[ci L1 i L2, pocztkowo, poprzez dodatkowe kodowanie sygnaBu P, byBa dostpna jedynie dla celów wojskowych. SPS  usBuga pozycjonowania, wykorzystujca czstotliwo[ L1. Wykorzystywana powszechnie przez u|ytkowników na caBym [wiecie 5. Depesza nawigacyjna: dane pozwalajce wyznaczy pozycje satelitów na orbitach. Depesza nawigacyjna zawiera nastpujce dane: " dane efemerydalne - umo|liwiajce precyzyjne obliczanie wspóBrzdnych satelitów; " almanach - dane orbitalne wszystkich satelitów w systemie; " dane dotyczce korekcji zegara satelity; " status systemu - okre[lajcy jego zdolno[ do pracy; " warto[ci korekcyjne wybranych parametrów: opóznienia jonosferycznego, przesuni czasów GPS i UTC i innych. Dziki powy|szym danym mo|na okre[li czas wysBania sygnaBu z satelity, okre[li pozycj satelity,wyznaczy poprawk zegara satelity, okre[li opóznienie propagacyjne, wyznaczy czas UTC(czas uniwersalny), okre[li stan pracy konstelacji satelitów. 6. SATELITARNE SYSTEMY WSPOMAGAJCE SBAS: àð zasada dziaBania systemów Systemy te obliczaj i przesyBaj ró|nicowe dane korekcyjne i dziaBaj nie samodzielnie lecz jako uzupeBnienie systemu GPS, a w przyszBo[ci tak|e Galilieo oraz innych. Dziki funkcjonowaniu systemów wspomagania satelitarnego zdecydowanej poprawie ulegaj podstawowe parametry nawigacyjne systemów nawigacji satelitarnej tj.: ·ð dokBadno[, czyli zdolno[ systemu do okre[lania pozycji mierzonego obiektu w granicach dopuszczalnego bBdu systemu, ·ð wiarygodno[, która okre[la poziom zaufania do dostarczanej przez system informacji, ·ð cigBo[, czyli zdolno[ systemu (satelitów) do nieprzerwanej pracy podczas caBego swojego przelotu nad horyzontem u|ytkownika ·ð dostpno[ okre[lan jako prawdopodobieDstwo peBnienia usBug nawigacyjnych w dowolnym momencie. SkBadaj si z: - sieci naziemnych stacji referencyjnych, odbierajcych sygnaBy satelitów; - stacji gBównych (centralnych, nadzoru), przetwarzajcych sygnaBy ze stacji referencyjnych, oraz obliczajcych poprawki przesyBane do u|ytkowników; - stacji utrzymujcych Bczno[ z satelitami; - satelitów geostacjonarnych przekazujcych poprawki z stacji gBównych do u|ytkowników. 1) WAAS (Wide Area Augmentation System) - amerykaDski satelitarny system wspomagajcy system NAVSTAR-GPS. Za po[rednictwem dwóch satelitów geostacjonarnych obejmujcych terytorium Stanów Zjednoczonych transmituje do odbiorników GPS poprawki kompensujce bBdy jonosfery, zegara i efemeryd. Zwiksza to dokBadno[ wyznaczenia pozycji poziomej przez odbiornik GPS do 2-3 m. Segment naziemny systemu skBada si z 25 wspóBpracujcych ze sob naziemnych stacji referencyjnych WRS (ang. Wide Area Reference Station). Stacje te odbieraj sygnaBy z satelitów i przesyBaj je do stacji gBównej WMS (ang. Wide Area Master Station). Stacja gBówna przetwarza dane i okre[la warto[ poprawek. Obliczone poprawki dziki stacj GUS (ang. Grodnu Uplink System) s przekazywane do satelitów geostacjonarnych. . Poprawki systemu WAAS maj za zadanie skompensowanie trzech najwikszych, co do warto[ci bBdów: bBd jonosfery, zegara i efemeryd satelitów. Poniewa| bBdy zegara s bBdami szybko zmieniajcymi si w czasie, poprawki dla nich s uaktualniane co 60 s. Natomiast bBdy jonosfery i efemeryd wolno zmieniaj si w czasie, wic poprawki dla nich uaktualniane s co 2 minuty. Poprawki zegara i efemeryd dotycz okre[lonego poBo|enia odbiornika natomiast poprawka jonosferyczna dotyczy okre[lonego poBo|enia odbiornika. W tym celu obszar kuli ziemskiej podzielono na dziewi sektorów o szeroko[ci 40o ka|dy, a w ka|dym sektorze wyró|niono ok. 200 punktów. Stacja gBówna oblicza poprawki z sygnaBów otrzymanych od stacji referencyjnych i wysyBa je do satelitów. Dziki systemowi WAAS dokBadno[ wyznaczania pozycji wzrasta do ok. 3 m. 2) MSAS - japoDski system wspomagania satelitarnego- obejmuje swoim zasigiem przestrzeD lotnicz wokóB Japonii. Zarzdzany jest przez JapoDskie Biuro Lotnictwa Cywilnego JCAB (ang. Japanese Civil