26816

Protoplasty - komórki pozbawione ściany przez działanie lizozymu (enzym muramidaza w białku jaja kurzego, łzach, pępowinie); gł. Gramm+, bo są na niego wrażliwe. Bakteria przyjmuje postać kuli. W odpowiednich warunkach komórka jest zdolna do życia: rośnie, przyjmuje pokarm, dzieli się i tworzy endospory. Nie potrafi odtworzyć zniszczonej ściany komórkowej.

Sferoplasty - odpowiedniki protoplastów u Gramm-, ale są obecne fragmenty ściany komórkowej.

Forma L bakterii - forma komórki z uszkodzoną ścianą komórkową, zdolna do tworzenia na odpowiednich podłożach charakterystycznego wzrostu (jak u mykoplazm) - kolonie przypominają wyglądem sadzone jajko. L pochodzi od nazwiska Listera.

	GRMM+	GRAMM-
GRUBOŚĆ ŚCIAN	ok.20 nm	ok. 10 nm
PEPTYDOGLIKAN	+ (dużo)	+ (mało)
POLISACHARYD	+ (dość dużo)	+ (mało)
KWASTEJCHOJOWY	+ (dużo)	-
LIPIDY	0-2% (prątki do 40%)	10-20%
LIPOPROTEIDY	-	+
LIPOPOLISACHARYDY	-	+
PODATNOŚĆ na działanie lizozymu	duża	nieznaczna
WRAŻLIWOŚĆ na działanie barwników anilinowych	wrażliwe	dość oporne
WRAŻLIWOŚĆ na działanie telurynu potasu i azydku sodu	dość oponie	wrażliwe
WRAŻLIWOŚĆ na działanie soli kw. tłuszczowych nienasyconych	wrażliwe	dość oporne
WRAŻLIWOŚĆ na działanie soli kw. tłuszczowych nasyconych	dość oponie	wrażliwe
DZIAŁANIE PENICYLINY	wrażliwe	dość oporne
DZIAŁANIE DETERGENTU	wrażliwe	mniej wrażliwe
PUNKT IZOELEKTRYCZNY	pH 2,5-4,0	pH 4,5-5,5
RYBONUKLEINIAN MAGNEZU	obecny	brak

Zjawisko uszkodzenia ściany jest wyrazem adaptacji do nowego środowiska, skutkiem zmienności organizmu. Hamowanie i zaburzenia syntezy ściany powodują: promienie UV, X, szok termiczny, osmotyczny, antybiotyki (gł. penicylina). Formy L wytwarzają: gronkowiec złocisty, laseczki wąglika, wloskowiec różycy, pałeczki okrężnicy, paciorkowce, przecinkowiec cholery, Listeria, prątki gruźlicy, pałeczki salmonelli. Forma L rośnie na podłożach stałych (proto- i sferoplasty nie),