28550

102.UBEZPIECZENI A SPOŁECZNE (W TYM OD BEZROBOCIA) WPRAWIE II RP. USTAWA O UBEZPIECZENIU SPOŁECZNYM

W okresie II RP zostały rozbudowane w porównaniu do okresu sprzed 1918 roku ubezpieczenia społeczne. Stanowiły wyraz socjalnej działalności państwa i przyniosły istotne korzyści pracownikom najemnym. Celem ubezpieczeń społecznych było przede wszystkim udzielanie świadczeń. W wypadku choroby, niezdolności do pracy, starości i bezrobocia tym warstwom pracowników, które nie były w stanie zaspokoić z własnych środków swoich potrzeb życiowych. Obowiązkowym ubezpieczeniom podlegały wszystkie osoby pozostające w stosunku pracy najemnej, z wyjątkiem robotników rolnych. W 1934 roku zawężono krąg osób uprawnionych do korzystania z ubezpieczeń. Środki na pokrycie świadczeń płynęły ze składek opłacanych przez pracodawców i pracujących, obliczonych w odsetkach od wynagrodzeń oraz dopłat ze skarbu państwa. Świadczenia ubezpieczeń na wypadek choroby i macierzyństwa obejmowały: pomoc leczniczą przez określony czas, zasiłek chorobowy lub połogowy. Świadczenia w zakresie ubezpieczeń od wypadków w zatrudnieniu, chorób zawodowych i inwalidztwa polegały na wypłacaniu różnego rodzaju rent i udzielaniu pomocy lecznicze. Świadczenia emerytalne, zwązane z osiągnięciem określonego wieku, obejmowały zróżnicowanie form rent. Zabezpieczenia na wypadek braku pracy przysługiwało pracownikom umysłowym i robotnikom. Do realizacji ubezpieczeń społecznych utworzone zostały terytorialne Ubezpieczenia Społeczne i Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Ustaw z 1934 roku dokonując scalenia różnych rodzajów ubezpieczeń ograniczyła dotychczasowe uprawnienia robotników. Zmniejszone zostały zasiłki chorobowe, renty powypadkowe, zwiększone zostały składki płacone przez pracowników. W 1933 roku pogorszono także ubezpieczenia od bezrobocia.

Ubezpieczenia społeczne obejmowały: ubezpieczenia na wypadek choroby (1919), na wypadek bezrobocia (1924), emerytalne pracowników umysłowych (1927).

Ubezpieczeniom na wypadek choroby podlegały wszystkie grupy pracownicze. Dla ich realizacji stworzone zostały samorządowe i powiatowe kasy chorych. Składki na nie płacił w 3/5 pracodawca, a 2/5 pracownik.

Zabezpieczeniu na wypadek bezrobocia służyło utworzenie Funduszu Bezrobocia. Połowa jego środków pochodziła od państwa, a połowa ze składek, z czego Vt wnosili pracownicy. Zasiłek przysługiwał przez 13 tygodni. Realizacja emerytalnego ubezpieczenia pracowników została odsunięta w czasie ze względu na brak odpowiednich zasad finansowania.

Ustawa z 1934 stworzyła nową strukturę ubezpieczeń społecznych. Na jej czele stał ZUS, który zarządzał specjalnie wyodrębnionymi i posiadającymi osobowość prawną funduszami, oddzielnymi dla każdego działu ubezpieczeń. W terenie kasy chorych zastąpione zostały ubezpieczalniami społecznymi. Cały ten operat funkcjonował niesprawnie, czego rezultatem było znaczne pogorszenie świadczeń, zwłaszcza chorobowych i emerytalnych.