Aviation Bureau) oraz JapoDsk Agencj Meteorologiczn JMA (ang. Japan Meteorological Agency). System ten wspomaga zarzdzanie ruchem powietrznym na obszarze Japonii poprzez wspomaganie nawigacji, nadzór przestrzeni powietrznej a tak|e Bczno[. SBu|y on równie| do przekazywania informacji gBosowych oraz innych informacji pomidzy samolotami a wie| kontroli ruchu powietrznego, a tak|e bezpo[redniej Bczno[ci midzy samolotami. Umo|liwia tak|e automatyczn lokalizacj statków powietrznych i przekaz tych informacji kontrolerom ruchu lotniczego. System u|ywany jest równie| do przekazywania na Ziemi wyników obserwacji meteorologicznych. MSAS dziaBa na podobnej zasadzie jak system WAAS. Nadaje sygnaBy odlegBo[ci w formacie sygnaBów GPS, poprawki pseudoodlegBo[ci satelitów GPS oraz informacje o statusie i wiarygodno[ci danych. 3) EGNOS (European Geostationary Navigation Overlay Service)- europejski system satelitarny wspomagajcy systemy GPS i GLONASS, a w przyszBo[ci Galileo. EGNOS ma sBu|y zwikszeniu wiarygodno[ci i dokBadno[ci wyznaczania pozycji, by zródBem informacji o czasie UTC oraz w lotnictwie aby umo|liwi ldowania w CAT-1. Czas otrzymywania informacji o poprawno[ci dziaBania systemu oraz ostrze|enie o jego awarii ma wynosi do 6 sekund. Do transmisji poprawek u|ytkownikom wykorzystywane s trzy satelity. Dwa z nich to satelity Inmarsat: jeden umieszczony nad Oceanem Atlantyckim, a drugi nad Oceanem Indyjskim. Trzeci z nich satelita Artemis znajduje si nad Afryk. Numery PRN tych satelitów wynosz 120, 126, i 124. System EGNOS dziaBa w nastpujcy sposób. 34 stacje pomiarowo-obserwacyjne RIMS odbieraj sygnaBy i informacje z widocznych satelitów systemu GPS (w przyszBo[ci tak|e GLONASS i GALILEO). Informacje te przekazuj do stacji nadzoru, w której, na ich podstawie obliczane s poprawki ró|nicowe odlegBo[ci od satelitów, opóznienia jonosferyczne oraz efemerydy satelitów geostacjonarnych. Nastpnie obliczone poprawki wysyBane s do satelitów geostacjonarnych w formacie RTCA 229. Satelity systemu EGNOS na czstotliwo[ci L1 C/A nadaj poprawki pseudoodlegBo[ci oraz informacje o stanie systemu. Dodatkowo u|ytkownicy maj mo|liwo[ obliczenia pseudoodlegBo[ci od satelitów geostacjonarnych systemu EGNOS . 4) System wspomagajcy typu LAAS Local Area Augmentation System. Jest systemem ldowania samolotów w ka|dych warunkach pogodowych na podstawie czasu rzeczywistego korekcji ró|nicowej sygnaBu GPS. Lokalne odbiorniki referencyjne , zlokalizowane wokóB lotniska wysyBaj dane do centralnej lokalizacji na lotnisku. Te dane s stosowane do formuBowania komunikatu korygujcego, który jest nastpnie przesyBany do u|ytkownika za po[rednictwem Bcza danych VHF . Odbiornik na samolocie u|ywa tych informacji, aby skorygowa sygnaB GPS. 7. System ASG-EUPOS  zasada dziaBania, serwisy i ich zastosowanie. (Aktywna Sie Geodezyjna EUPOS)  ogólnopolska sie stacji referencyjnych, uruchomiona w 2008 roku i zarzdzana przez GBówny Urzd Geodezji i Kartografii, na których wykonywane s cigBe obserwacje satelitów systemów GNSS, której punkty odniesienia stanowi podstawow poziom osnow geodezyjn i szczegóBow wysoko[ciow osnow geodezyjn. Integraln cz[ci systemu ASG-EUPOS jest sprzt i oprogramowanie umo|liwiajce obliczanie i udostpnianie poprawek DGNSS i RTK (w tym poprawek sieciowych), zapis i udostpnianie obserwacji satelitarnych ze stacji referencyjnych oraz wykonywanie automatycznych obliczeD z pomiarów statycznych poprzez serwisy systemu. System oraz serwisy systemu ASG-EUPOS sBu| do generowania i wysyBania do odbiorców poprawek do sygnaBu GNSS (czyli GPS i GLONASS), dziki czemu mo|na znacznie zwikszy dokBadno[ lokalizacji (w postaci przyjtego ukBadu wspóBrzdnych X, Y, H) mierzonego punktu na powierzchni Ziemi za pomoc urzdzeD GPS Serwisy systemu ASG-EUPOS: POZGEO  serwis wykonuje automatyczne obliczenia w trybie postprocessingu obserwacji (pomiarów) GPS wykonanych metod statyczn. Umo|liwia