6506

w poradniach, często też z własnej inicjatywy zgłaszają się do psychologa. Większość młodzieży piętnastoletniej nie potrafi jeszcze samodzielnie ocenić swoich możliwości. Z kolei brak gotowości i umiejętności do refleksyjnej oceny samego siebie prowadzi do oparcia wyboru na nieadekwatnej samoocenie. W praktyce często spotykamy się z przypadkami, gdy uczniowie, pomimo wysokiej inteligencji i bardzo dobrych wyników w nauce, planują własną karierę zawodową znacznie poniżej posiadanych możliwości [poczucie indywidualności], lub decydując się na naukę w szkole średniej, w obawie przed egzaminem wstępnym, podejmują starania o otrzymanie wsparcia ze strony poradni psychologiczno-pedagogicznej. W badaniach psychologicznych uczniowie tacy ujawniają najczęściej zaniżoną samoocenę: brak wiary we własne siły i możliwości, niski poziom odporności na sytuacje trudne wywołany lękiem przed niepowodzeniem. Przeciwną grupę stanowią uczniowie, którzy w związku z zawyżoną samooceną, przeceniają własne możliwości i wybierają renomowane szkoły ogólnokształcące, licea techniczne lub technika. Nadmierna pewność siebie i niski poziom samokrytycyzmu naraża ich na stres związany z porażką na egzaminach, konieczność podjęcia nauki w innej, nie odpowiadającej wygórowanym aspiracjom szkole, lub w przypadku zdania egzaminu wstępnego, na niepowodzenia w nauce.

Znaczącą grupą, doświadczającą trudności w wyborze zawodu i szkoły są uczniowie o obniżonych możliwościach intelektualnych, nie posiadający sprecyzowanych zainteresowań i uzdolnień zawodowych, mający niepowodzenia w szkole. Konieczność podjęcia decyzji stanowi dla nich silne przeciążenie emocjonalne. Pojawiają się wówczas różne formy zachowań obronnych, wśród których najczęściej występuje tłumienie i agresja. W pierwszym przypadku uczniowie manifestują pozorny brak zainteresowania problemem, sprawiają wrażenie jakby bagatelizowali jego znaczenie, nie podejmują prób rozwiązania. Jedynie obserwowane przygnębienie wskazuje na siłę i głębokość przeżywanych emocji, najczęściej o charakterze nieuświadomionego lęku przed przyszłością. Agresywność, występująca częściej wśród chłopców, może być odpowiedzią na przeżywaną frustrację poczucia własnej wartości. W sytuacji, gdy większość koleżanek i kolegów w klasie planuje wybór prestiżowych szkół i zawodów, uczniowie z problemami w nauce mogą brać pod uwagę jedynie mniej atrakcyjne zawody. Zachowania takie traktowane bywają często jako przejaw niedojrzałości lub nieprzystosowania. Tymczasem w wielu przypadkach, w celu zminimalizowania