8276

Di ImI> A Gołąb, piof WSFiZ r-raail anckztjgoUb^astn pl    2 Mawiały infc*raacy|i* do wkładu Wprowadzenie dop&ychaląpi

siudia zaoczne, tok akadem 2007 / 2008    Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Warszawie

Spotkania 7 i 8 Wykłady 19-24 17.11.2007    Procesy uczenia się w sensie psychologicznym    Snona2zl6

Psycholodzy przez „uczenie się” rozumieją każdą względnie trwałą zmianę k reagowaniu, działaniu, zasobie posiadanych informacji, zasobie umiejętności, o ile jest to zmiana odw racalna i można ją uznać za spowodowany aktyw nością osobnika bądź jakimiś czynnikami środow iskowymi.

Od zmian zachowania i zmian psychiki będących wynikiem uczenia się odróżnia się trwałe zmiany spowodowane dojrzewaniem (np. chłopiec zaczął mówić męskim głosem po „mutacji”) oraz wywołane czynnikami uszkadzającymi (np., ktoś stracił zdolność śpiewania wskutek choroby strun głosowych), a także nietrwałe zmiany zachowania i psychiki spowodowane chwilowym działaniem czynników sytuacyjnych (np. ktoś upił się i używał wulgarnych słów, choć wcześniej ani później tego nie robił).

2. Warunkowanie klasyczne f oawłowowskie) i zjawiska z nim związane

Nazwa „warunkowanie" ma związek z pojęciami „odruch warunkowy" i „reakcja warunkowa", /.a odkrywcę odruchów warunkowych uważa się rosyjskiego fizjologa Iwana Piotrowicza PAWŁOWA (1849 - 1936). Pawłów dokonał swego odkrycia w roku 1901. Sam Pawłów nie używał słowa „warunkowanie", mówił o „wytwarzaniu odruchów warunkowych" (zob. Ukazatieli..., 1954). Słowo warunkowanie było używane przez behawiorystów, a potem zostało ogólnie przyjęte. Ponieważ Pawłów był pierwszym autorem, który pisał o odruchach warunkowych, przyjęto nazywać opisane przez niego procesy wytwarzania odruchów warunkowych „warunkowaniem klasycznym”, albo „warunkowaniem pawlowowskim”. W roku 1904 Pawłów dostał Nagrodę Nobla, ale nie za odkiycie odruchów warunkowych, lecz za wcześniejsze swe prace z zakresu fizjologii trawienia.

Przyjmijmy w nawiązaniu do sformułowań, jakie można znaleźć w tekście Zimbardo (1999, s. 315, 324), następujące określenia podstawowych terminów:

„Bodziec bezwarunkowy" (Ss. litera S pochodzi od słowa stimulus; używa się też symboli UCS lub US, od unconditioned stimulus) - bodziec biologicznie w ażny, tzn. z natury zdolny sam wywoływ ać odruchową reakcję bez kojarzenia go z jakimkolw iek innym bodźcem.

„Bodziec warunkowy” (S*, używa się też symbolu CS, od conditioned stimulus) - bodziec pierwotnie obojętny (neutralny), który zaczął wywołać reakcję typową dla bodźca bezwarunkow ego, ponieważ występował (był stosowany) w raz z bodźcem bezwarunkowym.

„Reakcja bezwarunkowa” (R_b, litera R pochodzi od słowa response; używa się też symboli UCR lub UR, od unconditioned response) - odruchow a reakcja przystosowawcza na bodziec bezwarunkowy.

„Reakcja warunkowa" (R„, używa się też symbolu CR, od conditioned response) -odruchowa reakcja przystosowawcza, pojawiająca się w odpowiedzi na bodziec warunków y, podobna do analogicznej reakcji bezwarunkowej.

W podręczniku Zimbardo (1999, s.315, s.349) występują nie spotykane w innych pracach angielskie przymiotniki jako odpowiedniki polskiego określenia ,,(bez)wamnkowy/a”. Zamiast (unjconditioned w tekście Zimbardo jest (un)conditional. Błąd ten poprawiono w nowszym wydaniu (Gerrig i Zimbardo, 2006, s. 171, 201), niestety również tam pojawiły się oczywiste błędy „literowe”, np. conditionned [s. 171] albo conditined [s. 172] zamiast conditioned.

„Warunkowanie klasyczne czyli pawłowowskie” to podaw anie bodźca obojętnego w sposób jednoczesny lub bliski w czasie z bodźcem biologicznie ważnym (bezwarunkowym); w