wyznaczenie wspóBrzdnych w paDstwowym systemie odniesieD przestrzennych. Zgodnie z zaleceniami technicznymi dopuszcza si wykorzystanie serwisu do wyznaczenia wspóBrzdnych punktów geodezyjnej poziomej osnowy pomiarowej, przy czym wspóBrzdne powinny by obliczone w serwisie POZGEO ze zbiorów obserwacyjnych o dBugo[ci co najmniej 40 minut; POZGEO D  serwis udostpnia zbiory obserwacji satelitarnych GNSS z wybranych przez u|ytkownika stacji referencyjnych systemu ASG-EUPOS, a tak|e obserwacje interpolowane dla pozycji okre[lonej przez u|ytkownika. W serwisie POZGEO D udostpnia si: zbiory obserwacyjne ze stacji znajdujcych si na terenie Polski w formacie RINEX, w dowolnych przedziaBach czasowych i interwaBach rejestracji danych wynoszcych 1, 2, 5, 10, 15, 20, 30, 60 sekund, oraz zbiory obserwacyjne obliczone dla dowolnego punktu znajdujcego si na terenie Polski, okre[lonego wspóBrzdnymi geodezyjnymi dla dowolnie przyjtych przedziaBów czasowych i interwaBów rejestracji danych. NAWGEO  serwis czasu rzeczywistego, obejmujcy udostpnianie poprawek RTK w czasie rzeczywistym pomiaru, umo|liwiajcy wyznaczenie pozycji poziomej z bBdem [rednim nieprzekraczajcym ±0,03 m i wysoko[ci ±0,05 m przy wykorzystaniu odbiornika L1/L2. Pomiary wykonywane w oparciu o ten serwis nie mog sBu|y do wyznaczania wysoko[ci elementów naziemnych sieci uzbrojenia terenu; KODGIS  serwis czasu rzeczywistego, obejmujcy udostpnianie poprawek DGNSS w czasie rzeczywistym pomiaru, umo|liwiajcy wyznaczenie wspóBrzdnych z bBdem [rednim nie przekraczajcym ±0,25 m przy korzystaniu z odbiorników L1/L2 oraz nieprzekraczajcym ±1,5 m przy wykorzystaniu odbiorników L1; NAWGIS  serwis czasu rzeczywistego, obejmujcy udostpnianie poprawek DGNSS w czasie rzeczywistym pomiaru, umo|liwiajcy wyznaczenie wspóBrzdnych z bBdem [rednim nieprzekraczajcym ±3,0 m przy wykorzystaniu odbiorników L1. W geodezji, system ASG-EUPOS (przy wykonywaniu pomiarów geodezyjnych) jest wykorzystywany: do zakBadania szczegóBowych poziomych osnów geodezyjnych II i III klasy, do zakBadania osnów pomiarowych: poziomych i wysoko[ciowych, w pomiarach sytuacyjno-wysoko[ciowych, w pomiarach realizacyjnych, w pomiarach zwizanych z katastrem nieruchomo[ci, w pomiarach zwizanych z pozyskiwaniem danych do krajowego systemu informacji o terenie, do innych prac geodezyjnych, je|eli dokBadno[ci gwarantowane w wykorzystywanych serwisach systemu s wystarczajce dla konkretnych asortymentów robót 8. Zasada pomiaru pseudoodlegBo[ci  pomiar kodowy i fazowy. Co oznacza termin pseudoodlegBo[ ? PseudoodlegBo[ jest to odlegBo[ midzy [rodkiem fazowym anteny odbiornika GPS a danym satelit, obarczona bBdami jonosfery, troposfery, bBdami zegarów odbiornika i nadajnika. Pomiar pseudoodlegBo[ci polega na pomiarze opóznienia sygnaBu przychodzcego do anteny GPS w odniesieniu do sygnaBu generowanego. Wzór wyra|ajcy pseudoodlegBo[ dla pomiarów fazowych (wyra|ana w cyklach) Æ- pseudoodlegBo[ - - dBugo[ fali N- nieoznaczono[ (nieznana liczba peBnych kresów fali no[nej) f- czstotliwo[ pomiaru ´-suma bBdów zegarów satelity i odbiornika Á- odlegBo[ geometryczna j- satelita, p- odbiornik, t  epoka pomiarowa Wzór wyra|ajcy pseudoodlegBo[ dla pomiarów kodowych (wyra|ana w metrach) -czas odbioru sygnaBu -czas nadania sygnaBu C- prdko[ [wiatBBa Metody pomiaru pseudoodlegBo[ci Pomiary odlegBo[ci pomidzy odbiornikiem a satelit mo|na dokonywa za pomoc dwóch metod: kodowej oraz fazowej. Pomiary kodowe Pomiar kodowy polega na pomiarze pseudoodlegBo[ci na podstawie przesunicia kodów pseudoprzypadkowych. Kodem pseudoprzypadkowym lub cigiem nazywa si cig binarny, którego widmo ma wBa[ciwo[ci szumu biaBego. Satelita wysyBa charakterystyczn sekwencj kodow z zaBczonym czasem jej wysBania. Odbiornik odbiera sygnaB z pewnym opóznieniem, które jest wprost proporcjonalne do odlegBo[ci pomidzy satelit i odbiornikiem. Czas opóznienia wyznacza si porównujc odebrany sygnaB