8329

rywalizacji sprawia, że praca zarówno menedżerów jak i zwykłych pracowników staje się coraz bardziej frustrująca. Konsultanci badający relacje międzyludzkie nader często zauważają, zatem z niepokojem, że w opakowaniu dziarsko brzmiących terminów z modnych teorii zarządzania niemal powszechnie wkroczyliśmy w fazę funkcjonowania organizacji, w których rozpowszechnionymi strategiami pracowniczymi stają się gry uzurpacyjne i wysiłki zmierzające, jeśli nie do awansu to przynajmniej przetrwania.

Mobbing zazwyczaj ma miejsce w organizacjach, w których kierownictwo stara się nie dostrzegać konfliktów i przyjmuje strategię wycofującą lub wręcz przeciwnie, staje się jedną ze stron konfliktu i bierze czynny udział w prześladowaniach pracowników. Leymann dostrzegł ciekawą prawidłowość - angażowanie się w konflikt występuje częściej wśród kobiet menedżerek, podczas gdy mężczyźni na kierowniczych stanowiskach częściej konfliktu po prostu nie chcą dostrzec.

Nie ma typu osobowości ofiary, można jednak powiedzieć, że istnieje portret roboczy dręczyciela. Można go nazwać "narcystycznym zboczeńcem" - ma on wyolbrzymione poczucie własnej wartości i przecenia swoje zdolności i umiejętności. Reaguje zimną obojętnością lub wściekłością na krytykę ze strony innych. Osoba, która odważyła mu się sprzeciwić staje się jego osobistym wrogiem, którego będzie niszczył na każdym kroku. Zresztą nawet ci, którzy nigdy mu się nie sprzeciwiają, nie mogą na niego liczyć. Jest skoncentrowany na sobie, uważa, że jest najważniejszy i że świat powinien się kręcić wokół niego. Inni ludzi są jego "dworem", który powinien go podziwiać i przyklaskiwać jego poczynaniom. Jest wściekły, jeśli ktoś usiłuje mu się sprzeciwić.

W jednym z liipermarketów na Śląsku grupa pracowników chciała założyć związek zawodowy. Zebrali 16 podpisów grupy inicjatywnej i już miano go zarejestrować, gdy nagle każdego z inicjatorów zaczęto wzywać do dyrekcji. Dyrektor rozmawiał z nimi w ten sposób: - możemy jeszcze dzisiaj przeprowadzić reorganizację, zlikwidować pewne stanowiska, wtedy nawet pracownicy z umowami stałymi mogą stracić pracę.

Jest to klasyczny przejaw mobbingu, czyli używania słów i zachowań godzących w godność człowieka i jego podstawowe prawa. Jest on szczególnie nasilony w sytuacji wysokiego bezrobocia, kiedy pracodawca może dyktować warunki i traktować pracowników jak "mięso armatnie". Przy coraz silniejszej konkurencji, wiele firm dąży do ograniczenia kosztów pracy do minimum - ich celem jest płacić mało, ograniczać wszelkie zabezpieczenia socjalne i wymagać jak najwięcej.

Jednakże mobbing nie dotyczy tylko szykan kierownictwa wobec podwładnych. W tym samym stopniu dotyczy relacji pomiędzy pracownikami. Firma jest skomplikowanym systemem społecznym pełnym najróżniejszych interesów, nieformalnych układów, sympatii i antypatii. Firma nie jest "elegancką" strukturą, jaką pokazuje się gościom w folderach. W firmach trwają ciągłe gry pracowników o realizację swoich celów i interesów. Jest to "wymarzone" wręcz miejsce do mobbingu. Każda z koalicji wewnątrzorganizacyjnych dąży do pognębienia "wewnętrznego przeciwnika" uciekając się często do szykan i zastraszania.

Niestety, niewiele mówi się na ten temat - wydaje się, że pracownicy traktują to jako "zło konieczne" i skarżą się na złe traktowanie w pracy wyłącznie małżonkowi czy najbliższym znajomym. W końcu utrata pracy wiązałaby się dla nich z utratą środków do życia. Okazuje się, że wielu pracowników poddawanych jest codziennym szykanom w miejscu pracy i wielu z nich znajduje się na granicy załamania nerwowego.