33335

Łukasza, na podstawie których dokonał skrótu. Proponowana przez niego kolejność powstawania: Mt-Łk-Mk została przyjęta przez F.C. Baum i szkołę tybingeńską. Hipoteza ta do dzisiaj ma zwolenników.

Natomiast G. Ch. Storr był prekursorem hipotezy o pierwszeństwie obszerniejsze jest późniejsze od bardziej zwięzłego; nie widać powodów, dla których Marek miałby skrócić Ewangelie Mateusza i Łukasza; Mateusz i Łukasz niezależnie od siebie naśladowali plan Ewangelii Marka.

Przekonujące argumenty uzasadniające pierwszeństwo Marka podał C. Łachmanu, który stwierdził, że Mateusz i Łukasz tylko wówczas zachowują tę samą kolejność perykop, gdy zgadzają się z Markiem, z czego wynika, że Marek był źródłem dla Mateusza i Łukasza. Wkrótce po nim tę samą tezę nowymi argumentami podbudowali niezależnie od siebie Chr. G. Wilke i Chr. H. Weisse .

Bezpośrednia zależność nie wyjaśnia jednak wystarczająco wzajemnych relacji między synoptykami. Między Ewangeliami Mateusza i Łukasza istnieją, bowiem zbieżności, także w tych częściach, dla których Ewangelia Marka nie była źródłem. Już Łachmanu przypuszczał, że Mateusz, a Weisse uważał, że Mateusz i Łukasz, korzystali także ze zbioru mów Jezusa. W ten sposób zarysowane zostały kontury tzw. teorii dwóch źródeł, która najpowszechniej została przyjęta i która zwłaszcza przez egzegetów niemieckich do dzisiaj uważana jest za obowiązującą.

Teoria dwóch źródeł

Zarys teorii w najstarszej postaci

Fundamentalnych dowodów dla teorii dwóch źródeł dostarczył H.l. Holtzmann (ale także G Weizsaicker i B. Veiss), a w klasyczny sposób przedstawił ją P. Wemle. Można ją sprowadzić do następujących zasadniczych tez:

-    Ewangelia Marka jest najstarsza i korzystali z niej jako ze źródła Mateusz i Łukasz;

-    Mateusz i Łukasz korzystali ponadto z innego źródła, które zaginęło, ale można je odtworzyć. Zawierało ono głównie wypowiedzi i mowy Jezusa, stąd jego nazwa: źródło mów (Spruchquelle) łub w skrócie: Q (od Quelle - źródło);

-    nadto w Ewangelii Mateusza znalazło się trochę, a znacznie więcej w Ewangelii Łukasza, materiału własnego (Sondergut - S).

Uzasadnienie tezy, że Ewangelia Marka jest najstarsza i była źródłem dla Ewangelii Mateusza i Łukasza

Za tą tezą przemawiają następujące fakty. Najpierw ogólne rozplanowanie Ewangelii wskazuje na to, że Ewangelia Marka była wzorem dla dwóch pozostałych synoptyków. W opisach dzieciństwa Jezusa Mateusz i Łukasz różnią się między sobą, ale później te dwie działalności Jana Girzciciela. tzn. dokładnie w miejscu, gdzie zaczyna się Ewangelia Marka. Podobnie jest na końcu: aż do Mk 16,8 zachodzi zgodność między Mateuszem i Łukaszem, począwszy zaś od tego miejsca ich opisy wydarzeń wielkanocnych różnią się między sobą. Wynika stąd, że Ewangelia Marka była źródłem dla dwu pozostałych synoptyków.

Następny argument Prawie cały materiał Ewangelii Marka znajduje, się również w Ewangelii Mateusza. Spośród 666 wierszy Ewangelii Marka ponad 600 znalazło się w Ewangelii Mateusza. Ponieważ Mateusz ciągle skraca rozwlekły styl Marka, wyprowadza się wniosek, że z małymi wyjątkami Mateusz przejął cały materiał Marka. Natomiast w Ewangelii Łukasza tylko około 350, wierszy pochodzi z Ewangelii Marka.

Uzasadnienie tezy o istnieniu pisanego źródła Q