z identycznym sygnaBem wygenerowanym przez generator kodów odbiornika tzw. replik kodu. Kod przychodzcy z satelity jest opózniony wzgldem kodu wzorcowego generowanego przez odbiornik. W odbiorniku nastpuje ponowne przesunicie kodów a| do uzyskania korelacji. Na podstawie zmierzonej wielko[ci przesunicia wylicza si czas, który pomno|ony przez prdko[ rozchodzenia si fal elektromagnetycznych wyznacza dokBadn odlegBo[ z punktu na Ziemi do satelity. Pomiary fazowe Pomiary fazowe opieraj si na pomiarze w odbiorniku przesunicia fazy fali no[nej odbieranej z satelity wzgldem sygnaBu generowanego w odbiorniku. Technika pomiaru jest podobna do pomiarów kodowych. Ró|nic jest maBa dBugo[ fali co skutkuje tzw. nieoznaczono[ci pomiaru fazy. Nieoznaczono[ to niewiadoma wielko[ pocztkowa peBnych cykli fazowych dzielcych satelit i odbiornik od której rozpoczto pomiar. Wynika ona z okr|nego systemu jej pomiaru w ramach jednego jej okresu odpowiadajcego dBugo[ci fali. Dzieje si tak, gdy| ta sama warto[ sygnaBu powtórzy si np. w systemie GPS co 20 cm (dBugo[ fali) odlegBo[ci dzielcej satelit i odbiornik. NiewBa[ciwe wyznaczenie liczby pocztkowych cykli fazowych mo|e skutkowa bBdem wyznaczania pseudoodlegBo[ci. 9. Równanie obserwacji kodowych W procesie opracowania obserwacji satelitarnych GPS w sieciach precyzyjnych wykorzystywane s zarówno obserwacje fazowe, jak i kodowe. W przypadku ob-serwacji kodowych podstawow wielko[ci podlegajc opracowaniu jest pseudo-odlegBo[ PRrs, czyli ró|nica momentów czasu transmisji ts i tr odbioru sygnaBu pomno|ona przez prdko[ [wiatBa c. Równanie pseudoodlegBo[ci wyra|a nastpu-jca zale|no[: P Rrs = (tr - ts)c = Árs + c (´tr - ´ts) + ´Trs + ´Irs + ´rs + ëP gdzie: ts, tr  momenty czasu transmisji i odbioru sygnaBu w skali czasu GPS [s] ´ts, ´tr  bBd zegara satelity i odbiornika [s], c  prdko[ [wiatBa w pró|ni [m/s], Árs  odlegBo[ geometryczna midzy satelit a odbiornikiem [m]: Árs = (X s - Xr )2 + (Y s - Yr )2 + (Zs - Zr )2 ´Trs  opóznienie sygnaBu spowodowane refrakcj troposferyczn [m], ´Irs  opóznienie sygnaBu spowodowane refrakcj jonosferyczn [m], ´rs  bBdy systematyczne satelity i odbiornika [m], ëP  bBdy przypadkowe obserwacji kodowych (szum) [m]. W równaniu znana jest pozycja satelity X s, Y s, Zs oraz bBd jej zegara ´ts, niewiadome to pozycja odbiornika Xr , Yr , Zr oraz bBd zegara odbiornika ´tr . Obliczenie niewiadomych jest zatem mo|liwe w przypadku obserwacji do minimum 4 satelitów (ukBad minimum 4 równaD pseudoodlegBo[ci). 10. Równanie obserwacji fazowych. J J Fazowa pseudoodlegBo[: ÆPJ(t)= (t) +NPJ+ f³%ðPJ(t) gdzie »= - dBugo[ fali, (t)  odlegBo[ P P geometryczna miedzy pkt P i satelita J, f  czstotliwo[ sygnaBu, ³%ðPJ(t)= ðJ (t)  ðp(t)  suma bBdów zegarów satelity i odbiornika. Pseudoodleglo[ mo|e by wyznaczona tez z pomiarów fazy fali no[nej J : ÆPJ(t) - fJðJ(t)= (t) +NPJ- fJ ðP(t) gdzie to po lewej stronie jest znane z danych efemerydalnych P J Pierwsze ró|nice pomiarów fazowych: ÆABJ(t)= (t) +NABJ+ fJ ðAB(t) gdzie na pkt AB stoj AB odbiorniki GNSS. Wyeliminowany jest bBd zegara satelity, zredukowane bBdy jonosfery i troposfery Jk Podwójne ró|nice pom fazowych : ÆABJk(t)= (t) +NABJk Wyeliminowane s bBdy zegarów AB odbiorników na obu pkt (A,B) i zredukowane bBdy zegarów satelitów i odbiorników GNSS. Podwójne ró|nice pom fazowych s wykorzystywane do obliczenia wspóBrzdnych wektora AB (gdy odlegBo[ miedzy nimi jest niedu|a) gdy| redukuj znacznie bBdy jonosfery i troposfery Jk Potrójne ró|nice pomiarów fazowych : ÆABJk(t12)= (t12) Eliminuj nieoznaczono[ fazy fali AB no[nej. Korzy[ci z zastosowania jest wyeliminowanie efektów majcych niekorzystny wpByw na rozwizanie nieoznaczono[ci tj. identyfikacja epok pomiarowych posiadajcych tzw.  cycle slip - utrat cykli. 11. Ró|nice fazowe. 