33821

utrzymywanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa,

- rozwijanie przyjaznych stosunków między narodami, u podstaw których leży poszanowanie zasady równouprawnienia i samostanowienia narodów, współpraca w zakresie rozwiązywania problemów gospodarczych, społecznych, kulturalnych, humanitarnych oraz popieranie praw człowieka.

Cele te mogą być realizowane na podstawie następujących zasad: suwerennej równości wszystkich członków,

wypełniania w dobrej wierze zobowiązań wynikających z Karty Narodów Zjednoczonych,

załatwiania sporów międzynarodowych środkami pokojowymi, powstrzymywania się od groźby użycia siły lub jej użycia, udzielenia pomocy ONZ w akcjach podjętych zgodnie z Kartą Narodów Zjednoczonych ,

powstrzymania się od udzielania pomocy państwu, przeciwko któremu ONZ zastosowała środki zapobiegawcze lub środki przymusu.

Organizacja ma również sprawić, by państwa, które nie są jej członkami, postępowały zgodnie z zasadami Karty Narodów Zjednoczonych w stopniu koniecznym do utrzymania międzynarodowego bezpieczeństwa i pokoju.

Żadne postanowienie Karty Narodów Zjednoczonych nie upoważnia ONZ do ingerencji w sprawy należące do kompetencji wewnętrznych państw.

Karta Narodów Zjednoczonych ustanowiła szereg organów i instytucji oraz ich kompetencje:

1)    Zgromadzenie Ogólne, będące swego rodzaju parlamentem, w którym każde państwo członkowskie ma jeden głos. Decyzje zapadają zwykłą większością głosów, w sprawach ważnych większością 2/3 głosów (wybór nowych członków, deklaracje pokojowe, budżet, w sprawach Rady Bezpieczeństwa czy polecenia użycia sił zbrojnych). Obraduje podczas corocznych sesji zwyczajnych, a sesje nadzwyczajne mogą być zwoływane przez Radę Bezpieczeństwa lub na wniosek większości członków ONZ. Sesja wyjątkowa zwoływana jest z 24-godzinnym wyprzedzeniem w momencie zagrożenia pokoju światowego.

2)    Rada Bezpieczeństwa, którą tworzy pięciu członków stałych: Chiny, Francja, Wielka Brytania, USA i ZSRR (obecnie Rosja reprezentująca Wspólnotę Niepodległych Państw) oraz dziesięciu członków niestałych wybieranych na kadencję dwuletnią (5 z Afryki i Azji, 2 z Ameryki Łacińskiej, 3 z Europy). W 1995 członkiem została wybrana Polska. Członkowie stali dysponują prawem weta, które zawiesza każde postępowanie. W sprawach proceduralnych decyzje zapadają zwykłą większością, a w sprawach merytorycznych większością 9 głosów.

Do najważniejszych kompetencji Rady Bezpieczeństwa należą: wyłączne prawo nakładania sankcji politycznych i ekonomicznych oraz decyzje co do użycia sił zbrojnych w celu przeciwdziałania agresji lub usuwania jej skutków. Kompetencje te są przejawem dominacji mocarstw, bowiem Rada Bezpieczeństwa jest centralnym ogniwem systemu bezpieczeństwa zbiorowego i utrzymania światowego status quo.

3)    Sekretariat, którym kieruje Sekretarz Generalny. Wybierany jest na kadencję pięcioletnią przez Zgromadzenie Ogólne na wniosek Rady Bezpieczeństwa. Do kompetencji sekretarza generalnego należy zarządzanie majątkiem ONZ i prawo uczestniczenia w posiedzeniach wszystkich organów organizacji.

4)    Rada Gospodarczo-Społeczna, w której skład wchodzi 54 członków wybieranych na 3 lata przy zachowaniu zasady corocznej rotacji 1/3 członków. Debatuje ona nad sprawami ekonomicznymi i społecznymi, m.in. w sprawie poszanowania praw mniejszości czy narkotyków.

5)    Rada Powiernicza, której rola wygasła wraz z ogłaszaniem niepodległości terytoriów powierniczych.

2