2297

nawiązuje się do, stanowiącej jedną z podstawowych konsekwencji ogólnej zasady pomocniczości, idei pomocniczości państwa (a bardziej precyzyjnie: idei państwa pomocniczego), historycznie bliżej z nią do tradycji niecentralizacji, aniżeli do krajów, które przeszły przez stadium absolutyzmu, Ale paradoksalnie, właśnie dlatego idea ta zyskuje największe powodzenie w systemach z gruntu centralistycznych, choć - z łaski władcy - zdecentralizowanych w mniejszym lub większym stopniu. Chodzi bowiem przede wszystkim o samą filozofię urządzenia życia zbiorowego, bardziej nawet aniżeli o konkretny układ podziału kompetencji czy odpowiedzialności publicznoprawnej. Nie jest przypadkiem, że idea pomocniczości    państwa stała się tak    atrakcyjna w krajach

postkomunistycznych.

Problematyka udziału obywateli jednostek terytorialnych państwa w wykonywaniu zadań publicznych nie ogranicza się jednak do instytucji samorządu terytorialnego, w powyższym klasycznym rozumieniu tego słowa - jako formy decentralizacj i władzy wykonawczej . Innymi formami zapewniającymi ten udział są: autonomia oraz federalizm. obie mają zabarwienie znacznie bardziej polityczne niż samorząd terytorialny, nawet w warunkach „niecentralizacji" - i odnoszą się w całości do sfery konstytucyjnej . W warunkach autonomii chodzi o podział (decentralizację) władzy ustawodawczej między parlament a ciała stanowiące jednostek terytorialnych, które wówczas uzyskują uprawnienia do stanowienia prawa rangi ustawy, wszakże przy zachowaniu jedności państwa. Z kolei federalizm oznacza podział suwerenności państwowej między państwo związkowe a jego części składowe. Dla porządku należy nadmienić, że przyjęcie rozwiązań autonomicznych czy federalistycznych nie wyklucza się rozwoju decentralizacji terytorialnej, lecz, przeciwnie, zwykle się z nim łączy. Federalizm jest rozwiązaniem klasycznym w tym sensie, że posiada ustalone, powszechnie przyjęte standardy, nawiązujące do instytucji pierwszej nowoczesnej federacji, jaką stanowiły Stany Zjednoczone Ameryki. Opiera się on na podziale suwerenności między federację oraz jej części składowe, noszące zresztą różne nazwy. Są to stany (czyli w osiemnastowiecznej polszczyźnie „państwa") w USA, Australii i federacjach latynoamerykańskich (Argentyna, Brazylia, Meksyk, Wenezuela), prowincje w Kanadzie, kantony w Szwajcarii, kraje w RFN i Austrii czy . Ta ostatnia nazwa znalazła zastosowanie w federacjach socjalistycznych, które w początku lat dziewięćdziesiątych przestały istnieć, co odnosi się zarówno