12. Opóznienie troposferyczne wynika ze zmian prdko[ci sygnaBu przy przej[ciu przez troposfer  doln warstw atmosfery rozcigajc si od powierzchni Ziemi do wysoko[ci okoBo 10 km. SygnaBy radiowe GPS, tak jak i inne sygnaBy radiowe o czstotliwo[ciach poni|ej 30 GHz, nie podlegaj zjawisku dyspersji przy przej[ciu przez troposfer co oznacza, i| wielko[ opóznienia jest niezale|na od czstotliwo[ci fali radiowej. Troposfera powoduje opóznienie sygnaBu i dlatego wyznaczona poprawka troposferyczna jest odejmowana od rejestrowanej pseudoodlegBo[ci lub fazy. Zmienno[ opóznienia jonosferycznego jest jednym z najpowa|niejszych obiektywnych zródeB bBdu wyznaczania pozycji. Du|a zmienno[ warunków jonosferycznych, zarówno dobowa jak i dBugookresowa, powoduje, i| model opóznienia jonosferycznego transmitowany przez satelit pozwala na redukcj odpowiedniego bBdu co najwy|ej w 50 procentach. DokBadniejsz warto[ opóznienia jonosferycznego obliczy mo|na w oparciu o rezultaty pomiarów wykonywanych jednocze[nie na czstotliwo[ciach L1 i L2. Wymaga to u|ycia odbiornika dwuczstotliwo[ciowego. Efekt jonosferyczny wynika z wpBywu jonosfery, górnej warstwy atmosfery rozcigajcej si od wysoko[ci 50  1000 km nad powierzchni Ziemi. Zjonizowane gazy w jonosferze, powstaBe w wyniku ultrafioletowego promieniowania SBoDca i oddziaBywania wiatru sBonecznego, powoduj zmian prdko[ci fal elektromagnetycznych. Ta zmiana prdko[ci jest zale|na, przeciwnie ni| w przypadku troposfery od czstotliwo[ci fali elektromagnetycznej. Zjawisko zale|no[ci prdko[ci fali od czstotliwo[ci jest nazywane dyspersj. W jonosferze, w przypadku fal elektromagnetycznych o czstotliwo[ciach powy|ej 30 MHz, czoBo fali ulega opóznieniu, podczas gdy faza fali przyspieszeniu. Konsekwencj tego zjawiska s zmiany rejestrowanej fazy i pseudoodlegBo[ci. Efekt jonosferyczny przybiera najwiksz warto[ w strefie równika magnetycznego. Obszar ten nie obejmuje Polski. Typowa wielko[ efektu jonosferycznego dla satelity GPS w zenicie osiga 5 m lecz mo|e dochodzi nawet do kilkunastu a nawet kilkudziesiciu metrów w okresach wzmo|onej aktywno[ci sBonecznej lub burz jonosferycznych. Wielko[ efektu jonosferycznego jest odwrotnie proporcjonalna do kwadratu czstotliwo[ci fali. Taka zale|no[ umo|liwia wykorzystanie odbiorników dwuczstotliwo[ciowych do eliminacji opóznienia poprzez porównanie pseudoodlegBo[ci PL1 i PL2, zmierzonych odpowiednio w pasmach L1 i L2. Opóznienie jonosferyczne Obecno[ swobodnych elektronów w jonosferze zmienia kierunek i prdko[ propagacji sygnaBu satelitarnego GPS. Droga sygnaBu radiowego przy przej[ciu przez jonosfer wydBu|a si na skutek dyspersji fal elektromagnetycznych (prdko[ rozchodzenia si fali zale|y od jej czstotliwo[ci). Oznacza to, |e odlegBo[ wyznaczona w odbiorniku jest wiksza w stosunku do swojej rzeczywistej warto[ci. WpBywa na to równie| pozycja satelity w stosunku do u|ytkownika systemu. Im wiksza jest wysoko[ topocentryczna satelity, tym bBd opóznienia jonosferycznego jest mniejszy. Ograniczenie tego bBdu uzyskuje si poprzez pomiar pseudoodlegBo[ci za pomoc dwóch ró|nych czstotliwo[ci L1 i L2 emitowanych przez satelit, jak równie| przez wysBanie odpowiednich poprawek w depeszy nawigacyjnej, co jest jedyn mo|liwo[ci korekty tego bBdu w przypadku u|ytkowników usBugi SPS. Maksymalne warto[ci bBdów wynikBych z dziaBania opóznienia jonosferycznego s na poziomie 5 metrów dla SPS i 2.3 metra dla PPS. Opóznienie troposferyczne Podobnie jak w przypadku jonosfery, troposfera równie| jest warstw o wBa[ciwo[ciach dyspersyjnych. SygnaB toru radiowego wydBu|a zmiana prdko[ci rozchodzenia si fal elektromagnetycznych, która zale|y od temperatury, gsto[ci, wilgotno[ci i ci[nienia powietrza. Ich zmiana pociga za sob zmian wspóBczynnika zaBamania. Troposfera jest warstw atmosfery, w której przebiega zdecydowana wikszo[ zjawisk meteorologicznych, dlatego warto[ wspóBczynnika zaBamania jest trudna do wyznaczenia przez zmiany temperatury i ci[nienia. Równie| poBo|enie satelity wzgldem obserwatora ma kluczowe znaczenie dla zmian bBdu opóznienia troposferycznego. Dla satelity znajdujcego si w zenicie warto[ tego bBdu jest o ok. 10 razy mniejsza ni| dla satelity o minimalnej u|ytkowej wysoko[ci topocentrycznej 5°. BBd jest najmniejszy gdy satelity s na du|ych wys. topocentrycznych w stosunku do u|ytkownika. 