15788

białko nośnikowe cząsteczek dwóch różnych związków chemicznych, jednych na zewnątrz a drugich do wewnątrz komórki np. w błonach komórek neuronów i komórek mięśniowych.

Właściwości błony komórkowej i cząsteczek przez nią przechodzących pozwalają na ich podział na 4 grupy:

-    cząsteczki rozpuszczalne w tłuszczach - przechodzą przez błonę na zasadzie transportu biernego

-    cząsteczki nierozpuszczalne w tłuszczach - o średnicy większej od porów, transportowane są za pomocą przenośników np. glukoza, monosacharydy

-    cząsteczki o średnicy mniejszej od średnicy porów w błonie komórkowej i o ładunku elektrycznym obojętnym lub ujemnym transportowane są biernie zgodnie z gradientem stężeń, np. mocznik

-    cząsteczki o średnicy mniejszej od średnicy porów w błonie komórkowej i o ładunku elektrycznym dodatnim- transportowane są biernie zgodnie z gradientem stężeń, np. Na+, K+. Kationy te mogą być także transportowane aktywnie przez przez układy nośników lub pompę.

2. Siateczka śródplazmatyczna i aparat Golgiego, ultrastruktura i współzależności funkcjonalne.

Siateczka śródplazmatyczna - występuje w cytoplazmie, tworzy system kanalików i cystern ograniczonych błoną cytoplazmatyczną. Kanaliki tworzą pęcherzyki i wakuole, miejscami są spłaszczone i tworzą cysterny. Wewnątrz siateczki komórka magazynuje wodę i elektrolity. Występuje ona w dwóch formach różniących się morfologicznie i funkcjonalnie:

a)    siateczka śródplazmatyczna ziarnista (szorstka) - system cystern pokrytych na zewnętrznej powierzchni rybosomami. W jej błony są wbudowane białka rozpoznające i przytwierdzające rybosomy. Tworzą one kompleks w skład którego wchodzą: białko dokonujące, ryboforyny i enzymy modyfikujące. W świetle cysterny siateczki odcinany jest peptyd sygnałowy, a nowo synetezowane białka potranslacyjnie modyfikowane. Duże ilości siateczki występują w komórkach intensywnie syntezujących białko np. komórki plazmatyczne intensywnie produkujące immunoglobuliny, komórki gruczołu mlekowego, komórki egzokrynowe trzustki.

b)    Siateczka śródplazmatyczna gładka - skomplikowany system kanalików łączących się często z kanalikami siateczki szorstkiej. Jest ona miejscem syntezy lipidów, pewnych etapów syntezy i przemiany hormonów steroidowych. Ponadto uczestniczy w przemianie glukozy i odpowiada za modyfikacje i segregacje białek dostarczonych z siateczki szorstkiej, uczestniczy też w detoksykacji trucizn i leków, we włóknach mięśniowych jest nazywana siateczką sarkoplazmatyczną i pełni tam rolę magazaynu jonów wapnia.

2