43748

2001

BARTNICTWO

narodowych baczenie nad eksploatacją lasów prywatnych i przedsiębranie właściwych środków w razie ich pustoszenia.

Lasy narodowe zostały podzielone na 86 leśnictw o powierzchni od 5 tys. do 20 tys. hektarów, zarządzanych przez NADLEŚNICZYCH, mających do pomocy PODLEŚNICZYCH, STRAŻNIKÓW i GAJOWYCH. Gajowi pochodzili z reguły z miejscowych chłopów i za swą pracę byli zwalniani od obowiązków pańszczyźnianych, ale żadnych poborów nie otrzymywali. Cechą charakterystyczną były znaczna centralizacja administracji lasów narodowych i kładzenie nacisku niemal wyłącznie na sprawy ochrony i eksploatacji. Powyżej wspomniane wydatki wojenne zmuszały do nadmiernych cięć w lasach narodowych. Lasy wycinano wbrew obowiązującym przepisom, sposobem plądrowniczym, v~ miejscach najdogodniejszych do zwózki. Przez dłuży czas nie było stałych taks na drewno, dopiero vi 1811 roku została ustanowiona dla wszystkich leśnictw jednakowa taksa na drewno, zwierrynę oraz inne płody leśne, która obowiązywała do 1823 roku. Wreszcie nie można zapominać o ujemnych skutkach powiązania lasów z całokształtem dóbr narodowych. Dzierżawcy tych dóbr otrzymywali niemal bezpłatnie ogromne ilości drewna na budowę i opał, oprócz tego były zaspokajane potrzeby przemysłu rolnego -browarów, gorzelń, itd. Prowadziło to do dewastacji szeregu lasów, szczególnie W 1839 roku wydano następną instrukcję w sprawie ponownego urządzania lasów państwowych, która obowiązywała przez dziesiątki lat. W instrukcji tej odstąpiono od wyznaczania sztywnej kolei rębności, zalecając stosowanie jej w zależności od rodzaju gospodarstwa, składu gatunkowego drzewostanów i przeznaczenia drzew. Dla gospodarstw wysokopiennych instrukcja ustalała dla lasów dębowych 120-180-letnią kolej rębności, dla pozostałych liściastych 60 lat, dla gatunków iglastych 80-120letnią

System urządzania lasu wprowadzony dla lasów państwowych Kongresówki na podstawie w/w instrukcji określany jest jako polski. Był kombinacją równomiernego podziału na roczne zręby oraz metody okresowo-powierzchniowej. Utrzymał się do końca XIX wieku.

Chociaż instrukcja z 1839 roku nakładała nacisk na uporządkowanie gospodarki w lasach, to jednak traktowała plan gospodarczy jako coś stałego i niezmiennego. Nie przewidywała więc potrzeby przeprowadzania rewizji w ciągu trwania okresu gospodarczego - przeważnie 30-letniego, w celu sprawdzenia poprawności założeń realizowanego planu gospodarczego. Nie wymagała też przy opracowywaniu planu na następny okres przeanalizowania rezultatów osiągniętych w minionym okresie. Pomijała również sprawę prowadzenia ksiąg gospodarczych. W sumie leśnictwo rządowe rozwijało się słabo, nie wyszło poza ramy gospodarstwa szablonowego.

Strona 2 z 4