13. BBd wielotorowo[ci BBd wielotorowo[ci powstaje wówczas gdy sygnaB od tego samego satelity dociera do odbiornika ró|nymi torami. Fala mo|e si odbi od ró|nych obiektów takich jak budynki, gara|e, drzewa. Taki sygnaB bdzie dochodziB do odbiornika w innych momentach, dodawaB si do siebie i powodowaB zakBócenia. Ma to wpByw na pomiar pseudoodlegBo[ci. Efekt wielotorowo[ci zale|y od tego w jakim terenie wykonujemy pomiar jak równie| od budowy anteny i oprogramowania odbiornika. Wielotorowo[ jest istotnym problemem w precyzyjnych zagadnieniach wyznaczania wspóBrzdnych punktów. Wzory wyprowadzeD i eliminacji tego bBdu dla ambitnych. Maksymalny bBd pomiaru pseudoodlegBo[ci na podstawie kosdu C/A wynosi okoBo +- 146,4m dla kodu P +-14,64m za[ dla fazowych dla L1+- 4,8cm oraz +- 6,1cm dla L2 14. RozwiD i wyja[nij akronim: SPS, PPS, SA, AS, GNSS, FDMA, CDMA, DOP, RINEX, ARP. SPS - Standard Positioning Service, standardowa usBuga pozycjonowania, dokBadno[ pozycjonowania podczas pomiarów GPS na podstawie pomiarów jednej czstotliwo[ci L1 kod C / A PPS -Precise Positioning Service, precyzyjna usBuga pozycjonowania SA (Selective Availability)  selektywna dostpno[ (kod zakBócajcy) Kluczowe znaczenie dla u|ytkowników cywilnych miaBo wyBczenie 2 maja 2000 roku tzw. selektywnej dostpno[ci SA (Selective Availability), która stanowiBa celowe zakBócenie pracy systemu ograniczajce jego dokBadno[. Selektywn dostpno[ stosowano w celu uniemo|liwienia wrogiego wykorzystania systemu GPS. Deklarowana dokBadno[ okre[lania poBo|enia poziomego przed wyBczeniem SA wynosiBa poni|ej 100 metrów, natomiast po wyBczeniu znacznie si poprawiBa i obecnie wynosi od kilku do kilkunastu metrów zale|nie od odbiornika i warunków odbioru. AS Anti-spoofing moduB deszyfryjcy wykorzystywany w wojskowych odbiornikach GPS do tBumaczenia kodu P do postaci kodu Y. Wyposa|one w deszyfrator odbiorniki wojskowe maj dostp do precyzyjnej usBugi pozycjonowania PPS. GNSS Global Navigation Satellite System Globalny System Nawigacji satelitarnej, zawiera wszystkie systemy zwizane z lokalizowaniem tj. GPS+GLONASS+GALILEO+SBAS+GBAS CDMA wielokrotny dostp z podziaBem kodowym, metoda dostpu do medium transmisyjnego polegajca na przypisaniu poszczególnym u|ytkownikom korzystajcym z tego samego kanaBu do przesyBania danych, sekwencji rozpraszajcych, dziki którym odbiornik jednoznacznie zidentyfikuje przeznaczon dla niego transmisj. Transmisja z rozpraszaniem ma charakterystyk podobn do sygnaBów szumowych. FDMA system wspóBdzielenia medium poprzez przydziaB odpowiednich czstotliwo[ci. Jest najstarszym i jednocze[nie najprostszym rodzajem wielodostpu. W metodzie tej, caBkowite pasmo, które przeznaczone jest do transmisji, podzielone zostaje na przedziaBy czstotliwo[ci tzw. kanaBy o okre[lonej szeroko[ci, które mog by u|ywane w indywidualnej transmisji midzy dwoma dowolnymi u|ytkownikami systemu. DOP WspóBczynnik okre[lajcy geometryczny rozkBad satelitów GNSS widocznych w danym miejscu i czasie, w wolnym tBumaczeniu jest to wspóBczynnik  rozmycia precyzji pomiaru. Wyra|a on stosunek objto[ci póBkuli okre[lonej przez orbity satelitarne i punkt, w którym znajduje si obserwator, do wielo[cianu opartego na aktualnie widocznych satelitach i obserwatorze. Wynika z tego, |e wspóBczynnik DOPe"1. Przyjmuje si, |e rozkBad satelitów charakteryzowany poprzez DOP"<1,3> jest bardzo dobry, przy DOP"<3,6> jest on akceptowalny, natomiast przy DOP>6 nie powinno si wykonywa precyzyjnych pomiarów. W terminologii dotyczcej GNSS stosuje si czsto warianty czstkowe wspóBczynnika DOP, tj. GDOP (geometryczny), PDOP (pozycji), HDOP (pozycji poziomej), VDOP (pozycji pionowej), TDOP (czasu), charakteryzujce wpByw rozmieszczenia satelitów na jedn lub wicej wyznaczanych wielko[ci. RINEX niezale|ny od odbiornika format wymiany danych zostaB przyjty w roku 1989 jako pewna norma formatu danych GPS niezale|na nie tylko od odbiornika, ale tak|e od programu, za pomoc którego dane byBy przetwarzane. ARP Antenna Reference Point- fizyczny pkt na antenie GPS, do którego s redukowane pomiary, ró|ni si od geometrycznego [rodka anteny. Ró|ne poBo|enie w poszczególnych modelach anten. 