41354

powinności moralnych, zasad i norm jakie winny byś przestrzegane przez jej członków:

- zwerbalizowane i ujęte w oficjalne dokumenty - kodeksy - zestawy zasad i norm moralnych dotyczące określonych grup.

Tradycje etyki zawodowej, przynajmniej w odniesieniu do niektórych zawodów, sięgają epoki starożytnej. Najwcześniej powstawały kodeksy etyki zawodowej leka-nzy (tzw. przysięga t-lipokratesa), wojowników, prawników. Rozważania teoretyczne na temat zawodowego zróżnicowania moralności występowały zwłaszcza w pranach myślicieli epoki nowożytnej, a m.in. Mandevilla, Monteskiusza, a później Dunkheima, który stwierdzał m.in., że tyle jest form moralności, iie jest różnych zawodów_ Dużą rangę natomiast problematyka etyki zawodowej zyskała we współczesnej refleksji etycznej.

Źródeł szerokiego zainteresowania etyką poszczególnych zawodów należy donzukiwać się przede wszystkim w warunkach współczesnej cywilizacji, a zwłasznza w powstawaniu nowych gałęzi wytwarzania i nadal pogłębiającej się, specjalizacji pracy. Tworzą się nowe techniczne i organizacyjne warunki pracy. Technika współczesna rodzi nowe problemy, które w historii nie występowały, jak np. eksperymenty naukowe, zwłaszcza biologiczne, genetyczne, sztuczne zapładnianie, klonowanie. Stawia ona nowe problemy nawet przed tradycyjnymi zawodami, jak zawodem prawcika, uczonego, lekarza. Na tym tle w wielu środowiskach pracowniczych powstają nowe dylematy mora(ne. Przyczyną współczesnego wzrostu zainteresowania pro^blemami etyki zawodowej jest również zwiększenie się liczby zawodów mających bezpośredni wpływ na losy jednostek i społeczeństwa, powołanych do ochrony podctawowych wartości społecznych, nie ograniczających się jedynie do wytwarzania określonych przedmiotów.

Etyka - moralność - zawodowa, ujmując sprawę zasadniczo, nie jest czymś odimiennym, tym bardziej zaś sprzecznym w stosunku do owej moralności powszechnej, "ludzkiej". Stanowi ona przełożenie ogólnospołecznych wymogów moralnych na język konkretnych warunków, sytuacji i zadań związanych z pracą zawodową. Moralność w ogóle domaga się np. uczciwości, prawości, poszanowania ludzkiej godności, życzliwości itp., że pozostaniemy przy najbardziej elementarnych pojęniach. Lecz co to znaczy uczciwość, prawość, życzliwość w ogóle? Czy można być "dobrym" w sensie moralnym człowiekiem w ogóle? W pewnych granicach tak-w tych granicach m.in. pojęcie uczciwości pojmujemy jednakowo w odniesieniu do każdego człowieka, bez względu na wykonywany zawód, wiek. Poza tym jednakże te ogólne pojęcia zaczynają się różnicować w zależności od sytuacji, w jakich znaj-■dują się ludzie, także w związku z ich pracą zawodową. Uczciwość lekarza, nauczyciela czy prawnika ujawnia się w innym rodzaju postępowania niż uczciwość produ^centa czy sprzedawcy.

Swoistość etyki zawodowej polega również na tym, że w każdym jej systemie obiegowe społecznie postulaty moralne znajdują własną hierarchizację. W każ->dej etyce zawodowej istotne są sprawy dumy zawodowej, solidności, poczucia odpowiedzialności, solidarności grupowej. Ale oprócz tego dla grupy np