15. Wyja[nij i omów terminy: wysoko[ topocentryczna, nieoznaczono[ pomiarów fazowych (rozwizanie typu FIX i FLOAT), ang. cycle slip, ang. loss of lock, centrum fazowe odbiornika. Wysoko[ topocentryczna (zazwyczaj oznaczana jako ht) to wysoko[ na jakiej widziany jest satelita z powierzchni Ziemi wyznaczana przez kt midzy pBaszczyzn styczn do powierzchni Ziemi zawierajc punkt, z którego satelita jest obserwowany, a lini prost Bczc ten punkt z satelit . Nieoznaczono[ pomiarów fazowych  tzw. nieoznaczono[ fazy fali no[nej  nieznana liczba peBnych okresów fali no[nej; niewiadoma wielko[ pocztkowa peBnych cykli fazowych dzielcych satelit i odbiornik, od której rozpoczto pomiar. Jest liczb caBkowit tzw.  caBkowita nieoznaczono[ lub  caBkowita niewiadoma . Wyznaczenie nieoznaczono[ci jako warto[ci rzeczywistych nazywane jest rozwizaniem typu float ( float solution ), natomiast przy parametrach nieoznaczono[ci zaokrglonych do liczb caBkowitych mamy do czynienia z rozwizaniem typu fixed ( fixed solution ). Nieoznaczono[ jest to wielko[ ró|na dla ka|dego obserwowanego satelity, zachowuje staB warto[ podczas pomiarów, je|eli nie nastpi zaburzenie procesu [ledzenia sygnaBu satelitarnego. Wystpienie takiego zaburzenia powoduje powstanie niecigBo[ci fazy. Cycle slip  niecigBo[ fazy, czyli skokowa zmiana rejestrowanej fazy o caBkowit liczb cykli; inaczej przesunicie okresu fali no[nej, czyli przerwanie cigBo[ci [ledzenia odlegBo[ci do satelity spowodowane zgubieniem informacji o caBkowitej liczbie dBugo[ci fal na odcinku satelita  odbiornik - Loss of lock . Centrum fazowe odbiornika  jest to miejsce anteny odbiornika, do którego od satelity dociera fala elektromagnetyczna, która zostaje przetworzona na prd elektryczny. Zwykle miejsce to ró|ni si znacznie od geometrycznego centrum anteny, dlatego IGS (The International GPPS Service) zdefiniowaBo ARP (Antena Reference Point) - miejsce w danym modelu anteny, do którego zostaBy wyznaczone przesunicia wertykalne i horyzontalne od centrum fazowe PoBo|enie elektrycznego centrum fazowego anteny jest zró|nicowane dla poszczególnych satelitów i zale|y od azymutu, elewacji, siBy sygnaBu satelitarnego oraz czstotliwo[ci, na której nadawany jest sygnaB. 16. Ró|nicowy pomiar kodowy  DGPS Poprawienie obserwacji pseudoodlegBo[ci w pomiarach GPS jest mo|liwe poprzez przesyBanie drog radiow poprawek do tych obserwacji z ustawionych na staBe stacji pomiarowych GPS. Stacje te s wyposa|one w odpowiednie radiostacje, od których zasigu zale|y obszar dziaBania DGPS. Odbiornik odniesienia(stacja referencyjna) jest ustawiony w punkcie o dokBadnie znanych, wyznaczonych wcze[niej wspB. Poprzez wykorzystanie dokBadnej pozycji oraz aktualnych pomiarów GPS mo|na okre[li poprawki do pomiarów pseudoodlegBo[ci. S one, po przetworzeniu do wBa[ciwych standardów, wysyBane w postaci depeszy radiowej do u|ytkowników, uczestniczcych w operacji DGPS. Istota DGPS polega na dziaBaniu stacji referencyjnej GPS ustawionej w dokBadnie wyznaczonym punkcie, najlepiej w ukBadzie wspóBrzdnych WGS84 oraz obliczaniu i przesyBaniu do u|ytkowników drog radiow odpowiednich poprawek. Taka procedura pozwala usun wiksz cz[ bBdów wystpujcych w indywidualnych wyznaczeniach GPS 17. Pomiary RTK-OTF Pomiary RTK nale| do pomiarów w czasie rzeczywistym. Metoda bazuje na algorytmie inicjalizacji OTF (ang. On The Fly) czyli prawie natychmiastowego rozwizania nieznanej liczby fal na drodze satelita-odbiornik. Metoda wymaga widoczno[ci minimum 5 satelitów powy|ej 15°. Wykorzystywane s obserwacje fazowe odbiornikiem dwuczstotliwo[ciowym. Zalet w stosunku do pomiarów statycznych jest natychmiastowe wyznaczenie pozycji, natomiast do wad nale|y zaliczy konieczno[ zapewnienia cigBej Bczno[ci midzy stacj bazow i odbiornikiem ruchomym oraz ograniczenie zasigu metody. Typowe warunki pomiarów RTK to: ·ð inicjalizacja okoBo 1 minuty, ·ð pomiar pikiety 3 5 sekund, ·ð zasig pomiarów do 30 km, ·ð dokBadno[ ±1 2 cm + 2 ppm × D dla skBadowych horyzontalnych i okoBo ±3 cm + 2 ppm × D dla skBadowej wysoko[ciowej. ·ð Metody czasu rzeczywistego RTK z inicjalizacj On-The-Fly (OTF) umo|liwiaj szybkie (prawie natychmiastowe, w czasie rzeczywistym) wyznaczenie poBo|enia centrum fazowego anteny satelitarnej odbiornika z dokBadno[ci 1-3 cm. Metody OTF polegaj na szybkim rozwizaniu problemu nieoznaczono[ci pomiarów fazowych przez odbiornik ruchomy GPS(obserwatora) na podstawie przesBanych telemetrycznie (przez fale krótkie, GSM/GPRS, CSD), ze stacji referencyjnej GPS, poprawek do pseudoodlegBo[ci oraz surowych danych pomiarów fazy sygnaBów L1 i L2. 18. Odbiornik geodezyjny a odbiornik nawigacyjny. ·ð Odbiornik geodezyjny Najbardziej zaawansowanymi cywilnymi odbiornikami GPS s urzdzenia tworzone na potrzeby pomiarów geodezyjnych. Umo|liwiajc uzyskanie poprawek ró|nicowych, pozwalaj na okre[lenie poBo|enia obiektu z dokBadno[ci submetrow (mniejsz ni| 1 m), a przy zastosowaniu specjalnych procedur poni|ej 1cm. Typowy zestaw buduje zewntrzna antena umieszczana na tyczce przy pomiarach stacjonarnych lub wystajca z maBego plecaka dla mobilnego u|ytkownika kartujcego teren oraz z rejestratora w formie komputera przeno[nego - przypominajcego palmtopa, jednak o zdecydowanie zwikszonej odporno[ci na czynniki zewntrzne i dBu|szej mo|liwo[ci pracy na bateriach, ewentualnie tabletu z ekranem dotykowym. Rejestratory maj czsto mo|liwo[ wykonywania zdj wbudowanym aparatem cyfrowym, Bczno[ci z innymi urzdzeniami przez Bluetooth, komunikacj przez Wi-Fi czy odbieranie poprawek DGPS z sieci GSM. Odbiorniki geodezyjne korzystaj z dwóch czstotliwo[ci L1 + L2 (o milimetrowej rozdzielczo[ci pomiaru) oraz z kodu C/A. Natomiast zaawansowane odbiorniki geodezyjne  L1 + L2, C/A, P1 i P2. ·ð Odbiornik nawigacyjny Znajduje si niemal w ka|dym smart fonie, wystpuje tak|e jako osobne urzdzenie. Umo|liwiaj wyznaczenie aktualnej pozycji odbiornika i zazwyczaj zapisywanie [ladu przebytej drogi (tzw. waypoint) oraz oznaczania punktów z nadawaniem im odpowiednich atrybutów (nazw, warto[ci etc.). Niektóre z tego typu odbiorników uBatwiaj dotarcie do wyznaczonej z góry pozycji czy nawigowanie na podkBadzie wgranej wcze[niej mapy wektorowej i/lub rastrowej.. Komórki i ubogie odbiorniki nawigacyjne korzystaj z kodu C/A  jest to kod  gruboziarnisty . Lepsze odbiorniki korzystaj z C/A i L1 (s to ju| odbiorniki geodezyjno-nawigacyjne). Ogólnie s to odbiorniki maBo precyzyjne z du|ymi bBdami. 19. Precyzja a dokBadno[. Wiarygodno[ pomiarów . DokBadno[ pomiaru jest miar tego jak wyniki do[wiadczalne s bliskie warto[ci prawdziwej. Precyzja okre[la stopieD spójno[ci pomidzy ró|nymi wynikami pomiaru. Precyzja i dokBadno[ pomiaru s warto[ciami niezale|nymi od siebie, metoda mo|e by maBo precyzyjna przez co pozyskane wyniki maj du|y rozrzut ale mimo to jest dokBadna, je[li uzyskane wyniki s bliskie warto[ciom rzeczywistym. Natomiast gdy [rednia pomiarów mocno ró|ni si od warto[ci prawdziwej a rozrzut wyników jest maBy, mamy do czynienia z metod niedokBadn ale precyzyjn. metoda dokBadna, maBa precyzja du|a precyzja, maBa dokBadno[ Wiarygodno[ pomiarów satelitarnych: Pomiary satelitarne cechuj si du| wiarygodno[ci, potwierdzaj to liczne badania.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
koza pliki satka
satka 3
satka

więcej podobnych podstron